το Βυζάντιο η μελέτη της ελληνικής γλώσσας σήμαινε γε-Σνικ ά τη μελέτη των αρχαίων συγγραφέων και φιλοσόφων.
Την ίδια εποχή στα μεγάλα κέντρα του αραβικού πολιτισμού (Βαγδάτη, Κάιρο, Δαμασκό) οι διδασκαλίες του Αριστοτέλη και του
Πλάτωνα είχαν μεγάλη διάδοση. Είναι γνωστό ότι πολλά έργα του
Αριστοτέλη διασώθηκαν από τους Άραβες.
Τον ένατο αιώνα ο Αμπού Ουθμάν αλ Τζαχίζ κατηγόρησε τους
λογίους ότι προτιμούσαν τον Αριστοτέλη από το Κοράνι, αν και ο
ίδιος είχε επηρεαστεί από τον φιλόσοφο σε πολλά από τα βιβλία
του. Αν και μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η μετάφραση της ξένης γραμματείας (κυρίως ελληνικής και λατινικής) άρχισε στα
μέσα του όγδοου αιώνα, στη διάρκεια της εξουσίας του χαλίφη αλ
Μανσούρ. Η παράδοση της μετάφρασης αρχαίων ελληνικών κειμένων καθιερώθηκε έναν αιώνα αργότερα, αρχίζοντας από ένα
παράξενο όνειρο.
Μια νύχτα στη Βαγδάτη ο χαλίφης αλ Μαμούν, γιος του διά-σημου Χαρούν αλ Ρασίντ (χίλιες και μια νύχτες) είδε στον ύπνο
του έναν χλωμό γαλανομάτη άνδρα, συνοφρυωμένο και με φαρδύ
μέτωπο. Με την βεβαιότητα αυτών που ονειρεύονται, ο χαλίφης
κατάλαβε ότι ο ξένος ήταν ο Αριστοτέλης. Ο αλ Μαμούν και ο
Αριστοτέλης συνομίλησαν όλη τη νύχτα. Το πρωί ο χαλίφης έδωσε διαταγή να ιδρυθεί στη Βαγδάτη βιβλιοθήκη, η οποία θα φιλο-ξενούσε ένα κέντρο μετάφρασης αρχαίων ελληνικών κειμένων, κυρίως των φιλοσόφων.
Το κέντρο τέθηκε υπό την διεύθυνση του λόγιου Χουνάν αλ
Ιμπαντί, οποίος με τη βοήθεια μιας σχολής μαθητών μετέφρασε
στη συριακή και στην αραβική σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος της
ελληνικής φιλοσοφίας και επιστήμης.
282
Αν και η ποίηση δεν περιλαμβανόταν στην αποστολή του κέ-ντρου, με πρωτοβουλία του Χουνάν μεταφράστηκαν ορισμένα
αποσπάσματα του Ομήρου, όπως μαρτυρείται από αρκετές πηγές.
Ο Χουνάν φαίνεται πως γνώριζε αρκετά τον Όμηρο, γιατί συχνά
χρησιμοποιούσε αυτές τις γνώσεις για ν’ αποσαφηνίζει ορισμένες
δυσκολίες στα αρχαία κείμενα, όπως και στα άγνωστα ονόματα.
Ένας σύγχρονος του λόγιος, ο Γιουσούφ Ιμπραχίμ, αφηγήθηκε
μια παράξενη ιστορία για τον Χουνάν. Κάποτε κάλεσαν τον Ιμπραχίμ να επισκεφτεί έναν ασθενή ελληνικής καταγωγής του
οποίου η θεία ήταν Ελληνίδα δούλη του Χαρούντ αλ Ρασίντ. Εκεί
πρόσεξε έναν παράξενο άνδρα με τα πλούσια μαλλιά του να πέ-φτουν στο πρόσωπο, ο οποίος απάγγελνε στον ασθενή οικοδεσπότη αποσπάσματα από τον Όμηρο στο πρωτότυπο. Ο ξένος ήταν ο
Χουνάν ο οποίος είχε αποστηθίσει στα ελληνικά πολλά επεισόδια
από τον Όμηρο.
Δεν έχουμε καμιά επιβεβαιωμένη πηγή για συστηματική μετάφραση του Ομήρου στα αραβικά. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι έγινε.
Δεν θα μπορούσαν διαφορετικά να γίνουν τόσες και τόσες παραλλαγές από τις ιστορίες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Αργότερα
και από διαφορετικούς παράδρομους οι παραλλαγμένες αυτές ιστορίες απλώθηκαν και στην Ευρώπη. Το ταξίδι του Οδυσσέα
συνεχίστηκε με τα φανταστικά ταξίδια του Σεβάχ του Θαλασσι-νού.
283