ΒΙΒΛΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ by ΤΑΣΟΣ ΣΤΑΜΠΟΥΛΟΓΛΟΥ - HTML preview

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

άναμε μια σταχυολόγηση των απόψεων για τον Όμηρο

Καπ ό πολλούς συγγραφείς και διανοούμενους. Παλιούς και

νεώτερους. Έλληνες και ξένους. Είπαμε κι εμείς την ταπεινή μας

γνώμη. Σαν να πήραμε μέρος σε μια συζήτηση που άρχισε πριν

από 2.500 χρόνια και δεν έπαυσε ποτέ.

Το είπαμε και το ξαναείπαμε πολλές φορές. Η Ιλιάδα και η

Οδύσσεια, όσο κι αν απέχουν από την πραγματική ιστορία, δεν

αποτελούν εύπεπτα αναγνώσματα για να περνά η ώρα, ούτε παραμύθια για μικρά παιδιά. Είναι αθάνατα μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού και δεν είναι τυχαίο που οι αιώνες υποκλίνονται

μπροστά τους.

Αυτά τα έπη είναι τα αρχαιότερα γραπτά κείμενα της Ευρώπης.

Μήπως η παλαιότητά τους μιας κάνει να μην τα προσεγγίζουμε με

όση χρειάζεται προσοχή; Η συγγραφέας Έμιλι Βερμιούλ λέει:

«Το πρώιμο δεν ισούται πάντα με το πρωτόγονο».

Ο Όμηρος αψηφά τα δεσμά του χρόνου. Αυτά τα ποιήματα, που αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της δυτικής λογοτεχνίας, εξακολουθούν ν’ αποτελούν αντικείμενα διαρκούς μελέτης σε όλα τα

μεγάλα πνευματικά ιδρύματα του κόσμου. Έχει ειπωθεί, ότι τα

κείμενα αυτά, είναι αθεράπευτα πρωτόγονα και θαυμαστά σύγχρονα. Πάει να πει διαχρονικά. Είναι γεγονός ότι η συγκίνηση

που σε πλημμυρίζει όταν πλησιάζεις τον Όμηρο είναι κάτι πρωτό-γνωρο. Έχεις την αίσθηση ότι ο χρόνος μετατοπίστηκε. Ότι υπάρ-χεις και ζεις στο παρελθόν. Ένα παρελθόν που κανείς δεν πίστευε

ότι ήταν τέτοιο, μέχρι τη στιγμή που ένας κατ’ εξοχήν ρομαντικός, ο Ερρίκος Σλήμαν φώτισε το σκοτεινό εκείνο τμήμα της προϊστορίας.

284

Ειπώθηκαν και γράφηκαν πολλά για την σύνθεση των επών.

Αναφέραμε αρκετά. Μια είναι η αλήθεια κι ας ζητήσουν συγνώμη

οι αρνητές. Η υψηλή ποιότητα των κειμένων δεν μας επιτρέπει να

απομυθοποιήσουμε τον Όμηρο. Δεν ήταν ένας απλός αοιδός, αλ-λά ένας μεγάλος δημιουργός.

Ύστερα από τόσους και τόσους αιώνες, ο θαυμασμός για τα

αρχαία αυτά κείμενα εξακολουθεί να υπάρχει. Σε Ανατολή και

Δύση. Συνεχής, αμείωτος, γενναιόδωρος.

Για παράδειγμα, διαβάστε ένα απόσπασμα κριτικής που δημοσίευσε η μεγάλη εφημερίδα «Ουάσιγκτον Ποστ» για ένα ακόμη

βιβλίο για τον Όμηρο. «… συνοψίζει όλα εκείνα τα στοιχεία για

τα οποία ακόμα ανατρέχουμε στον Όμηρο: τη σοφία του, την α-τρόμητη συνάντησή του με το χειρότερο, την αγάπη για την αγάπη και το μίσος του για τον θάνατο, το εύρος της αγκαλιάς του, την ενέργεια και την λάμψη του, την αντίστασή του στη νοσταλγία…».

Καταθέτω κι εγώ το φτωχό μου κείμενο στον άγνωρο τάφο του

Ομήρου σαν στεφάνι τιμής. Στο φλογισμένο πνεύμα του ανθρώπου που μας φανέρωσε την αφτιασίδωτη αλήθεια για τη ζωή, σε

μια ενδιαφέρουσα εποχή που δεν πρόκειται να επαναληφθεί.

Ομολογώ ότι έχω ένα μικρό άγχος. Αν μπόρεσα, σε ικανοποιη-τικό βαθμό, να πλησιάσω μερικά από τα άπειρα προβλήματα που

απορρέουν γύρω από το ομηρικό σύμπαν. Με παρηγορεί η ελπίδα

ότι ο Όμηρος είναι τόσο μεγαλειώδης, που θα συγχωρήσει τις όποιες αστοχίες μου.

285

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ι. Θ. Κακριδής: «Ομηρικές Έρευνες», Αθήνα 1947.

Ι. Θ. Κακριδής: «Ξαναγυρίζοντας στον Όμηρο», Αθήνα 1971.

Ι. Θ. Κακριδής: «Προομηρικά, Ομηρικά», Αθήνα 1980.

Ι. Θ. Κακριδής: «Το Μήνυμα του Ομήρου», Εστία 1985.

