“1937ïš br‹id khfhz Kjyik¢ruhf Mdîl‹ ïuh#hÍ
1938ïš xU gFâ gŸË¡Tl§fËš btŸnsh£lkhf ïªâia¡ f£lha¥ ghlbkhÊ M¡»dh® (ïªâia¡ f£lha¥
ghlkh¡»dh® v‹gnj rÇ) mªj ïªâ¤ âÂ¥ig¤
jÄH¿P®fŸ v⮤jd®. ïªâ¤ âÂ¥ò v⮥ò¥
nghuh£l¤âš bgÇah® fyªJ bfh©L K‹bdL¤j ã‹ mJ
bgU« å¢ir¥ bg‰wJ.”
L«.. L«.. L«.. ïjdhš rfykhdt®fS¡F« bjÇÉ¥gJ
v‹dbt‹whš, gh®¥gd Éy¡fhdhY«, rk‰»Uj Éy¡fhdh Y«,…
ïªâ v⮥ghdhY«, jŤ jÄœ ehlhdhY« jÄH¿P®fns K‹ndho; bgÇah® ã‹ndhonajh‹. L«...… L«... L«...
kzÉHhÉš gh®¥gd Éy¡»š jÄH¿P®fŸ
1916ïš ‘jŤ jÄœ ïa¡f«’ njh‹¿a fhy¤ânyna gh®¥gd Éy¡if mjhtJ kÂaurdh® bkhÊÆš MÇa¥ ònuh»j® Éy¡F
bjhl§»É£lJ v‹gJ c©ikah?
thœÉaš ÃfœîfËš KjÈš gh®¥gd ònuh»j®fŸ Ú¡f«, ã‹d® rk‰»Uj kªâu§fŸ Ú¡f« v‹gjhf bgÇah® bjhl§»aJ
1926ïš jh‹; m¥go¤ jh‹ mtuJ ‘FomuR’ V£L¥ gâîfS«
TW»‹wd. Mdhš 1916nyna jŤjÄœ ïa¡f« bjhl§»a fhy¤ânyna bjhl§»É£lJ v‹»wh® njhH® kÂaur‹.
Mdhš ‘FomuR’ V£o‹ 11-9-1927 ehË£l ïjÊš ‘be‰¿¡
f©iz fh£odhY« F‰w« F‰wnk!’ v‹w jiy¥ãš áW F¿¥òiu
7
x‹W btËah»íŸsJ. “RthÄ ntjh¢ry« mt®fŸ (kiwkiy mofŸ) mUik Fkh®¤¤â¡F« ekJ e©g® âUtu§f« ãŸis mt®fS¡F« elªnj¿a âUkz¢ rl§fhdJ jÄœ k¡fisna FH¥g¤âš bfh©LtªJ É£lJ” v‹W bjhl§F« mªj F¿¥ò, mofsh® å£L¤ âUkz«, gh®¥gd®fis it¤nj elªJŸsij R£o¡fh£L»wJ; ‘FomuR’ jU« F¿¥ò ïJ.
“RthÄ ntjh¢ry« mt®fS«, âUths® fh.R¥ãukÂa¥
ãŸis mt®fS« jÄœ eh£onyna jÄœ k¡fË‹ giHa ehfÇf ÉõakhŒ j¡f MuhŒ¢á cŸst®fŸ. Vidat®fis ït®fS¡F
rkkhdt®fŸ mšyJ ït®fS¡F mL¤jt®fŸ v‹W brhšy nt©Lnkašyhkš ït®fS¡F Û¿dt®fŸ v‹W brhšy KoahJ
v‹gJ ekJ mã¥ãuha«. ï¥go¥g£l ïU Phdgh°fu®fŸ (m¿î¢
Rl®fŸ) To¢ brŒj¤ âUkz« gh®¥gÜa¤ âUkzkhŒ
elªnj¿‰bw‹whš k‰wt®fŸ v›tsî öu« gh®¥gÅa¤â‰F ca®î bfhL¡f kh£lh®fŸ! ca®î bfhL¡f ÉU«gh®fsh v‹gij nahá¡F«go mt®fS¡nf É£L ÉL»nw‹. ïj‰F VjhtJ jFªj rkhjhd« ït®fŸ brhšyhj tiuÆš âU¤j Koahj F‰wkhtnjhL
k¡fS¡F¡ FH¥gK« ekJ Ka‰á¡F ïilôW« V‰gL«
v‹gijí« tz¡f¤Jl‹ bjÇɤJ¡ bfhŸ»nwh«” v‹W bgÇah®
vGâíŸsh®.
bgÇah® RakÇahij ïa¡f« thœÉaš ÃfœîfËš ònuh»j®fis Ú¡f nt©L« v‹w ïa¡f¤ij¤ bjhl§» el¤â¡
bfh©oU¡F«nghJ kiwkiy mofsh® jdJ kfŸ âUkz¤ij¥
gh®¥gdiu it¤J (kÂaur‹ bkhÊÆš MÇa ònuh»j®fis it¤J) el¤âÆU¡»wh®. kiwkiy mofshÇ‹ ïªj¢ braš
‘gh®¥gd ònuh»j Éy¡F’ ïa¡f¤J¡F ã‹dilití«
FH¥g¤ijí« V‰gL¤â Élhjh v‹w ftiynahL bgÇah® R£o¡
fh£L»wh®.
