cái tôi lập lại, kể chuyện đời cũ,
những hình ảnh cứ thế, hiện ra rồi
biến mất, những thực tại cứ thế, hiện
ra rồi biến mất, những tai ương cứ
thế, những hạnh phúc cứ thế, những thuở
nào cứ thế, và cứ thế, cứ thế,
cứ thế; những cái hộp bằng cát tông,
139 • Other Poetry
giấy dầu, nhựa dẻo, những cái tôi bằng
cát tông, giấy dầu, nhựa dẻo, như rác
rưởi, giẻ rách ở ngoài lề đường, tan
tác như thế, lôi thôi như thế; nhưng
tôi sắp nói những điều tôi sẽ nói,
như tôi cứ nói những điều tôi đã
nói, mặc dù, thà có hơn không, đó
chẳng phải là những điều tôi muốn nói.
Thơ Khác • 140
BẬC THANG
Những bậc thang nối với nhiều tầng
lầu, những bậc thang dẫn tới nhiều
đường tầu, những bậc thang và những
bước chân; những bước chân trong tôi
có ngón giao chỉ, từ phố phường
đi ra biển đông; những bước chân
trong tôi rướm đời du mục, dù
rằng tôi chưa bao giờ sống đời
du mục; điều này ám chỉ rằng
tôi là mảnh vỡ tí ti của
quá khứ, bị cánh bướm đập, văng
ra thành kẻ lưu cư nơi miền
đất lạ; không khác nào những bậc
thang và những bước chân, tái hiện
rồi tái hiện, rơi trong hỗn mang;
bởi chẳng phải là những bậc thang
vẫn nối với nhiều tầng lầu, những
bậc thang vẫn dẫn tới nhiều đường
tầu, và những bước chân trong tôi
vẫn còn đang vang lên thanh âm
quyến rũ dị kỳ; thật ra, tôi
không muốn nói hơn một ly những
gì tôi nói – những bước chân và
những bậc thang đến đây là hết.
141 • Other Poetry
CHIẾC GHẾ
Những chiếc ghế không cùng một màu,
những chiếc ghế không dùng để ngồi,
những chữ ghế, không phải là ghế;
những chiếc ghế có thể sờ được,
những chiếc ghế có thể gọi tên,
những chiếc ghế đúng ghế, không phải
là ghế; những chiếc ghế không bao
giờ vẽ được, những chiếc ghế không
bao giờ nói được, những chiếc ghế
không bao giờ có được, bởi những
chiếc ghế không bao giờ biến dạng,
những chiếc ghế không bao giờ mất
đi, những chiếc ghế không hiện diện;
những chiếc ghế, ôi chao, chỉ là
nó đó; những chiếc ghế, ôi chao,
không cùng một màu, những chiếc ghế,
ôi chao, không dùng để ngồi; những
chiếc ghế không ở đâu xa, những
chiếc ghế ở ngoài mọi điều; những
chiếc ghế chỉ là chiếc ghế.
