MALAYSIA DALAM SEJARAH 1 (Malay) by M. Thambirajah - HTML preview

PLEASE NOTE: This is an HTML preview only and some elements such as links or page numbers may be incorrect.
Download the book in PDF, ePub, Kindle for a complete version.

Image 1

Image 2

Image 3

Image 4

Image 5

Image 6

!r

t �

...

...,

�L

• l)s

\ " '

,,, \•

;::

.....

-

-

• .. ,

I -:; -

' . (

C. �ompttbctlill�

TIU.,' /.\'LES tJF . ·r�"'.I).�

;.1, r111, .l/<11.r-rr.1s

,md

UILll'l'l,t: J, L\�I)',.

1>,,·

• •• ll •:t, L ·:;-..

\l�tbr-uw,1,�u

"

Image 7

Image 8

Image 9

Image 10

Image 11

M. Thamhirajah Ph.D, Cert.Ed(Liverpool)

����

� \)>-'--cJu,_,.J � � \'L.-e... p GM..--h-_,

�� � c::-� v-,..0,-Z.

cJ� -------r-� le,,'� ,,JL -

rfil FEDERAL PUBLICATIONS

· - . .ala Lumpur • · Singapore • Hong Kong

Image 12

Image 13

Image 14

© 1977 FEDERAL PUBLICATIONS SDN. BHD.

8238, Jalan 222, 46100 Petaling Jaya,

Selangor Darul Ehsan, Malaysia.

Cetakan Kedua

1977

Cetakan Ketiga

1977

Cetakan Keempat

1978

Cetakan Kelima

1979

Cetakan Keenam

1980

Cetakan Ketujuh

1981

Cetakan Kelapan

1982

Cetakan Kesembilan

1983

Cetakan Kesepuluh

1983

Cetakan Kesebelas

1984

Cetakan Kedua belas

1985

Cetakan Ketiga belas

1985

Cetakan Keempat belas

1986

Cetakan Kelima belas

1987

Cetakan Keenam belas

1987

Cetakan Ketujuh belas

1988

068801

010030684-5

ISBN 967-914-113-6

Dicetak oleh Sun U Book Co. Sdn. Bhd., Petaling Jaya.

PENGHARGAAN

Kami mengucapkan terimakasih kepada pegawai-pegawai Muzium Negara yang telah banyak membantu kami dalam menyediakan ilustrasi-ilustrasi dalam buku ini serta badan-badan yang berikut atas kebenaran urituk menggunakan gambarfoto-gambarfoto: Muzium Negara • Arkib Negara • Kementerian Kebudayaan, Belia dan Sukan • Jabatan Penerangan • Jabatan Pelancungan Sabah • Perbadanan Kemajuan Pelancungan Malaysia • Kedutaan Republik Indonesia • Kedutaan Diraja Arab Saudi.

Juga ucapan terimakasih dan penghargaan dituju kepada Sahagian Ugama, Kementerian Pelajaran atas panduan dan nasihat yang telah diberikan dalam menyediakan Bab 9, ISLAM DAN

MALAYSIA.

Gambar di kulit hadapan digunakan dengan ihsan Muzium Negara

Malaysia.

Image 15

Image 16

PENDAHULUAN

Kerapkali kita menganggap bahawa sejarah itu adalah susunan kronoloji yang mempunyai permulaan dan akhiran. Ini bermakna bahawa sejarah itu adalah tarikh dan peristiwa-peristiwa yang disusun mengikut peredaran zaman. Baru-baru ini telah disedari bahawa perkara tersebut hanyalah satu aspek daripada disiplin sejarah. Tambahan pula kronoloji lebih mementingkan aspek politik - peristiwa-peristiwa, tokoh-tokoh, pemulihan, persetiaanpersetiaan dan lain-lain, diatur dengan teliti satu persatu. Tidaklah menghairankan jika sejarah merupakan satu matapelajaran yang membosankan.

Buku ini, dengan berdasarkan kepada Sukatan Pelajaran baru sejarah, mempunyai pandangan yang luas mengenai sejarah. Semua yang berlaku pada masa yang telah sudah dianggap sejarah. Kemajuan sosial, kebudayaan, politik, ekonomi dan ugama yang telah berlaku semuanya dibincangkan.

Di sini susunan kronoloji tidak lagi diatur dengan berperingkat-peringkat atau satu persatu. Kita hanya perlu mengetahui apa yang berlaku dahulunya dan kemudiannya. Bahagian-bahagian mengenai kerajaan Asia Tenggara ialah dari kurun Masihi yang ke2 hingga lebih kurang kurun Masihi yang ke 14.

Kebanyakan dari buku ini adalah mengenai masyarakat Melayu tradisional.

Tujuannya ialah untuk menunjukkan bahawa masyarakat Melayu di antara tahun 1400 dan 1900 dikelolakan dengan teratur. Walaupun ianya berlainan dari masyarakat moden, keadaannya tidak huru-hara sebagaimana yang kadang-kadang digam barkan.

Pengarang telah cuba dengan sedaya upayanya memudahkan isinya supaya murid-inurid Tingkatan I senang memahaminya. Gambar-gambar, rajah-rajah, tajuk dan latihan-latihan boleh menolong murid-murid untuk memahami isi-isinya dengan lebih nyata lagi. Diharap murid-murid. bukan sahaja memahami apa yang ada dalam buku ini, tetapi yang lebih penting, suka membacanya.

(iii)

Image 17

Image 18

Image 19

Image 20

Image 21

KANDL'NGAN

PENG EN ALAN

1

Apa dia Sejarah

Mengapakah Sejarah itu penting?

Permulaan

Tamadun

Asia Tenggara dan Negeri-negeri Barat

Tamadun Malaysia dan Asia Tenggara

BAB1

7

PENTADBIRAN KERAJAAN MELAYU LAMA

A. Penduduk-penduduk awal di Malaysia:

Negrito dan Senoi

Melayu Pertama dan Kedua

B. Apa Dia politik

Kampung

Kerajaan Melaka

Struktur Kerajaan Melaka

Melaka dan Negeri-negeri Melayu

C. Sistem Politik:

Pemerintah

Fungsi seorang pemerintah

Warisan

Pem besar-pem besar

Fungsi pembesar-pembesar

Penghulu

Fungsi seorang penghulu

Pegawai-pegawai kampung yang lain

Rakyat

Kezaliman ketua-ketua

Orang berhutang

Hamba

Perak

Sultan yang pertama

Pembesar-pembesar di Perak

Warisan di Perak

Negri Sembilan

Daerah-daerah

Susunan politik Negeri Sembilan

dalam a bad ke 18

(v)

Image 22

Image 23

Image 24

Yam Tuan Besar

Undang

Sistem demokrasi

Fakta-fakta penting

BAB2

29

UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN DI

KALAN GAN MASY ARAKAT MELA YU

Sistem Keadilan

Adat Perpatih

Adat Perpatih dalam kehidupan hari-hari

Undang-undang J enayah

Undang-undang Harta

Adat Temenggung

Ciri-ciri Adat Temenggung

Perbezaan Adat Temenggung dan Adat

Perpatih

Undang-undang Melaka

Undang-undang Pahang

Undang-undang Kedah

Undang-undang 99 Perak

Keluarga Sayid

Isi Undang-undang

Undang-undang Laut

Undang-undang Islam

Majlis Hal-Ehwal Ugama

Mahkamah Syariah

Mahkamah Anaknegeri Sarawak

Fakta-fakta Penting

BAB3

42

PERKEMBANGAN BAHASA DAN PELAJARAN

MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL

A. Apa Dia Bahasa

Asalnya Bahasa Malaysia (Rumpun Bahasa)

Bahasa Melayu

(vi)

Image 25

Image 26

Mengapakah Bahasa Melayu berkembang?