ï¤ âUkz¤â‹ kz¥bg©, kiwkiyaofË‹ (mtuJ
ïa‰bga® ntjh¢ry« MF«) _¤j kfŸ Úyh«ãif Mth®.
kiwkiy mofsh® jdJ kfS¡F¤nj®ªbjL¤j kzkf‹
t.âUtu§f«ãŸis. ïtU« ïtuJ cl‹ ãwªjhuh»a t.R¥igah ãŸisí« bj‹Åªâa irt ü‰gâ¥ò¡ fHf¤ij cUth¡»at®fŸ.
bgÇahU¡F vâuhd ‘Kid kG§F«’ thj§fŸ!
‘âuhÉl‹’ KjÈa VLfŸ irt rka¤ij¡ f©o¡F« Éahr§fis cl‹g£L btËÆLtij¡ f©o¤jnjhL, mjid vâ®bfhŸtj‰fhd braš â£l« x‹iwí« K‹it¤J, m¢braš â£l¤â‰F¤ j¡f tot« bfhL¥gj‰F¢ “irt kfhehL” x‹W
T£lnt©Lbk‹W (mjhtJ bgÇahiu¡ f©o¤J...) 25-9-1928 m‹W
“irt k¡fS¡F«, irt klhâgâfS¡F« X® É©z¥g«”
btËÆ£ld® v‹gJ xU jÅ brŒâ.
‘be‰¿¡ f©iz¡ fh£odhY« F‰w« F‰wnk’ v‹w f£Liu¡F gâyhf mL¤j thu ‘FomuR’ (18-9-1927) ïjÊš (9 M«
g¡f¤âš) ‘âUtu§f« ãŸis âUkz«’ v‹w jiy¥ãš “xU
bghW¥òŸst® vGJtJ” vd¡ F¿¥ã£L rkhjhd« TW« xU
foj« btËah»íŸsJ.
kiwkiyaofsh®, gh®¥gd® ònuh»jiu¤ jdJ å£L¤
âUkz¤J¡F miH¤jij Ãaha¥gL¤â, mªj¤ âUkz¤J¡F¢
br‹W tªj xUt® jªâUªj És¡f« ïJ; mijí« ‘FomuR’ V£oš bgÇah® btËÆ£LŸsh®. nfhÆšfŸ všyh« jÄH®fS¡nf cÇikahdit; mªj¡ nfhÆÈš órid el¤J« gh®¥gd¥
ònuh»j®fŸ Mâ irt®fŸ. mt®fS« jÄH®fË‹ xU gFâÆd®
jh‹. mªj¡ f©nzh£l¤njhLjh‹ kiwkiy mofsh® kÆyh¥ó®
fghäRtu® nfhÆš gh®¥gd m®¢rfiu mt® Mâ irt® (jÄH®) v‹gjhY«, j«Äl« gÆ‹w khzt® v‹gjhY« âUkz¤ij el¤â it¡f miH¤âU¡»wh®. Mdhš k‰bwhU irt¤ jÄœ m¿Puhd fh.R¥ukÂa« ãŸis¡F gh®¥gdiu it¤J âUkz« el¤Jtâš cl‹ghL ïšiy. mt® âUkz¤J¡F bešiyÆÈUªJ tªJ
nrUtj‰F¤ jhkjkh» É£lJ. jhÈ f£L« neu¤âšjh‹ tªJ
nr®ªjh®. K‹ T£ona tªâUªjhš jkJ fU¤ij kiwkiyao fËl« vL¤J¡ T¿ÆUªâU¥gh®. mnj neu¤âš, gh®¥gdiu jÄH®fŸ, Mâ irt®fŸ v‹W kiwkiwaofŸ fUJtij fh.R¥ukÂa¥ ãŸis V‰fÉšiy. mt®fŸ j§fis¤ jÄH®fshf x‹¿iz¤J¢ brayh‰W« tiu ï¥go âUkz§fS¡F gh®¥gdiu miH¥gJ jtW v‹gnj fh.R¥ukÂaãŸis fU¤J. mtuJ
x¥òjYlndna ïij vGJ»nwh« v‹W âUkz¤J¡F br‹W
tªjt® ‘FomuR’ g¤âÇifÆš rkhjhd« TW»wh®. ‘FomuR’ V£oš btËtªj mªj És¡f« ïnjh:
9
“g©il üyhuhŒ¢áahš jÄH®¡nf nfhÆšfSÇad bt‹W«, Mâ irt¡ FU¡fŸ jÄHÇ‹ xU gFâah® v‹W fUâna kÆiy¤ âU¡nfhÆš (kÆyh¥ó® fghäRt® nfhÆÈš) órid òÇí«
jkJ Mâirt khztiu jkJ òjšÉ âUkz¤â‹nghJ xU
fUÉahf kiwkiy mofŸ bfh©lh® v‹W òǪJ bfhŸs nt©L«” v‹gjhf vGâÆU¥gnjhL “ e«kt® kz§fis e«kt®
thÆyhfnt el¤j nt©Lbk‹w fU¤J¡ bfh©l âUths® fh.R¥ãu kÂa« ãŸis KjÈat®fŸ âUk§fy eh© ó£LŠ rka¤âny jh‹ bešiyÆÈUªJ tªJ mjid¡ f©Q‰wikahš kiwkiy mofS¡F¤ j§fŸ fU¤ij¤ bjÇÉ¡f rka« thŒ¡f¥ bg‰¿y®.