Thơ Khác • 142
BÀI THƠ KHÔNG VẦN
Để tưởng nhớ nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn (1947-2005) Anh đến với tôi mỗi ngày thứ sáu,
như mỗi ngày đều là ngày thứ sáu,
còn những ngày khác anh đến với các
bạn khác, như mỗi bạn khác mỗi ngày
là mỗi ngày khác, cho đến một ngày
bất ngờ tôi biến mất, như mỗi ngày
thứ sáu biến mất vào mỗi ngày khác,
như mỗi đời người biến mất vào chỗ
đời khác, tôi biến mất khỏi anh, anh
biến mất khỏi tôi, vì tôi bị cuốn
theo cuộc đời lưu lạc, còn anh mãi
mãi đơn độc, mãi mãi không nhà, mãi
mãi ở lại, và tôi không biết nơi
nào anh trú ngụ vào mỗi ngày thứ
sáu, cho đến hôm nay bất ngờ anh
biến mất, anh biến mất khỏi anh, anh
biến mất khỏi tôi như mỗi chúng ta
là một tình cờ, như mỗi con đường
là một ngõ qua, tạm thời là thế,
có gì hay ho, có gì đáng nói
nơi cái chỗ ở là trần gian này,
chỉ có điều đáng nói là những gì
anh còn để lại, “Cô bé treo mùng”,
“Hình như là tình yêu”, “Thư về đường
143 • Other Poetry
Sơn cúc”... giống như những bài thơ không vần, vì ngay cuộc đời anh cũng là
cuộc đời không vần, không vần gì cả
với những cuộc đời chung quanh, nên anh
cứ mãi lãng du, cuộc lãng du bất
tận kéo dài về nơi gió cát, còn
tôi thì cũng cứ mãi lãng du, nhưng
là cuộc lãng du giữa cuộc đời bình
thường và rất đỗi tầm thường, chưa biết
đến bao giờ mới xong, chưa biết đến
bao giờ mới hết. Nhưng bây giờ chúng
ta có thể nói câu giã từ thứ
sáu, và giã từ nhau, vì từ lâu
lắm rồi chẳng còn ngày nào là ngày
thứ sáu, của anh và tôi, và từ
đó đến nay anh và tôi cũng chưa
một lần gặp lại. Thôi, chúc anh an
giấc.
_______________________
Chú thích
Nhà văn Hoàng Ngọc Tuấn sinh năm 1947 tại Thừa thiên, Huế, mất lúc 2 giờ 50 ngày 9 tháng 7 – 2005 tại Sàigòn, tác giả các tập truyện ngắn dành cho tuổi mới lớn: “Hình như là tình yêu”, Cô bé treo mùng”, “Ở
một nơi ai cũng quen nhau”, Hôn lễ”, “Thư về đường Sơn cúc”.
Thơ Khác • 144
BỘ BÀN ĂN
Bộ bàn ăn chiếm một khoảng không
gồm một cái bàn và bốn chiếc
ghế khung sắt trắng sát mảng tường
trắng có bức tranh treo mặt bàn
tròn mica nâu viền nâu da
ghế nâu bộ bàn ăn rẻ tiền
được mua từ một garage sale
và người bán garage sale lại
mua từ một garage sale khác
dùng qua bán lại vừa bán vừa
cho; bộ bàn ăn xuất thân không
đâu câm nín thuộc thế giới đồ
vật chiếm cứ một khoảng không không
có gì đáng nói nhưng vẫn đáng
nói làm cho khoảng không có thực
bức tranh có thực bình hoa có
thực hư ảo có thực bộ bàn
ăn chỉ với một cái bàn và
bốn chiếc ghế vốn dĩ xưa kia
đến từ một garage sale.
145 • Other Poetry
TRANG SÁCH
Chàng bước ra khỏi trang
sách nghe thì thầm lời
kể về những mối tình
từ Thằng Gù Nhà Thờ
Đức Bà tới Liêu Trai
tới “hiện thực huyền ảo”
(Trăm Năm Cô Đơn) hàng
ngàn hàng vạn mối tình
và hình như toàn là
những chuyện bịa đặt bịa
đặt như thật và chàng
sau khi bước ra khỏi
trang sách chàng cũng không
còn là chàng chàng là
chàng bịa đặt chàng không
phải chàng bây giờ không
phải chàng trước kia chàng
là chàng nhưng tại sao
người ta vẫn say mê
những điều bịa đặt và
không tin những điều có
thật như chàng vẫn tin
chàng là chàng và không
tin chàng không phải là
chàng có điều là không
có điều nào có thật
là thật nên những điều
bịa đặt được coi như
là thật dầu gì chăng
nữa thì chàng đã bước
ra khỏi trang sách mà
trang sách lại không thể
bước ra khỏi chàng, như
Thơ Khác • 146
vậy những câu chuyện kể
bây giờ đang ở trong
chàng hay ngoài chàng và
chàng kể câu chuyện hay
câu chuyện kể chàng cũng
có khi chàng đang kể
chàng và câu chuyện đang
kể câu chuyện hoặc câu
chuyện chỉ là câu chuyện
và chàng chỉ là chàng
vân vân và vân vân
cho đến khi cả câu
chuyện và chàng đều chỉ
là những điều bịa đặt
bịa đặt như thật.