Bukti-bukti Bahasa Melayu sebagai

lingua-franca

Kamus Melayu Tua

Perkembangan Bahasa Melayu di Asia

Tenggara

B. Pelajaran Tidak Rasmi

Pelajaran yang A wal

Klas-klas mengaji Quran

Guru-guru Sekolah mengaji Quran

Sultan Mahmud Shah

Hikayat Abdullah

Sekolah mengaji Quran Peri Aci

Pelajaran dalam Bahasa Melayu

Sekolah-sekolah kebangsaan Melayu

Fakta-fakta Pen ting

BAB4

53

KEBUDA Y AAN MASY ARAKAT MELA YU

TRADISIONAL

A. Kesusastraan

Kesusastraan Melayu

Kesusastraan Lisan dan Bertulis

Pengli purlara

Cerita-cerita Binatang

Cerita-cerita Jenaka

Cerita Romantik dan Epik Melayu

Legenda-legenda Pahlawan Islam

Hikayat Hang Tuah

Sejarah

Sejarah Melayu

Lain-lain Sejarah

Abdullah Munshi

B. Seni Muzik

Muzik Tradisional

Nobat: Orkes Istana Raja Melayu

Bila Nobat digunakan

Muzik berkaitan dengan drama Melayu lama:

Makyung

Wayung Kulit

(vii)

Image 27

Image 28

Muzik yang mengiringi tarian-tarian lama:

Tarian Asyik dan lain-lain

Gamelan

Gendang

Alat-alat muzik yang lain

Muzik asli di Sabah dan Sarawak

Pengaruh orang-orang pada Eropali masa

dahulu

C. Adat-adat Tradisional

Adat Resarh

Adat Berserumah Tangga

Adat Bersekampung

Adat Berkhatan (Bersunat)

Adat Bersalin

Hari Bersalin

Bercukur dan Menamakan Anak

Tempoh Berpantang

Adat Resam Kahwin

Menilik atau Menengok

Meminang dan Bertunang

Menghantar Belanja dan Akad Nikah

Bersanding

Fakta-fakta Penting

BABS

73

KEGIAT AN EKONOMI MASY ARAKAT

TRADISIONAL

A. Pertanian

Penanaman padi sawah

Cara-cara penanaman padi sawah:

Membajak dan Menyemai

Padi masak

Memproses Padi

Pengairan

Penanaman padi huma atau padi bukit

Kawasan-kawasan penanaman padi

Tanaman-tanaman lain

B. Perikanan

Menangkap ikan cara tradisional:

Lembing (tombak) dan Tempuling

Empangan

(viii)

Image 29

Image 30

Image 31

Perangkap ikan

faring (Pukat)

C. Perlombongan:

Sejarah perlonibongan bijih timah

di Malaysia

Kawasan-kawasan bijih timah

Kegunaan bijih timah pada masa dahulu

Pelombong-pelombong bijih timah:

Long Jaafar

Cara-cara melombong bijih timah:

Mendulang

Melombong timah bawah tanah

Emas

Fakta-fakta Penting

BAB6

88

PERDAGANGAN DI KALANGAN

MASYARAKAT MELAYU

A. Perdagangan

Perdagangan dalam negeri: sistem tukarbarang

Pasar

Pasar minggu

Melaka

Pentadbiran Melaka: Syahbandar

Perdagangan Melaka dengan Asia Tenggara:

Pegu

Siam

Luzon (Filipina)

Indonesia

Peranan Sultan dalam perdagangan

Melaka - pusat perdagangan dunia timur

Pusat-pusat perdagangan di Borneo Utara

B. Matawang

Barang-barang sebagai matawang

Wang Siling

Wang Timah

Wang Emas:

Kelantan

Kedah

Johor

Wang Perak

(ix)

Image 32

Image 33

C. Sukat dan Ukur

Sistem Sukat

Ukuran:

Jarak dan panjang

Ukuran barang-barang lain

Gantang

D. Pengangkutan dan Perhubungan

Kepentingan Sungai

Sampan

Perjalanan darat

Jalan rentas-semenanjung

Perjalanan penarikan

Fakta-fakta Pen ting

BAB7

104

KERAJAAN-KERAJAAN ASIA TENGGARA:

MALAYSIA DAN INDONESIA

A. Perdagangan Zaman Dahulu di antara

India dan Cina

Tempat Persinggahan

Semenanjung Emas

Pedagang-pedagang India

Pengaruh India

B. Kerajaan-kerajaan dan Raja-raja

Kedah

Lembah Bujung

Langkasuka:

Langkasuka pada zaman dahulu

Kerajaan Langkasuka

Kemunduran

C. Kerajaan-kerajaan lain:

Perak

Pan-pan

Tun-Sun

Chih-tu atau Tanah Merah

Penutup

D. Kepulauan Asia Tenggara

Srivijaya:

Kedudukan

Peluasankuasa

Ugama dan Perdagangan

(x)

Image 34

Image 35

Sailendra:

Peluasankuasa

Borobudur

Sailendra dan Srivijaya

Zaman K�gemilangan Srivijaya

Kemerosotan Srivijaya

Kerajaan-kerajaan Jawa:

Mataram

Singhasari

Majapahit

Gajah Mada

Sistem Pemerintahan Gajah Mada

Kemerosotan Majapahit

Temasik

Borneo

Fakta-fakta Pen ting

BAB8

123

KERAJAAN-KERAJAAN ASIA TENGGARA:

TANAHBESAR

A. Indocina

Funan

Asal-usulnya

Perkembangan Funan

Ekonomi

Kemerosotan

.

·-

(_ ....... ".

_ _

.: '..,,.'_

' . .

Kerajaan Khmer - Chen-la

.. ...

.

J ayavarman II

Angkor

Suryavarman II

Jayavarman VII

Kemerosotan Empayar Khmer

Champa

Peperangan Champa

B. Kerajaan-kerajaan Thai

Nanchao

Sukhotai

Rama Khamheng ( 1283 - 1317)

Kemerosotan Sukhotai

Ayuthia

Peluasankuasa Ayuthia

Fakta-fakta Penting

(xi)

Image 36

Image 37

Image 38

Image 39

BABg

132

-------------------

ISL AM DAN MALAYSIA

A. Negeri Arab sebelum keda targan

Islam

B. Mekah

C. Muhammad

Muhammad menjadi Nabi

Hijrah

Kembali ke Mekah·

D. Quran

E. Ajaran-ajaran Islam yang penting

Iman

lhsan

lbadat

F. Perkembangan Ugama Islam

Melaka

Sultan

Perlem bagaan Malaysia

Pengaruh Islam dalam kehidupan hari-hari

Kedudukan orang perempuan selepas

kedatangan Islam

Perayaan-perayaan orang-orang Islam

Islam dan kehidupan ekonomi

Fakta-fakta Penting

142

UGAMA-UGAMA LAIN DI DUNIA

A. Ugama Hindu

Asal Ugama Hindu

Kepercayaan orang-orang Hindu

Sistem kasta

Brahman

Kelahiran sem ula

Warisan kebudayaan Hindu

Rumah berhala orang-orang Hindu

Deepavali dan Thaipusam

(xii)

Image 40

Image 41

Image 42

B. Ugama Budha

Siddartha Gautama

Gautama mencari kebenaran

Gautama menjadi Budha

Ajaran-ajaran Budha

Empat Kebenaran Mulia

Jalan Lapan Lapis

C. Confucius

Kehidupan Confucius

Ajaran-ajaran Confucius

Lima kelakuan baik Confucius

Ajaran Confucius mengenai pentadbiran

yang baik

Menyembah nenek-moyang

Warisan kebudayaan Budha dan

Confucianisme di Malaysia

Tahun Baru Cina

Hari Memuja Roh

Kebudayaan Budha di Malaysia

Hari Wesak

D. Ugama Kristian

Orang-orang Yahudi

Nabi Isa

Ajaran-ajaran Nabi Isa

Nabi Isa dihukum

Warisan Kebudayaan Kristian di Malaysia

Gereja-gereja

Pelajaran

Perayaan-perayaan orang- Kristian

Fakta-fakta Penting

159

TAMADUN ASIA BARAT DAN

ROMA-YUNAN!

A. Falsafah

Socrates

Plato

Ahli-ahli falsafah yang lain

(xiii)

Image 43

Image 44

B. Kesusastraan

Homer

Drama Yunani dan Sejarah

Kesusastraan Rom

C. Sains dan Ilmu Hisab

Orang-orang Yunani

Orang-orang Arab

D. Perubatan

E. Astronomi

(xiv)

Image 45

Image 46

Image 47

PENGE ALA1'

Apa dia sejarah

Sejarah sebenamya ialah cerita darihal makembali beberapa tahun. Begitu juga negara nusia dan aktiviti-aktivitinya. Ia bukanlah dan masyarakat kita mempunyai sejarah hanya cerita darihal raja-raja dan menteriberatus-ratus tahun lamanya. Dunia ini memmenteri yang agung, tetapi juga darihal punyai sejarah yang bermula beribu-ribu semua manusia. Kita semua mempunyai tahun dahulu.

sejarah yang bermula dari hari kita dilahir

Oleh itu, sejarah sangat menarik. Ia

kan. Barangkali anda boleh menulis darihal menceritakan bagaimana manusia hidup pada sejarah anda sendiri, iaitu darihal diri anda zaman dahulu dari mula munculnya manusia pada masa yang lampau.

hinggalah sekarang ini. Ia adalah satu kajian

Semua benda di sekeliling kita memmengenai bagaimana masyarakat dan manupunyai sejarahnya. Sekolah, pasar, balai polis, sia bertukar dari zaman dahulu ke zaman panggung wayang dan lain-lain bangunan sekarang.

mempunyai cerita-cerita yang boleh dikesan

Lukisan batu pra-sejarah di Tambun, Perak. Lukisan begini adalah bukti yang menunjukkan bahawa manusia telah ada di bumi ini sejak beratus ribu tahun dahulu.