Όλγα Κομνηνού: «Σχέδιο και Τεχνική της Ιλιάδας», Αθήνα 1947.

Δημήτρης Φωτιάδης: «Ζωή και Τέχνη», ΚΕΡΔΟΣ 1958.

Ακαδημία Επιστημών Ε.Σ.Σ.Δ.: «Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας».

Θεόδωρος Μαυρόπουλος: «Οδύσσεια», Εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 2021.

Καζαντζάκη – Κακριδή: «Ομήρου Ιλιάδα», Ο.Ε.Δ.Β., 1988.

Γιάννη Κορδάτου: «Προλεγόμενο εις τον Όμηρο», Εκδ.

ΑΙΩΝΑΣ, 1956.

Άνταμ Νίκολσον: «Γιατί ο Όμηρος έχει Σημασία», ΨΥΧΟΓΙΟΣ, 2016.

Ρόμπερτ Φόουλερ: «Όμηρος, είκοσι εισαγωγικές Μελέτες».

Δ. Μαρωνίτης – Λ. Πολκάς: «Αχαϊκή Επική Ποίηση»,.

Αλμπέρτο Μάγκουελ: «Όμηρος, Ιλιάδα και Οδύσσεια».

Πιέτρο Τσιτατι: «Οδυσσέας και Οδύσσεια», ΩΚΕΑΝΙΔΑ, 2005.

Τζον Φρεελυ: «Ταξιδεύοντας με τον Όμηρο», ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2017.

Πανεπιστήμιο Οξφόρδης: «Ιστορία του Πολιτισμού»

ΕΚΔΟΤΙΚΗ 1954.

Έρβιν Λάατς: «Παγκόσμια Ιστορία της Λογοτεχνίας», Αθήνα 1963.

Ν. Παπαδόπουλος: «Ομηρικό Ονοματολόγιο», Αθήνα 2003.

Αριστοτέλης: «Ποιητική», εκδ. ΚΕΡΔΟΣ, Αθήνα 1982.

Βακαλο Ελένη: «Ομιλία και Γραφή», Αθήνα 1972.

Γκράμσι Αντόνιο: «Λογοτεχνία και Εθνικισμός», Αθήνα 1971.

Δημήτριος Σ.: «Οι Μεγάλοι Λογοτέχναι», εκδ. ΔΕΛΤΑ 1969.

Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.: «Προϊστορία και Πρωτοϊστορία».

286

Θουκυδίδης: «Επιτάφιος Περικλή», εκδ. ΠΑΤΑΚΗ 2002.

Θύραθεν εκδόσεις: «Βυζαντινό Λεξικό Σουϊδα», Αθήνα 2002.

Κραής Βάλτερ: «Ιστορία της Αρχαίας Λογοτεχνίας», Αθήνα 1973.

Μόργκαν Ι.: «Η πρωτόγονη Κοινωνία», εκδ.

Αναγνωστίδης, 1956.

Παναγιωτάκης Π. :»Ιστορία Αρχ. Ελλ. Λογοτεχνίας», Αθήνα 1969.

Προκοπίου Αγγ.: «Ιστορία της Τέχνης», Πεχλιβανίδης, Αθήνα 1972.

Πασσάς Ι.: «Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ», Αθήνα 1968.

Άρνολντ Χάουζερ: «Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης», Αθήνα 1968.

Χατζίνης Γιάννης: «Η τέχνη είναι Δύσκολη», Αθήνα 1962.

Χατζίνης Γιάννης: «Ελληνικά Κείμενα», εκδ. Οικονομική, Αθήνα 1956.

Άτρακτος Φραμς: «Ιστορία της ελληνική γλώσσας», εκδ.

Αθήνα 2003.

Εκδοτική Αθηνών: «Ιστορία του ελληνικού ένθους», Αθήνα 1970.

Βάρναλης Κων/νος: «Αισθητικά Κριτικά», εκδ. ΚΕΔΡΟΣ, Αθήνα 1965.

Μανακίδου Φ.: «Αρχαία Ελληνική Γραμματεία», Αθήνα 2008.

Μαρωνίτης Δ.: «Ομήρου Οδύσσεια», Αθήνα 2003.

Καζαντζάκης Ν.: «Ιστορία της Ρώσικης Λογοτεχνίας», Αθήνα 1965.

Ευσταθίου: «Παρεκβολαί στην Ιλιάδα και Οδύσσεια», εκδ.

ΚΥΠΕΙΡΟΣ.

Ζαν Ρισπεν: «Ελληνική Μυθολογία», εκδ. ΑΡΓΩ, 1970.

Ισαάκ Ασιμωφ: «Το χρονικό του κόσμου», εκδ. Πανεπιστήμιο

Κρήτης, 2001.

Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη: «Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας», 2001.

287

Πανταζίδης Ιωαν.: «Ομηρικό Λεξικό», ΕΚΔΟΣΗ 1888, Αθήνα.

Αλεξοπούλου Κατ.: «Μορφές Χρονικότητας στον Όμηρο», Αθήνα 2004.

Ζάννας Παύλος: «Οι Μεταμορφώσεις του Αφηγητή», Αθήνα 1984.

Τσιώλης Γιάννης: «Θεωρία της Λογοτεχνίας» Αθήνα 1996.

288