147 • Other Poetry
CHUYỆN ĐỜI KỂ
Vâng ông ấy đi đâu mất cách đây
đã hai mươi năm không một lời từ
biệt và tôi không hiểu chuyện gì đã
xảy ra ông ấy vẫn thường ngồi trên
chiếc ghế ngay bên cạnh chiếc ghế tôi
đang ngồi đã hai mươi năm và có
thể trước đó nữa vì tôi chỉ phát
hiện ra điều này khi những lời tôi
nói dội ngược trở về với chính tôi
tôi không hiểu chuyện gì đã xảy ra
tôi lặng thinh đã hai mươi năm mọi
chuyện khác đều bình thường sinh hoạt cũng bình thường người đàn bà nói; nhưng tôi
vẫn ngồi đây trên chiếc ghế ngay cạnh
chiếc ghế bà ấy đang ngồi đã bao
lâu thì tôi không còn nhớ có thể
đã trên hai mươi năm chỉ có điều
tôi không còn nghe bà ấy nói dù
rằng tôi vẫn biết bà ấy đang nói
vì đôi môi mấp máy mấp máy vậy
thôi chứ âm thanh thì hoàn toàn không
có và tôi vẫn ngồi đây có thể
là bà ấy không còn nhìn thấy tôi
như tôi không còn nghe được tiếng bà
Thơ Khác • 148
ấy nói nhưng tôi vẫn ngồi đây đã
hai mươi năm cứ cho là như thế
vì thời gian co lại nên có cảm
tưởng như mới ngày hôm qua mọi chuyện
khác đều bình thường sinh hoạt cũng bình thường người đàn ông nói; và câu chuyện
cứ tiếp tục như thế người đàn bà
không nhìn thấy người đàn ông và người
đàn ông cũng không nghe được tiếng nói
của người đàn bà dù hai người vẫn
ngồi đó trên hai chiếc ghế kế nhau
như hai chiếc bóng đã hai mươi năm
mọi chuyện khác đều bình thường sinh hoạt cũng bình thường đã hai mươi năm trôi
qua vì thời gian co lại nên có
cảm tưởng như mới ngày hôm qua.
149 • Other Poetry
CÂU NÓI
“Tôi bước ra cửa lúc năm giờ” nhưng
bước ra cửa là ra cửa nào và
lúc năm giờ là lúc nào cùng hàng
loạt những câu hỏi không bao giờ có
câu trả lời cho rốt ráo bởi câu
nói “Tôi bước ra cửa lúc năm giờ”
là câu nói rơi ra từ một câu
chuyện kể nào đó đã tan biến trong
mớ âm thanh hỗn độn ngoài đường phố
giữa cuộc đời thường và không ai lần
ra được dấu vết mặc dù ai cũng
có thể nhét nó vào bất cứ câu
chuyện nào khác và dĩ nhiên bất cứ
câu chuyện nào khác không hẳn là câu
chuyện đúng thực của câu nói “Tôi bước
ra cửa lúc năm giờ” vậy thì câu
chuyện đằng sau cái câu nói tầm thường
như bao nhiêu câu nói tầm thường khác
ấy mãi mãi là điều bí mật dù
rằng câu nói vẫn truyền từ người này
qua người khác trong đám đông vô danh
mang theo câu chuyện không bao giờ đúng
thực của câu nói “Tôi bước ra cửa
lúc năm giờ”. Thôi, tôi đi nhé! Chào.