Image 48

Image 49

Image 50

Image 51

Mengapakah sejarah itu penting?

Permulaan

Kita mesti mengetahui tentang diri kita Manusia telah hidup di dunia ini lebih dari sendiri: bagaimana mulanya .manusia, bagaisatu juta tahun lamanya. Pada mulanya mana manusia pandai hidup bermasyarakat, manusia adalah seakan-akan rupa orang-utan.

apakah mata pencarian mereka, bagaimana Kita mendapat tahu ini daripada tengkorakmereka menghabiskan masa mereka dan apatengkorak yang telah digali oleh ahli kajikah kepercayaan mereka. Apa yang ada purba. Satu daripada tengkorak-tengkorak sekarang ialah hasil dari proses perubahan yang tertua sekali dijumpai di Peking. Tengyang telah mengambil masa beberapa kurun korak itu berumur lebih kurang 400 000

lamanya. Hanya dengan mengkaji asal-usul tahun. Orang Peking, iaitu gelaran bagi dan pembangunan sesuatu masyarakat pada manusia dahulukala itu, badannya berbulu zaman dahulu, bolehlah kita dapat pandan ianya tidak boleh berdiri tegak. Rahangdangan yang jelas terhadap negara dan manya menunjul keluar, lehernya besar dan syarakat kita pada zaman sekarang.

pendek.

Sebuah lagi lukisan batu pra-sejarah yang dijumpai di Tambun, Perak. Ahli-ahli kajipurba dapat mengesan sejarah kita dari lukisan purba ini.

Sejarah selalunya dianggap sebagai satu

Rupa manusia berubah sedikit demi

matapelajaran yang memerlukan pelajar-pesedikit dalam masa beribu-ribu tahun. Satu lajar menghafal segala isi-isinya. Ini tidaklah lagi kumpulan manusia yang hidup di dunia benar. Sejarah bukanlah hanya mempelajari ini adalah orang Neanderthal. Mereka hidup tarikh-tarikh, nama orang dan tempat-tem150 000 tahun dahulu, terutamanya di Asia pat. Seorang murid sejarah yang bijak selalu Tengah, Timur Tengah dan di beberapa buah

.bertanya "mengapa" dan "bagaimana" butempat di Eropah. Manusia ini juga tidak kan hanya "apa" atau "bila". Sejarah menboleh berdiri tegak tetapi bentuk rupanya jadi menarik bila kamu bertanya soalantelah berubah sedikit, dan mereka memsoalan yang betul semasa kamu membacapunyai otak yang lebih besar daripada manya. Sejarah membina daya pemikiran sesenusia yang dahulunya.

orang. Derigan demikian ia boleh memahami

Kemudian di antara 30 000 dan 40 000

dengan lebih jelas lagi perkara-perkara yang tahun dahulu, muncullah manusia moden berlaku di sekelilingnya tiap-tiap hari.

yang mempunyai bentuk rupa seperti kita.

2

Image 52

Image 53

Image 54

AFRIKA

¾

/l c::)

�<Jr1

�ORANG JAWA

Tempat-tempat dijumpai manusia pra-sejarah

Ia digelar orang Cro-Magnon ke'rana tengmempunyai bahasa, makan makanan di mana koraknya dijumpai di tempat yang serupa

sahaja yang boleh dijumpai dan tidak memnamanya di Perancis. Manusia moden ini juga punyai tempat tinggal yang tetap. Lama

digelar homo sapien.

kelamaan mereka tahu menyala dan meng

Tamadun

gunakan api. Mereka membuat alat-alat daripada batu. Kehidupan seperti ini dikatakan Manusia yang terawal sekali di dunia ini kehidupan Zaman Batu Lama. Manusia pada hidup seakan-akan binatang. Mereka tidak zaman itu memburu dan mencari makanan.

Orang Peking

Orang Neanderthal

Orang Cro-Magnon

3

Image 55

Image 56

Image 57

Cara-cara manusia Zaman Batu menghidup api

Kemajuan yang amat besar dalam ke

Oleh yang demikian manusia telah maju

hidupan manusia zaman dahulu bermula dengan pesatnya. Daripada kehidupan cara apabila manusia pandai bercucuk tanam dan primitif di gua, manusia telah menjadi penmenternak binatang. Mereka mulai tinggal duduk-penduduk tetap di kampung dan bandi sepanjang lembah sungai yang subur, dar. Peringkat pertama kehidupan bertamahidup berkelompok dan tolong menolong di dun ini dicapai lebih kurang 5 000 hingga antara satu sama lain. Mereka bekerjasama 6 000 tahun dahulu.

mengairkan ladang-ladang mereka. Dengan

Dari peringkat ini manusia pandai pula

terjumpanya kuprum dan besi, manusia dapat tinggal berkelompok di bandaraya. Mereka membuat alat-alat yang lebih baik lagi.

boleh bertutur dengan bahasa yang betul.

Mereka juga mendirikan rumah.

Yang mustahak sekali, mereka membentuk

� ' ..

r-r---l

(�

"'·

/'-"'

-

\

.

.

'

·-�Q

�-.,..,..

\.

-�---'4

. '

..,

3._ .,___

.,._·,,..1; .-- .;;---..

-----..,___

�- -- -- ·-�

. �· �

Satu langkah ke arah tamadun; apabila manus1a mula hidup berkelompok dan beKerjasama 4

Image 58

Image 59

sistem tulisan. Dengan adanya tulisan ini,

Semenjak 5 00 tahun dahulu pedagangpengetahuan boleh dir,ekod, supaya yang pedagang utama yang datang ke Asia Tenglain boleh membaca dan mendapat faedah gara ialah pedagang Eropah - Sepanyol, daripadanya. Manusia juga telah hidup de

Portugis, Belanda, British dan Perancis. Tidak

ngan mengikut peraturan-peraturan masyaraseperti pedagang-pedagang yang dahuluny a kat yang tertentu. Inilah permulaan peiaitu pedagang India, Cina dan Arab, mereka merintahan.

ini mempunyai pusat perniagaan tetap di

Tamadun di dunia ini bermula di lem

Asia Tenggara. Daripada pusat perniagaan

bah-lembah Sungai Tigris-Euphrates, Nile ini, mereka pun dapat menjajahi negeri-negeri dan Hwang Ho.

Asia Tenggara, melainkan Negeri Thai.

TELUKAN

PARSI

Lembah Tigris-Euphrates

Asia Tenggara dan Negeri-negeri Barat

Sebuah jajahan ialah sebuah negeri yang

di bawah pemerintahan negeri yang lain.

Dalam buku ini kita akan membincangkan Pada hujung kurun yang ke 19, Belanda telah tentang tamadun di bahagian dunia kita. memerintah Indonesia; Perancis, Indocina; Asia Tenggara mempunyai kedudukan yang dan British, Malaysia. Negara-negara barat istimewa. Letaknya ialah di antara perjalaini sangat berpengaruh di bahagian dunia ini.

nan perdagangan negeri-negeri barat dan Mereka mempengaruhi sistem pentadbiran, timur. Telah beberapa kurun lamanya peekonomi, pelajaran dan cara kehidupan kita dagang-pedagang melalui Asia Tenggara. Mekeseluruhannya. Walau bagaimanapun anggareka yang datang dari negeri barat menggunapan bahawa tamadun Asia Tenggara bermula kan Asia Tenggara sebagai tempat berehat oleh kerana datangnya negara-negara barat, dan menukar barang dagangan mereka deadalah sangat salah.

ngan pedagang yang d'atang dari negeri-negeri

timur. Pedagang-pedagang yang lain pula Tamadun Malaysia dan Asia Tenggara datang ke Asia Tenggara kerana tertarik Orang-orang di Asia Tenggara telah lama dengan kekayaan negara-negara ini.

hidup dalam masyarakat yang teratur. Me-

5

Image 60

Image 61

/'

/

/

/

I

0

I

A /

GAPURA

,, I I ,o oP-

- - JALAN LAUT ANTARA

CINA DAN EROPAH

�:1 JAJAHAN BRITISH

JAJAHAN BELANDA

Jajahan British dan Belanda pada awal kurun yang ke1 9

reka telah mempunyai sistem sosial, ekopun banyak cara-cara lama masih dipelihara nomi dan politik yang tersendiri, sebelum dan ada di antaranya diikuti hinggalah pada datangnya pengaruh barat. Cara hidup ini masa sekarang. Penduduk-penduduk Malaytelah direka dan dipraktikkan oleh mereka sia telah beberapa kurun dipengaruhi oleh sendiri. Ini dinamakan hidup cara tradisional. kebudayaan luar. Mereka telah menerima Di Malaysia misalnya penduduk-penduduksetengah aspeknya dan menolak yang lain.

nya telah diperintah mengikut cara tradi

Walaupun demikian cara-cara tradisional masional oleh Sultan, orang-orang besar dan sih terdapat di Malaysia hari ini.

penghulu, sebelum orang-orang British mem

Dalam buku ini kita akan membaca

perkenalkan sistem pentadbiran mereka. Bemengenai kerajaan-kerajaan lama di Asia gitu juga adat, bahasa dan pelajaran. Orang

Tenggara. Kita akan meneliti cara kehidupan

orang Melayu dan bumiputra di Sarawak dan tradisional penduduk-penduduk Malaysia.

di Sabah mempunyai cara pertanian, per-

Kita juga akan membincangkan bagaimana

ombongan dan perdagangan yang tersendiri.

berbagai-bagai kepercayaan ugama mempe

Bahkan di zaman pemerintahan British ngaruhi cara hidup kita.