Mâ irt kuãd® jÄHUl‹ kdÄiaªJ tªJ nrUth®fŸ
v‹gj‰F« nghâa rh‹WfŸ fhQ« tiu ï¤jtW ãw âUkz§fËY« ÃfHbth£lhJ brŒtJ ekJ flikba‹W
âUths® fh.R¥ãukÂa ãŸis KjÈat®fŸ czU»wh®fŸ” vd ï¡foj« vGj¥g£LŸsJ.
mj‰F¡ ÑnH MáÇa® F¿¥ghf “âU fh.R¥ãukÂa« ãŸis mt®fŸ r«kj¤â‹ ngÇnyna ïJ ãuRÇ¡f¥g£lJ. vdnt, ïJ
Éõa« ï¤Jl‹ Koî bg‰wJ” v‹W F¿¥bgGâ ïªj¥
ãu¢rid¡F K‰W¥òŸË it¤âU¡»wh® bgÇah®.
Úyh«ãif-âUtu§f« ãŸis âUkz¤ij¤ bjhl®ªJ
bgÇah® - kiwkiy mofŸ - fh.R¥ukÂa ãŸis (fh.R.ãŸis) ngh‹nwhÇ‹ rªâ¥bgh‹W ‘âUkz Kiw’ F¿¤J ÉÇthf Muha elªJŸsJ. ïJ F¿¤j¥ gâbth‹W 26-2-1928 ehË£l ‘FomuR’
ïjÊš (13M« g¡f¤âš) fhz¡ »l¡»wJ. ‘jÄÊš ònuh»j«
nt©L«’ v‹w jiy¥ãš kJiu m.brh.mUzhry‹ v‹gtuhš mJ vGj¥g£oU¡»wJ.
mâš “br‹idÆš áy khj§f£F K‹dhš ïJ Éõakhf âUths®fŸ á§fhunt‰ br£oah® mt®fŸ, m£tnf£
fh.R¥ãukÂa ãŸis mt®fŸ, RthÄ ntjhrykt®fŸ, âU. fn#ªâu KjÈahut®fŸ, <.bt. uhkrhÄ ehŒ¡fut®fŸ všnyhU«
To¥ ngádh®fns xÊa ïJ r«gªjkhf Ka‰á vL¤J¡
bfh©ljhf¤ bjÇaÉšiy” v‹W F¿¥ã£LŸsnjhL “ekJ
ïa¡f« gy¥g£L ònuh»j¤â‹ _y« gh®¥gd®fS¡F¥ nghF«
bgÇahU¡F vâuhd ‘Kid kG§F«’ thj§fŸ!
gz¤ij¤ jL¤J, gh®¥gd®fis¥ g»ZfÇ¡f nt©Lkhdhš ònuh»j¤âš e«ã¡ifíŸst®fS¡F mtáa« jÄÊš nt©LtJ
ï‹¿aikahjJ v‹gnj monadJ mã¥ãuha«” vdî«
vGâíŸsh®.