Thơ Khác • 150
ẢNH ẢO
Người đàn ông hai mươi năm sau nói
với người đàn ông hai mươi năm trước
rằng, trên băng ghế này, dưới bầu trời
này, đã hai mươi năm, mà vở tuồng
vẫn chưa được viết, và đêm kịch vẫn
chưa mở ra, những thùng rác vẫn chứa
rác và không chứa gì khác, những bước
chân lê trên lề đường, giấc ngủ trên
hè phố, những khớp xương đau, những khớp xương đau, đã hai mươi năm; người đàn
ông hai mươi năm sau, kéo áo che
cái rét của đất ẩm, đo bằng gang
tay giữa đôi mắt cú vọ và lồng
ngực đồi trụy, vớ lấy mớ bản thảo
xé nát rồi ráp lại, để tìm nơi
kẽ rách, lũ ký ức ôn dịch; nhưng
người đàn ông hai mươi năm trước, không
nghe, không thấy được gì từ người đàn
ông hai mươi năm sau, cứ lầm lũi,
lầm lũi, lầm lũi, tựa bóng ma, và
chẳng hề hay biết, người đàn ông hai
mươi năm trước cũng là người đàn ông
hai mươi năm sau, đang đợi nhau đợi
nhau, đợi nhau, như cái sống đợi cái
151 • Other Poetry
chết, ròng rã, đã hai mươi năm, dù
vở tuồng vẫn chưa được viết, và đêm
kịch vẫn chưa mở ra, những thùng rác
vẫn chứa rác và không chứa gì khác.
Thơ Khác • 152
CÁI CHẾT TRÊN TRUYỀN HÌNH
AP. – BÀ ROSA GONZALEZ THẤY XÁC CON XUẤT HIỆN TRÊN
TRUYỀN HÌNH Ả RẬP AL JAZEERA VÀO SÁNG CHỦ NHẬT, VÀ
HÔM SAU NHẬN ĐƯỢC GIẤY BÁO CON BÀ TỬ TRẬN. HẠ SĨ
JORGE A. GONZALEZ, 20 TUỔI, TIỂU ĐOÀN 1 TRUNG ĐOÀN 2
PHÁO BINH, LỮ ĐOÀN THỦY QUÂN LỤC CHIẾN VIỄN CHINH
HOA KỲ, CAMP LEJEUNE, NORTH CAROLINA, CÓ VỢ JUZTY, 25 TUỔI, VÀ ĐỨA CON TRAI ALONSO, CHÀO ĐỜI NGÀY 4
THÁNG 3 NĂM 2003, VÀI TUẦN TRƯỚC KHI ANH LÊN ĐƯỜNG
SANG CHIẾN TRƯỜNG TRUNG ĐÔNG. BẢN TIN CHẤM DỨT.
CHẤM DỨT. IM LẶNG. KHÔNG THỂ IM
LẶNG. VÀ BÀI THƠ,
ĐỌC ĐỀU ĐỀU
NHƯ MỘT
BÀI
KINH
CẦU …
Người đàn bà nhận ra cái chết của
con mình trên màn hình nhưng không tin
con mình đã chết, và dù rằng một
tin báo tiếp theo như cơn bão tiếp
theo về cái chết của đứa con, bà
vẫn không tin điều mình đã thấy; không
ai nhận được tin báo và nhìn ra
cái chết của con bà và cũng không
ai thấu được nỗi đau ngay cả chính
bà vì đó chỉ là cái chết dở
dang trên màn hình và trong tin báo,
và nỗi đau chỉ là nỗi đau dở
153 • Other Poetry
dang; như vậy câu chuyện hư thực về
đứa con của thời chinh chiến cứ tiếp
tục được kể đi kể lại không bao
giờ chấm dứt như nỗi đau không bao
giờ chấm dứt trong lòng bà; con của
bà đã chết hay chưa chết, không ai
có thể biết được gì đằng sau cái
chết của người lính trẻ có người vợ
và đứa con sơ sinh, khi lớn lên
không thấy cha đâu ngoại trừ lá thư
còn lưu lại “Và nếu con có thể
chờ, chỉ ít lâu thôi, cha sẽ trở
về …”; “cha sẽ trở về …” không ai hiểu
được gì ngoài người đàn bà đang ngậm
nỗi đau chờ đợi một cái chết khác,
của chính mình, để mong gặp lại đứa
con đã quên mất con đường trở về,
và bà cũng dần dần quên mất, đã
hơn một lần bà không tin điều mình
đã thấy về cái chết của đứa con.