6

Image 62

Image 63

BAB,

PENTADBffiAN KERAJAAN MELAYU LAMA

Dua buah tengkorak orang pu rba

yang dijumpai di Malaysia

Malaysia telah diduduki oleh orang-orang

Letaknya Malaysia ialah di hujung sepurba sejak beribu-ribu tahun dahulu. Ahlilatan Asia. Ia diumpamakan sebagai sebuah ahli kajipurba telah menggali banyak tempat jambatan di antara Asia, pulau-pulau di di Malaysia. Kita tahu bahawa manusia Selatan dan Lautan Pasifik. Ramai yang zaman gua batu telah ada di sini sejak lebih mengembara dari Asia melalui Malaysia.

dari 400 000 tahun dahulu. Tetapi nenekmoyang orang-orang Melayu yang tinggal di Negrito dan Senoi

Malaysia pada hari ini datang kemudiannya.

Kaum yang tertua sekali datang ke Asia

A. PENDUDUK-PENDUDUK AWAL DI

Tenggara ialah orang-orang Negrito. Hingga

MALAYSIA

sekarang mereka masih ada di Malaysia.

Orang-orang yang awal sekali di dunia

Di Kedah dan Perak mereka dikenali seini selalu mengembara dari satu tempat ke bagai orang-orang Semang dan di Kelantan satu tempat yang lain. Mereka keluar memereka digelar Pangan. Badan mereka kecil ngembara beribu-ribu batu jauhnya. Ini

dan mereka berambut kerinting. Kaum ini

mengambil masa- yang panjang. Kita tidak telah pergi ke negara-negara lain. Mereka ditahu mengapa mereka berbuat demikian . . kenali sebagai A etas di Filipina dan Orang Barangkali mereka mencari tempat yang Hitam di Australia. Di Malaysia mereka dilebih baik di mana makanan boleh didapati gelar Orang Asli.

ataupun pertukaran iklim memaksa mereka

Orang-orang Senoi atau Sakai sebagaiberbuat demikian.

mana mereka digelar dahulu, ialah satu kaum

7

Image 64

Image 65

Image 66

Banyak barang-barang galian kajipurba mengenai manusia Zaman Batu (purba) telah dijumpai di Gua Niah, Sarawak

"Pisau tembeling", alat batu

yang digunakan oleh manusia

purba

yang telah berkembang di Asia Tenggara.

datang ke Asia Tenggara ialah dari bahagian

Orang-orang Senoi lebih tinggi daripada

barat Cina. Mereka ialah kaum Mongoloid.

orang-orang Negrito. Berkulit hitam dan

Ini berlaku di antara tahun 2500 S.M. dan hidung kemek, mereka selalunya tinggal di

1500 S.M. Mereka adalah nenek-moyang

bukit-bukau. Kaum ini juga ada di Sri Lanka,

orang-orang Melayu yang sekarang ini tinggal

Sulawesi dan Australia.

di Malaysia, Indonesia, di setengah tempat di

Filipina dan Taiwan. Kaum Melayu ini me

Melayu Pertama dan Melayu Kedua

ngembara dari Asia Tenggara ke pulau-pulau

Kaum yang terbesar dan utama sekali Easter dan Republik Malagasy.

8

Image 67

Image 68

Image 69

Image 70

Image 71

Di antara tahun 2500 S.M. dan 1500

Zaman pra-sejarah dikenali sebagai Zaman Batu. Banyak S.M. kaum yang datang ke Asia Tenggara ini

barang kajipurba yang digunakan oleh manusia zaman batu boleh dibahagikan kepada dua: Melayu Per

telah dijumpai di serata Malaysia. Di antaranya adalah seperti yang ditunjukkan di bawah:

tama dan Melayu Kedua. Di Semenanjung

Malaysia masih terdapat orang-orang Melayu

Pertama. Orang Jakun, Orqng Laut dan Bersisi ialah dari kaum ini, begitu juga kebanyakan daripada orang-orang Dayak di Borneo dan orang-orang Batak di Sumatera.

Kaum yang kedua iaitu orang-orang

Melayu Kedua mengikut orang-orang Melayu

Pertama ke Asia Tenggara. Mereka juga digelar orang-orang Pantai Melayu. Adalah dipercayai bahawa merekalah yang menyebabkan orang-orang Melayu Pertama masuk ke kawasan pedalaman. Orang-orang Melayu

Kedua yang tinggal di sepanjang pantai

Periuk tanah yang dijumpai di Gua Cha, Kelantan

Malaysia, Sumatera, Bali, Borneo, Sulawesi

dan pulau-pulau yang lain ialah nenek-moyang orang-orang Melayu yang tinggal di tempat-tempat ini sekarang.

Orang-orang Melayu Kedua, yang datang

kemudian ini, membawa bersama mereka

zaman logam ke Malaysia. Kehidupan mereka

lebih maju lagi jika dibandingkan dengan

kaum-kaum yang terdahulu datang ke sini. .

Mereka bercucuk-tanam dan mentemak binatang, dan tinggal di rumah-rumah kayu.

Mereka percaya bahawa alam semulajadi dikuasai oleh semangat. Kebanyakan kepercayaan mereka ditumpukan kepada padi.

Batu beralur yang digunakan untuk menumbuk kulit Ketika orang-orang Melayu Kedua me

kayu bagi dijadikan kain

netap di negara ini, mereka telah mempunyai

tamadun sendiri. Bila pedagang-pedagang dari

luar negeri datang ke sini, penduduk-penduduk asli Malaysia sudah mempunyai unsur-unsur tamadun; mereka bukanlah liar.

Tidak lama kemudian penduduk awal ini

telah dapat mencipta satu sistem pemerintahan untuk kegunaan mereka sendiri. Inilah permulaan sistem pemerintahan yang kita

ada sekarang ini.

B. APA DIA POLITIK

Berbagai jenis kapak dan beliung batu yang dijumpai di Pahang

Perkataan politik bermakna cara pemerintahan sesebuah negara. Seseorang yang belajar darihal politik biasanya belajar darihal

pemerintahan dan strukturnya. Malaysia, hari

9

Image 72

Image 73

Image 74

0

LAUT

CINA

SELATAN

ENANJUNG

AH M E LAYU

0

Hijrahan Melayu Pertama dan Kedua ke Asia Tenggara ini mempunyai seorang raja, Yang Dipertuan

Agung, dan Parlimen yang dipilih oleh rakyat. Malaysia mengandungi tiga belas buah ·

negeri dan tiap-tiap negeri itu mempunyai

kerajaan negeri sendiri. Tiap-tiap negeri pula

mempunyai seorang pemerintah serta sebuah

Dewan Negeri. Negeri-riegeri ini pula dibahagikan kepada beberapa buah daerah dan kampung-kampung yang ditadbirkan oleh

pegawai-pegawai. lrii ialah sistem pemerintahan yang teratur.

Kita akan membaca mengenai cara ke- Bagunan Parlimen rajaan bermula; bagaimana orang-orang di

Malaysia

Image 75

Kampung

STRUKTUR PEMERINTAHAN Cuba lihat peta Semenanjung Tanah Melayu. Semua negeri, melainkan Negeri MALAYSIA

Sembilan mendapat nama mereka dari sungai-sungai utama. Di sepanjang lembah sungai-sungai inilah petempatan-petempatan za

(a)

man dahulu bermula. Akhirnya tempat-tem

PERINGKAT KERAJAAN PUSAT pat ini menjadi negeri dengan seorang pemerintah dan sebuah kerajaan.