Mf, Úyh«ãif-âUtu§f«ãŸis M»nahÇ‹ âUkz«
Koªj XÇU khj fhy¤J¡FŸ bgÇah®-kiwkiyaofŸ-fh.R.ãŸis KjÈnahÇ‹ rªâ¥ò ÃfœªJŸsJ. mj‹ã‹dU« Tl irt®fS«, jŤ jÄœ ïa¡f¤jh® rh®ghfî« MÇa¥ gh®¥gd kW¥ò, rk‰»Uj kW¥ò F¿¤j vªj K‹bdL¥ò« ÃfHÉšiy v‹gijna ïJ fh£L»wnj jÉu njhH® kÂaur‹ TWtij¥ nghy tÊfh£ofshf mt®fŸ brašglÉšiy; jŤ jÄœ ïa¡f« ïªj tifÆš vJî« brŒâlÉšiy v‹gnj c©ik.
mj‹ ã‹d® 7-10-1928 ehË£l FomuR ïjÊ‹ ‘irt rka«’
v‹w jiy¥ãš xU jiya§f¤ij¥ bgÇah® vGâíŸsh®.
mâš irt®fŸ RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¥gj‰F irt®fŸ
‘bjhil’ j£o¡ »s«ãíŸsij R£o¡fh£o, irt«, itzt«
cŸË£l kj§fË‹ bghJthd flîŸfS« fU¤JfS« gh®¥gÅa rh®òilaitahf ïU¥gij M¤jukhf vL¤J¡ fh£L»wh®.
irt« ‘gh®¥gd ònuh»j¤ij’ kW¤jjh?
‘ònuh»j® Éy¡F’ bgÇahU¡F K‹ng bjhl§»É£lJ v‹W
Ãiyeh£l bg.kÂaur‹ brŒj ‘MuhŒ¢á’ia kW¤J Ñœ¡f©l fU¤Jfis K‹ it¤njh«.
Kjyhtjhf ‘ònuhj® Éy¡if’ 1916ïš bjhl§»a (?) kiwkiyaofŸ 1927ïš elªj mt® kfË‹ âUkz¤ij gh®¥gd ònuh»jiu it¤nj el¤âdh®. ïu©lhtjhf gh®¥gd¥ ònuh»j®fŸ
v‹gt®fns M⤠jÄH®fŸjh‹ v‹gnj kiwkiy mofË‹
fU¤J. ‘gh®¥gd ònuh»j®fŸ’ M⤠jÄH®fŸ v‹W fUâa kiwkiy mofŸ, ‘ònuh»j Éy¡F’ bfhŸif v¥go¥g£ljhf ïUªâU¡F«? fh.R.ãŸis ngh‹w jÄH¿P®fŸTl kiwkiy mofŸ jdJ å£L¤ âUkz¤ij gh®¥gdiu it¤J el¤âaij ÉU«gÉšiy. kiwkiy mofŸ kfŸ âUkz« KoªJ XÇU
11
khj§fS¡F¥ ãwF jÄH¿P®fis¢ rªâ¤J ‘ònuh»j Éy¡f«’
F¿¤J Éthâ¤J cŸsd®.
ïªj¢ rªâ¥ò g‰¿ ‘Fo muR’ ïjÊš (26.12.1928) kJiu m.brh. mUzhry« v‹gt® ‘jÄÊš ònuh»j« nt©L«’ v‹w jiy¥ãš vGâíŸs f£LiuÆš F¿¥ãL»wh®. mâš á§fhunty®, fh.R. ãŸis, kiwkiyaofŸ, fn#ªâu KjÈah®, <.bt.uhkrhÄ
rªâ¤J¥ ngáa ãwF« ònuh»j Éy¡F¡fhd Ka‰áfŸ
K‹bdL¡f¥glÉšiy v‹gij¡ F¿¥ãLtnjhL, ïªj Ka‰á bt‰¿ bgw ònuh»j e«ã¡ifahs®fŸ tlbkhÊia¤ jÉ®¤J jÄÊš nt©Ljš brŒtJ mtáa«. mj‹ _y« ònuh»j® bfhŸisia¤
jL¡f Koí« v‹W tÈíW¤J»wh®.
ï›tsî¡F« ãwF ònuh»j gh®¥gd v⮥ig ÔÉukhf el¤â tªj RakÇahij ïa¡f¤ij xÊ¥gj‰nf ïªj “ònuh»j v⮥ò åu®fŸ” bjhil j£o¡ »s«ãdh®fŸ v‹gij ‘irt rka«’ v‹w jiy¥ãš bgÇah®, ‘FomuR’ ïjÊš (7.10.1928) vGâa jiya§f«
btË¢r¥gL¤J»wJ.
bgÇahÇ‹ jiya§f« - irt kj¡fhu®fË‹ gh®¥gd ònuh»j v⮥igna nfŸÉ¡FŸsh¡F»wJ. bgÇah®, m¤ jiya§f¤âš mG¤jkhf vG¥ò« nfŸÉfŸ K‹ it¡F« thj§fŸ v‹d?