Ngày 27 tháng 3 – 2003
Thơ Khác • 154
TỦ LẠNH
Những cái tủ lạnh cho không ở ngoài
lề đường, những cái tủ lạnh được quảng
cáo, những cái tủ lạnh điện lạnh, những
cái tủ lạnh có tôi và không tôi; nhưng
tôi đã làm gì cho cái tủ lạnh,
và đừng hỏi cái tủ lạnh đã làm
gì cho tôi, bởi cái tủ lạnh là
mã số của tôi, cái tủ lạnh là
tôi và tôi là cái tủ lạnh; rồi
sao, những cái tủ lạnh đóng mở, những
cái tôi đóng mở, những cái tủ lạnh
khó thấy ở ngoài lề đường, những cái
tôi dễ thấy ở ngoài lề đường, những
cái tủ lạnh được quảng cáo, những cái
tôi ngược lại, cấm quảng cáo, những cái
tủ lạnh điện lạnh, những cái tôi điện
lạnh. Hãy hỏi cái tủ lạnh, tôi là
ai? Và đừng bao giờ hỏi tôi về
cái tủ lạnh. “I consume!
Therefore I am.”*
_________________________
* Nhái theo câu nói: “I think! Therefore I am.” René Descartes.
Mua hàng theo giá nào, cho biết người mua thuộc thành phần nào.
155 • Other Poetry
CON MÈO ĐEN
Con mèo đen có linh hồn và chiếc
xương sườn của tôi, mỗi buổi sáng thức
dậy không bao giờ rửa mặt, mỗi buổi
sáng thức dậy không bao giờ đánh răng;
con mèo đen có đôi mắt bằng đất
sét, mở ra và nhắm lại, hay cứ
mở ra và không bao giờ nhắm lại,
trong lúc lên thang xuống thang, mang theo linh hồn và chiếc xương sườn của tôi,
mà quên rằng, tôi đã sống những ngày
hôn ám biết bao, tự thuở nào và
tại sao thì tôi đành chôn kín, trong
cái túi đựng đầy những đoạn chú thích,
được lượm lặt từ rất nhiều mẩu chuyện,
để cấu thành câu chuyện về con mèo
đen, mang linh hồn và chiếc xương sườn
của tôi; dĩ nhiên, đó là con mèo
đen có đôi mắt bằng đất sét, chứ
không phải bất cứ đôi mắt nào khác;
mù đặc, trong lúc lên thang xuống thang.
_________________
Chú thích
Bài thơ Con Mèo Đen là một trong ba bài thơ hay nhất tháng 12 năm 2007 của Diễn đàn thơ Mỹ Poetry.about (www.poetry.about.con) Thơ Khác • 156
GIỮA AI VÀ AI
Thật ra thật ra thật ra tôi không
biết bắt đầu như thế nào, từ khi
nhận ra khoảng cách giữa chiếc ghế không ai ngồi và chiếc ghế tôi đang ngồi,
mà chiếc ghế không ai ngồi, tôi cũng
đã từng ngồi và chiếc ghế tôi đang
ngồi, có lúc tôi đã không ngồi, vậy
thì khoảng cách giữa chiếc ghế không ai
ngồi và chiếc ghế tôi đang ngồi, chẳng
đáng bận tâm, huống chi ngay tôi, tôi
cũng không biết tôi có không hay tôi
không có, tôi ngồi không hay tôi không
ngồi; tôi nói thứ tiếng gì trong cùng
một lúc và trong cùng lúc ấy, đôi
khi gặp toàn tai bay vạ gió và
tại sao tôi cứ nói nhiều thứ tiếng
trong cùng một lúc, với toàn tai bay
vạ gió mà không dám trục xuất hết
chúng ra khỏi con người tôi, nhưng đó
là chuyện sau rốt, tôi sẽ kể nốt;
ngay bây giờ, tôi vẫn chưa biết bắt