YANG DIPERTUAN AGUNG

1

Lebih kurang 2000 tahun dahulu,

orang-orang Melayu yang mula-mula datang

ke Tanah Melayu tinggal di tepi-tepi _sungai

PARLIMEN

dan tanah datar dekat dengan kuala-kuala

( Dewan Negara & Dewan Rakyat)

l

sungai. Hanya sungai sahajalah jalan pengangkutan bagi mereka. Dari sungai juga mereka mendapat ikan untuk makanan, men

RAKYAT

dapat air untuk mengairkan sawah padi

mereka. Penduduk-penduduk yang awal itu

mendirikan rumah-rumah mereka berdekatan

( b)

PERINGKAT NEGERI

di antara satu sama lain. Rumah-rumah yang

berkelompok ini menjadi sebuah kampung.

SULTAN

Mereka boleh bercucuk tanam, menggali

YANG DIPERTUAN NEGERI

terusan dan mempertahankan diri mereka

bersama-sama.

GABENOR

l

Apabila sesebuah kampung itu tersangat

besar, sebahagian keluarga-keluarga di kam

DEWAN NEGERI

pung itu pindah dan memulakan sebuah

l

kampung yang baru di sepanjang sungai itu.

Dengan cara inilah kampung-kampung

MAJLIS DAERAH

bermula di sepanjang sungai-sungai dan anak

1

anak sungai. Letaknya kampung-kampung

ini ialah di lembangan-lembangan sungai dari

KAMPUNG

. l

hilir hingga ke hulu. Lama-kelamaan negerinegeri pun terbentuk. Tiap-tiap negeri itu RAKYAT

meliputi kawasan lembangan-lembangan sungai besar dan sungai-sungai yang berdekatan. Kawasan sesebuah negeri itu ialah dari pantai hingga ke hulu sungai di gunung

Malaysia mengatur dan memerintah diri megunung.

reka pada zaman dahulu. Anda akan dapati

Kampung-kampung yang bertaburan baada beberapa perbezaan di antara sistem nyak terdapat dan tiap-tiap kampung itu lama dengan yang baru. Tetapi anda juga mempunyai seorang ketua. Setiap kampung akan dapat lihat bahawa masyarakat Melayu itu ialah satu unit yang boleh menyara senlebih dari 500 tahun dahulu telah juga memdiri dan tidak tertakluk kepada sesiapa pun.

punyai sistem pemerintahan yang teratur, Sebilangan dari kampung-kampung i-ni kayang boleh berjalan dengan licinnya.

dang-kadang bersatu untuk mempertahankan

Unit politik yang rimla-mula muncul di diri mereka dari tentangan kampung-kam

Malaysia ialah negeri. Kita akan mula dengan pung lain. Ada pula sebahagian dari kammembaca darihal asal-usulnya sesebuah nepung-kampung di sepanjang pantai yang bergeri.

satu menjadi kerajaan-kerajaan.

1 1

Image 76

Image 77

Image 78

s. Pinang-E!J, I .,, /

PULAU j/

PINANG

-

"

. \

'-•---

,...

ANU

,/\. J \. .. ·""'-·

.,

.

\

\

PAHANG

\

' -·

.

• ./

,I.

I \ ·, ... ,

OR ! ·,_,.,"

I

' •

. iNEGR1'·

'='SEMBILA ·, ·,. __ . ..-...........

Kebanyakan nama negeri di Semenanjung Tanah Melayu diambil bersempena dengan nama sungai yang terdapat di situ

1 2

Image 79

Image 80

Image 81

Sebuah kampung pada

zaman tradisional

Satu daripada kerajaan penting yang

Struktur Kerajaan Melaka

bermula di Malaysia terletak di Melaka. Ia

mempunyai sistem pentadbiran yang sungguh

Mereka mempunyai sistem pemerintahan

teratur. Negeri-negeri lain di Malaysia ikut

yang teratur. Ketua pemerintah digelar raja.

mempunyai sistem pentadbiran yang mereka

Pemerintah yang pertama dipengaruhi oleh

dapati dari Melaka.

Hindu dan menggunakan gelaran-gelaran

orang India. Ia menganggap dirinya sebagai

wakil Tuhan Hindu. Pemerintah yang per

Kerajaan Melaka

tama menggunakan gelaran Islam Sultan ialah Sultan Muzaffar Shah yang memerintah Dalam T.M. 1400, Kerajaan Melaka dibuka

dari 1446 hingga 1456. Sultan sangat beroleh Parameswara seorang putra raja Palemkuasa dan mempunyai ramai pegawai untuk bang iaitu sebuah kerajaan di Sumatra.

menolongnya.

Tidak lama kemudian, ia menjadi sebuah

pelabuhan yang terkenal di dunia, dari Eropah hingga ke negeri Cina. Kita akan membaca

--- '

dengan lebih lanjut tentang kerajaan ini di

"

dalam bab yang lain. Dalam tahun 141 4

\

pemerintah Melaka itu memeluk ugama Is

\

lam. Dengan demikian ramai saudagar-sau

\

dagar Islam pergi ke Melaka.

\

Pemerintah-pemerintah Melaka juga ia

A \

lah penakluk-penakluk. Mereka meluaskan

kuasa mereka ke wilayah-wilayah di timur

\

Sumatera dan semua negeri-negeri Tanah

Melayu.

Dari tahun 1456 hingga 1498, Tun

Perak iaitu seorang Bendahara, (sebuah jawatan seperti Ketua Menteri) telah menjadikan Melaka sebuah empayar. Kerajaan Melaka

mempengaruhi negeri-negeri di bawah kuasanya. Sistem pemerintahan yang digunakan di Melaka telah diperkenalkan di negeri-negeri

Cl

Melayu. Oleh yang demikian, kita akan membaca darihal struktur kerajaan di Melaka.

Empayar Melaka dalam T.M. 1 500

1 3

Image 82

Image 83

Di bawah Sultan ada ahli-ahli majlis Melaka dan Negeri-negeri Melayu

yang terdiri dari 4 orang ketua yang penting.

Yang pertama ialah Bendahara. Dia adalah Pada awal kurun yang ·kel 5, semua negeriorang yang sangat penting selain dari Sultan. negeri Melayu adalah di bawah kuasa Me

Ia mengetuai tentera, pertahanan dan adat laka. Negeri-negeri ini juga menerima ugaistiadat diraja. Kedua ialah Temenggung ma Islam. Semenanjung Tanah Melayu boyang menjaga hal-ehwal dalam negeri iaitu leh dikatakan sudah bersatu menjadi seketenteraman dan keamanan dalam negeri. buah negara. Boleh dikatakan semua negeri

Tanggungjawabnya ialah seperti seorang Kenegeri Melayu ini mengikuti sistem pemerintua Pegawai Polis. Ketiganya, Penghulu Ben

tahan Melaka, tetapi terdapat beberapa per

dahari dan tugasnya ialah menjadi Bendahari bezaan di setengah-setengah negeri. Penyadan Setiausaha kepada Sultan. Laksamana tuan Tanah Melayu di bawah negeri Melaka ialah orang yang keempat dan tugasnya ialah berakhir dalam tahun 15 1 1 apabila orangmengetuai tentera laut.

orang Portugis menakluki Melaka. Hanya

Di bawah empat orang ahli-ahli majlis dalam kurun yang ke20 Tanah Melayu ber

. ini ialah 8 orang pembesar. Biasanya mereka satu sekali lagi di bawah orang-orang British .

mempunyai gelaran Sri.

Selepas negeri Melaka ditakluk oleh

Selepas itu ada pula 1 6 orang pembesar Portugis, Sultan yang akhir sekali, Sultan rendah yang bergelar Raja. Akhirnya ada Mahmud pindah ke Johor. Di sana dia me32 orang pegawai kerajaan. Kerja mereka ini mulakan sebuah empayar. Tetapi empayar biasanya ialah untuk menolong pembesaritu semakin lama semakin lemah dan ia pembesar. Setengah daripada mereka ialah mempunyai ramai musuh.

ketua sesebuah wilayah atau daerah.

Pada mulanya negeri-negeri Melayu me

Sebagaimana yang kita lihat struktur nerima Empayar Johor sebagai pengganti kerajaan Melaka ialah sebagai sebuah pira

Empayar Melaka. Lama-kelamaan mereka

mid. Sultan di atas sekali sebagai ketua berpecah oleh sebab kemerosotan Empayar negara dan di bawah sekali ialah 32 orang Johor itu.

pegawai.

SULTA

MAJLIS

(4 orang)

•Bendahara

* Temenggung

* Penghulu Bendahari

•Laksamana

PEMBESAR

( 8 orang-Sri )

PEMBESAR RE DAH

( 16 orang-Raja)

PEGAWAI KER JAAN

( 32 orang )

Struktur kerajaan· Melaka pada zaman tradisional

1 4

Image 84

Image 85

Pada zaman kegemilangan Melaka ia

Kebanyakan daripada negeri-negeri Metelah memerintah Tanah Melayu. Tetapi apalayu mempunyai susunan politik yang sebila pemerintahannya telah berakhir, peakan-akan sama. Kita akan baca kelak daringaruhnya masih ada di negeri-negeri Melayu.

hal susunan politik di Negeri Sembilan yang

Ini boleh dilihat dari struktur kerajaan

berbeza dari negeri-negeri Melayu yang lain.

negeri-negeri itu.

Pemerintah

C. SISTEM POLITIK

Puncak sistem politik bagi sebuah negeri

Dari kurun ke 15 ke atas, negeri-negeri

itu ialah pemerintahnya. Beberapa jenis gela

Melayu membentu� :;istem pemerintahan

ran telah diberi kepada pemerintah-pemeyang berdasarkan negeri Melaka sebagai conrintah itu. Gelaran yang biasa digunakan iatoh. Sistem ini terns digunakan hingga akhir lah Yang Dipertuan. Gelaran Hindu yang kurun ke 1 9. Cara negeri-negeri Melayu dimasih digunakan ialah Raja. Selepas Malayperintah pada masa itu digelar sistem politik sia menerima ugama. Islam, gelaran yang

tradisional negeri-negeri Melayu.

banyak digunakan ialah perkataan Arab Sul

Dari kurun yang ke 15 hingga ke akhir tan.

kurun yang ke 1 9, Malaysia mempunyai hubu

Adalah dipercayai bahawa seseorang

ngan dengan bangsa-bangsa asing terutamapemerintah itu mempunyai kuasa sakti. Danya orang-orang Portugis, Belanda dan Brirah putih dikatakan mengalir dalam urat tish. Orang-orang asing ini menduduki wisarafnya. Ia juga dianugerahi dengan daulat layah-wilayah di Tanah Melayu dan memyang memberinya kuasa istimewa dan hak kepunyai kerajaan di tempat-tempat itu. Tetapi lebihan di atas orang lain. Seseorang Melayu pengaruh mereka terhad kepada tempatyang tidak menghormati pemerintahnya akan tempat di pantai seperti Melaka, Pulau Pinang ditimpa daulat iaitu ia akan dimurkai dan dan Singapura. Negeri-negeri Melayu masih menderita. Ini adalah sebagai balasan dari mengikut sistem politik tradisional yang telah kuasa ghaib raja yang dimuliakan itu. Seberkurun-kurun lamanya.

siapa yang tidak menurut perintah dikatakan

Marilah kita membaca dengan lebih derhaka.

lanjut lagi bagaimana sistem politik tradi

Kemuliaan seorang pemerintah itu disional disusun di negeri-negeri Malaysia.

tegaskan lagi melalui upacara-upacara yang

Pertabalan Sultan

1 5

Image 86

diadakan secara besar-besaran. Pertabalanramai orang yang merebut takhta. Adakalanya ialah suatu upacara yang sangat penting. nya ini menyebabkan peperangan saudara Alat-alat istimewa digunakan pada masa itu. berlaku di negeri-negeri Melayu.

Alat-alat ini ialah nobat, alat-alat muzik

Biasanya bakal raja bergelar Raja Muda.

istana, kayu gamit, senjata-senjata seperti Ini ialah jawatan yang sangat penting selain pedang, tombak serta keris panjang dan laindari pemerintah. Di Pahang gelaran Tengku lain. Alat-alat ini dipercayai mempunyai Besar digunakan dan bukannya Raja Muda, kuasa sakti dan tidak sesiapa pun boleh dan di Selangor pula gelarannya ialah Yang menggunakannya. Warna kuning dikhaskan Dipertuan Muda. Sultan selalunya mempusebagai warna diraja.

nyai penolong-penolong yang dipanggil

Orang Besar untuk menolongnya mentadbir

negeri.

Mengikut tradisi Melayu seorang pemerintah mesti dihormati. Di dalam Kesultanan Pembesar-pembesar Melaka terdapat seorang Bendahara yang

telah dihukum bunuh dengan tidak adilnya Sesebuah negeri itu dibahagikan kepada oleh seorang Sultan. Apabila anaknya henbeberapa buah daerah. Sesebuah daerah itu dak menentang Sultan, Bendahara itu beradalah satu kawasan di sepanjang sungai kata, Pantang anak Melayu menderhaka ke

utama dalam negeri itu atau anak sungai

pada Raja.

ataupun sungai-sungai lain yang kecil. Ba

(i) Fungsi seorang pemerintah

nyaknya daerah dalam sesebuah negeri itu

adalah berbeza dari negeri yang lain. Ia ber

Peranan Sultan ialah melambangkan dan gantung kepada besarnya sesebuah negeri itu memelihara perpaduan negeri. Semua rakyat dan sejarahnya. Pemerintah-pemerintah daememandangnya sebagai seorang ketua negeri. rah ini bergelar pembesar-pembesar atau Ia juga menjadi ketua pada masa peperangan. orang-orang besar.

Oleh itu ia bertanggungjawab untuk mengendalikan pertahanan negeri pada masa kece

KAWASAN DAN

masan. Jika ada perhubungan dengan orangorang asing atau ketua-ketua negeri-negeri PEMERINTAHAN

lain, pemerintahlah yang mengetuai rundingannya.

Pemerintah mempunyai satu lagi fungsi

NEGERI ____,. SULTAN

yang penting. Pada masa pertabalan, se

DAERAH ____,. ORANG-ORANG

potong ayat dari Quran dibaca yang ber

BESAR

bunyi demikian, Kamu telah Ku jadikan

sebagai ketua di dunia ini. Ini bermakna KAMPUNG _.,. PENGHULU

seseorang pemerintah itu mesti mempertahankan ugama Islam. Pemerintah-pemerintah Pembesar-pembesar ini pula terbahagi

adalah penganut ugama Islam yang taat. kepada beberapa peringkat. Mereka ialah Buku-buku ugama dan buku-buku sastra di

Orang Besar Berempat, di bawahnya Orang terjemahkan dan disalinkan oleh jurutulis Besar Berlapan, diikuti pula dengan Orang di istana.

Besar Enam Belas dan akhir sekali 32 orang

pegawai. Sebagaimana yang kita lihat, susu

(ii) Warisan

nan ini sama seperti di negeri Melaka.

Pembesar-pembesar bukanlah kerabat

Apabila seseorang -Sultan itu mangkat warisdiraja. Mereka memperolehi hak memerintah nya adalah dari kerabat diraja. Ini ialah sesebuah daerah itu melalui tauliah dari satu masalah yang rumit. Kadang-kadang pemerintah. Biasanya mereka menerima surat 16

Image 87

Image 88

yang bercap mohor dari pemerintah. Pemmasalah mereka menyiasatnya dan mendengar besar-pembesar memegang jawatan mereka cerita dari kedua-dua belah pihak. Mereka seumur hidupnya atau seumur hidup peme� menjatuhkan hukuman dan mendenda. Hurintah yang memberi mereka jawatan itu. kuman mati hanya boleh dijatuhkan oleh Apabila seorang dari pembesar-pembesar itu pemerintah.

meninggal dunia, anaknya akan mengganti

Jika negeri diancam oleh orang luar,

kannya.

pemerintah akan menyuruh pembesar-pem

Pembesar-pembesar mesti menunjukkan besar menyediakan askar. Mereka tidak memtaat setia mereka kepada pemerintah. Pada punyai askar biasa, tetapi menyuruh rakyat masa upacara-upcara yang penting seperti

mempertahankan negeri pada masa pepe

Adat Istiadat Pertaia!:m, mereka akan pergi rangan. Mereka juga mengupah orang.

ke istana. Pada masa pertabalan, pembesar

Tugas mereka yang penting sekali ialah

pembesar akan melakukan istiadat mengamemungut cukai dari daerah mereka. Pedap. Seseorang pembesar itu akan duduk bermungut cukai digunakan untuk memungut sila di atas lantai, menghadap Sultan dan cukai. Segala perdagangan yang melintas menghampirinya perlahan-lahan. Ia tidak berdaerah itu akan dicuakai di pengkalan cukai jalan tetapi mengesut.

yang didirikan di sepanjang sungai. Biasanya

barang-barang itu dicukai I 0%, dan dibayar

dengan barang. Sebahagian · dari hasil cukai

Fungsi pembesar-pembesar

diberi kepada pemerintah sebagai ufti. Misalnya Sultan Perak berhak mengambil $6/- dari Kedudukan pembesar-pembesar sangat pentiap-tiap bahara ( 400 paun) bijih timah yang ting di dalam susunan pemerintahan Medieksport dari mana-mana daerah.

layu tradisional. Pembesar-pembesar sangat

Pembesar mengesut mengadap raja

Penghulu

Sesebuah negeri itu dibahagikan kepada

rapat dengan rakyat. Oleh yang demikian beberapa buah daerah yang diperintah oleh mereka sangat berkuasa. Kadang-kadang mepembesar-pembesar. Tiap-tiap daerah itu pula rekalah yang berkuasa dan bukannya Sultan.

terdiri dari beberapa buah kampung. Tiap

Mereka menjaga keamanan dan undangtiap kampung mempunyai ketua yang berundang dalam daerah mereka. Jika ada gelar penghulu. Besarnya sesebuah kampung 1 7

Image 89

Image 90

-Z Penghulu dilantik oleh pemerintah me-

��jlliljZ_,..�,.._, � lalui Surat Kuasa yang mempunyai cap

/

;yz-,,,. ( mohor. Ia tidak bergaji seperti sekarang ini, fr)

(

>i. . tetapi ia mendapat wang dari hasil cukai

1

� / )

/ yang dipungutnya untuk pembesar-pembesar Jawatan penghulu sangatlah p

_ v

-�?

er

1 j ;� ::::�i seorang penghulu

?

_ ;,,,,,--;

,__·_._.-_· .

,/�

--__ _

enting kerana

___ -·· �·-,,,.--7

.. /_,.-· j, . beberapa sebab. Orang-orang kampung tidak

- ,, -

,,.,,.

ada jalan untuk menerangkan masalah mereka

1/"

kepada pembesar-pembesar atau pun peme-

Sebuah pengkalan cukai

rintah. Oleh yang demikian, penghululah

/�-

menjadi orang tengah di antara orang-orang

kampung dengan golongan pemerintah. Meitu adalah berlainan dari satu tempat dengan reka akan menerangkan masalah mereka

tempat yang lain. Setengahnya terdiri dari

kepada penghulu yang kemudiannya akan

5 buah rumah dan ada yang 100 buah rumah

memberitahu kepada pembesar-pembesar

atau lebih.

akan keadaan di dalam kampung itu.

Kampung ialah petempatan-petempatan

Penghulu juga bertanggungjawab di atas

yang awal sekali di Malaysia. Kampung-kamundang-undang dan keselamatan di dalam pung ini sudah pun ada sebelum adanya

kampung. Jika ada kesalahan-kesalahan yang

daerah dan negeri. Oleh itu ketua-ketua

berat, maka orang yang melakukan kesalahan

kampung atau penghulu sudah ada dalam

itu akan ditangkap dan diserahkan kepada

sejarah Malaysia pada masa dahulu lagi.

pembesar daerah itu. Penghulu mempunyai

Penghulu sangat rapat dengan pendudukpegawai-pegawai yang bergelar mata-mata penduduk kampung. Kadang-kadang sebauntuk membantunya menjaga keamanan di hagian dari penduduk-penduduk kampung

dalam kampung.

terdiri dari saudara-maranya. Penghulu itu

Tugas seorang penghulu juga ialah memadalah dari keluarga yang tertua sekali dalam bekalkan pekerja-pekerja untuk pembesarkampung itu.

pembesar. Pada masa itu pekerja-pekerja

1 8

Image 91

Image 92

tidak diberi gaji, tetapi ada sistem bergelar

Pawang dan bomoh sangat popular di

kerah. Mengikut sistem ini rakyat mesti kampung-kampung. Mereka tidak mempubekerja untuk pembesar-pembesar. Apabila nyai kuasa politik tetapi orangramai menpembesar-pembesar menghendaki pekerja dapatkan mereka untuk menghalau hantu

untuk membersihkan sungai, membuat benjembalang. Kepercayaan kepada bomoh dan teng, rumah atau masjid, ataupun mengayuh pawang ini ialah satu tradisi lama, yang bersampan, ia akan menyuruh penghulu menmula sebelum kedatangan Islam di Malaysia.

carikannya. Pekerja-pekerja ini terpaksa be

Kita telah pun membaca darihal pekerja selagi khidmat mereka dikehendaki.

gawai-pegawai yang mempunyai kuasa dalam

Pada masa mereka bekerja mereka diberi

negeri. Sekarang marilah kita baca darihal

makanan.

orang-orang yang di bawah perintah mereka.

Pegawai-pegawai kampung yang lain

Masjid dibina di kampung-kampung besar Rakyat

yang terdiri dari 40 buah rumah atau lebih.

Imam ialah seorang yang penting di dalam

Kebanyakan penduduk negeri-negeri Melayu

kampung. Selalunya dia adalah seorang yang ialah rakyat biasa. Sebelum kurun yang ke20

telah menunaikan fardhu haji. Ia mengurus bilangan penduduk di negeri-negeri Melayu masjid dan mengetuai sembahyang. Masalah sangatlah kecil. Misalnya dalam tahun 1870, mengenai undang-undang ugama diselesaikan bilangan penduduk Melayu di negeri Perak olehnya. Jika ia mempunyai pengetahuan hanya 30 000 orang dan di Selangor lebih yang cukup mengenai Bahasa Arab dan kurang 5 000 orang. Dalam tahun 1884, Quran ia digelar ulama. Imam juga menjadi bilangan penduduk-penduduk Melayu di Seguru ugama di kampung-kampung.

langor ialah 17 000 orang dan di Negeri

Selain daripada Imam terdapat pegawai

Sembilan lebih kurang 30 000 orang.

pegawai yang lain seperti khatib, orang yang Orang-orang Melayu kebanyakannya

membaca khutbah di waktu sembahyang

tinggal di kampung. Mereka· diperintah oleh

Jumaat, bilal orang yang membaca azan dan penghulu, pembesar-pembesar dan Sultan.

pegawai yang paling rendah sekali adalah

Mereka sangat bangga akan tradisi-tra

lebai.

disi, adat istiadat dan kebudayaan mereka.

19

Image 93

Image 94

Image 95

Image 96

Mereka menganggap diri mereka rakyat se

Mereka meminta cukai yang tinggi dan mebuah negeri bukanlah sebuah negara. Mereka nyalahgunakan sistem kerah. Munshi Abdultaat kepada pembesar-pembesar dan Sultan lah, seorang pengarang Melayu telah menulis mereka.

darihal kezaliman ketua-ketua ke atas rakyat

Mereka percaya Sultan mempunyai kuadi negeri-negeri pantai timur.

sa sakti. Sultan boleh mempengaruhi ke

Apabila seseorang ketua itu zalim atau

suburan tanaman mereka dan menjaga keianya tidak boleh menjaga keamanan kamselamatan rakyat. Taat setia mereka kepada pung, atau tidak memberi kemudahan untuk ketua sangatlah teguh. Mereka menganggap bercucuk tanam rakyat akan susah. Apabila pemerintah-pemerintah mereka lebih berini berlaku, mereka akan meninggalkan kamkuasa dan mereka hanyalah rakyat biasa. pung mereka. Dalam beberapa hari sahaja Bak kata orang, Siapa yang menjadi raja,

semua penduduk sesebuah kampung itu bodialah yang ku sembah. Rakyat dengan leh berpindah ke tempat yang lain.

mereka adalah seperti durian dengan mentimun. Melawan raja adalah diibaratkan seperti seekor kambing hendak melawan se

Selalunya mereka lari ke negeri lain.

ekor harimau. Mereka sedar akan kedudukan Pada awal kurun ke 1 9, seluruh penduduk mereka di dalam masyarakat: Enggang sama kampung Tempuni di Selangor lari ke Meenggang, pipit sama pipit.

laka. Ini ialah kerana cukai yang tinggi

telah dikenakan kepada mereka oleh ketua

' � � � \� sq n_Vc ,-

�""v\

,..,:l� '"" ........__

---'

.,.----,--

�� -

·-

--------- (1":C-

� .•

�� '

i

__ .,.,: � :YI 11 -

-- / . c�

_r-f ?

...-...-��-�-

� ......

-

'/, I

����-

:----,.--

�m

t:e:re:-i:ka. Peperangan saudara pun boleh menyebabkan orang-orang meninggalkan kam

Sekiranya seseorang ketua daerah itu zalim, seluruh kampung pung mereka. Misalnya bilangan penduduk-akan berpindah ke tempat lain

. penduduk di Selangor dalam tahun 1 830

ialah lebih kurang 6 000. Dalam tahun 1 870

Kezaliman ketua-ketua

bilangannya masih sama. Ini disebabkan oleh

peperangan saudara yang telah berlaku di

Ada pula cerita-cerita menunjukkan bagaiantara ketua-ketua di negeri Selangor pada mana zalimnya ketua-ketua kepada rakyat. tahun 1 860.

20

Image 97

Pada keseluruhannya rakyat menerima

itu adalah sebagai kawan kepada sipiutang

layanan baik dari pemerintah mereka. Pengdan dilayan dengan baik. Cerita yang sebalikhulu dan pembesar-pembesar sendiri bernya pula mengatakan sipiutang membuat kehendakkan tenaga rakyat untuk pertanian,

sesuka hati terhadap orang berhutang. Kaperlombongan dan pertahanan. Bolehlah didang-kadang orang berhutang melarikan diri.

katakan bahawa pada keseluruhannya sistem

Jikalau mereka itu ditangkap, mereka akan

kampung itu berjalan dengan baik dan ianya

dibunuh. Pada keseluruhannya boleh dikataadalah stabil.

kan bahawa biasanya sipiutang melayani

Pada masa dahulunya masyarakat Meorang-orang berhutang dengan balk.

layu mempunyai lagi satu kumpulan yang

Orang Berhutang ada harapan untuk

bergelar Orang Berhutang dan Hamba.

membebaskan diri mereka tetapi hamba

tidak.

Orang Berhu tang

Hamba

Apabila seorang rakyat berkehendakkan

wang, ia akan pergi berjumpa dengan seorang

Sejak dari dahulu, masyarakat Melayu telah

pembesar untuk meminjam wang. Hanya

mempunyai hamba. Kita tahu bahawa pada

pemerintah dan pembesar-pembesar sahaja

masa Kesultanan Melaka dalam kurun yang

yang dibenarkan meminjamkan wang. Jika

ke15, ada terdapat ramai hamba di istana

seseorang itu tidak boleh membayamya, ia

raja, Mengikut buku Sejarah Melayu, ada diberi tempoh selama beberapa bulan. Keseorang Bendahara Melaka yang mempunyai mudian, jika ia tidak juga boleh menjelaskanbanyak hamba dan pakaian mereka kemas nya ia menjadi Orang Berhutang.

dan kelihatan seperti orang merdeka. Ada 4

Orang Berhutang mesti tinggal dengan

jenis hamba dalam masyarakat Melayu trasipiutang untuk bekerja dengannya. Pada disional. Pertama, musuh-musuh yang dimasa ini ia diberi makan dan pakaian.

tangkap pada masa peperangan. Kedua, orang

Mereka bekerja sebagai pengawal dan memasli seperti orang Sakai yang ditangkap oleh buat kerja-kerja untuk pemerintah a tau pengorang Melayu. Ketiga orang-orang salah yang hulu itu. Jika Orang Berhutang itu sudah

tidak boleh membayar dendanya. Akhimya

berkahwin, keluarganya juga menjadi Orang

hamba-hamba yang dibawa balik dari tanah

Berhutang. Mereka akan bekerja di sawah

suci. Ketua-ketua Melayu yang kaya yang

padi dan dusun sipiutang. Orang perempuan

pergi ke Mekah membeli hamba-hamba dari

pula menolong kerja-kerja rumah.

Afrika.

Orang Berhutang boleh dijual kepada

Kita telah pun membaca darihal susunan

pembesar-pembesar yang lain, yang boleh

politik negeri. Sebagaimana yang kita lihat

membayar hutangnya kepada sipiutang yang

ia adalah seperti bentuk piramid. Orang yang

mula-mula. Setengah dari ketua-ketua suka

di atas sekali ialah pemerintah, dibawahnya

menyimpan ramai orang berhutang keran·a

beberapa orang pembesar, diikuti pula depada masa itu ianya menjadi satu kebesaran ngan penghulu dan akhimya rakyat. Selepas

baginya.

rakyat kita dapati orang berhutang dan

Tetapi, kita mesti ingat orang berhutang

hamba. Ini ialah satu gambaran secara am

ini bukanlah hamba. Ia juga digelar orang

akan susunan politik di semua negeri-negeri

merdeka. Jika ia boleh menyimpan wang

Melayu. Akan tetapi corak ini tidaklah begitu

untuk menjelaskan hutangnya ia boleh lepas jelas di tiap-tiap buah negeri. Negeri Semdari ikatan Orang Berhutang. Ia boleh membebaskan dirinya dengan membayar sebilan mempunyai susunan politik yang ber

· banyak $25/.

lainan begitu juga negeri-negeri lain. Kita

Ada dua jenis cerita yang kita dengar akan membaca bagaimana pentadbiran semengenai keadaan orang berhutang. Ada benamya dijalankan di dua buah negeri.

keterangan yang mengatakan orang berhutang

2 1

Ill.

..

--

Image 98

Image 99

'

Di situ ia terlihat seorang budak perempuan

Semang yang Iuka berdarah. Ia mempunyai

·\,,.•

I

KEDAH

i

darah putih. Kassim mengahwini budak Semang itu dan membuka sebuah negeri di situ.

\...,

Anak-anak perempuan mereka menjemput

I

. .J

I

I

i

raja Johor memerintah Perak.

i

_.,

,•�.J

i

/

'

)

/

i (

j

\

(i) Sultan yang pertama

<'

LA

)

Ada beberapa buah cerita dongeng yang

I

sangat menarik mengenai perkara ini tetapi

I

fakta-faktanya tidak berapa tepat. Perak

·}·,._...-. _,,,..

mempunyai pemerintahnya yang pertama

I

\, ✓

i

dalam tahun 1 528. Baginda ialah Sultan

·,

Muzaffar Shah, putra kepada pemerintah

KINTA ·, \

Kesultanan Melaka yang akhir, Sultan Mah

PULA

\

mud. Baginda menerima sistem pemerin

PANGKO

\ ·,

tahan Melaka, oleh kerana baginda datang

i '

dari kerabat diraja Melaka. Baginda masih

BATAK RABIT1

menggunakan gelaran-gelaran seperti Benda

\

·-·

hara, Temenggung, Laksamana dan lain-lain1

i

. ..,..·,. ...... . .... , ;,

nya. Akan tetapi fungsi-fungsi orang yang

.,, ·,. \

,_, ·-.../ ·-

memegang gelaran ini berlainan dari masa

SELANGOR

Kesultanan Melaka.

Perak dalam kurun ke1 6

(ii) Pembesar-pembesar di Perak

Perak

Terdapat em pat peringkat pembesar di Perak.

Yang paling tinggi sekali ialah Orang Besar

Perak ialah negeri yang paling tua selain dari

Berempat, dan di bawahnya ialah Orang

Melaka, yang mempunyai sistem pemerin

Besar Berlapan, Orang Kaya Enam Belas dan

tahan yang lengkap. Ada cerita-cerita do

Orang Kaya Tiga Puluh Dua.

ngeng yang mengatakan negeri Perak bermula lebih awal lagi. Mengikut buku sejarah Orang Besar Berempat

Kedah, Hikayat Merong Mahawangsa, Perak

terdiri dari: 1) Bendahara

dibuka oleh seorang putra raja Kedah. la

2) Temenggung

mengembara selama beberapa hari . untuk

3) Orang Kaya Besar atau

memulakan petempatan baru. Kemudian ia

Bendahari

memanah anak panah perak dan tempat

4) Menteri

jatuhnyct panah itu dijadikan ibu negeri.

Orang Besar Berlapan

Negeri itu dinamakan Perak mengambil semterdiri dari: I ) Maharaj a Lela pena panah perak itu. Lagi sebuah cerita

2) Laksamana

yang bemama Semang Putih mengatakan

3) Syahbandar

Perak dibuka oleh raja-raja Johor. Seorang

4) Panglima Kinta

raja Johor telah menghantar seorang kelasi

5) Panglima Bukit Gantang

bemama Nakhoda Kassim untuk mencari

6) Sri Agar Diraja

petempatan baru. Akhirnya ia tiba di suatu

7) Sri Adika Raja

tempat di utara Kuala Kangsar di Perak.

8) Imam Paduka Tuan

22

Image 100

Image 101

Image 102

Image 103

Image 104

Image 105

satu masalah yang besar. Waris seorang

Sultan itu ialah putranya. Tetapi biasanya

STRUKTUR PEMERINTAHAN PERAK

seorang Sultan itu meninggalkan ramai putra

I

putra untuk menggantinya. Kesemuanya hen

SULTAN I

I

dak menaiki takhta. Misalnya Sultan Ahmaddin yang memerintah dari tahun 1796 hing ORANG BESAR BEREMPAT

�a

1 806 mempunyai tiga orang putra, RaJa

1. Bendahara