1. Το 1990 το Υπουργείο Πολιτισμού της Κολομβίας (ύστερα από πολυετή εμφύλιο πόλεμο) δημιούργησε ένα σύστημα με-ταφερόμενων βιβλιοθηκών, για να πάει βιβλία στους κατοίκους
απόμακρων αγροτικών περιοχών. Σ’ ένα πληθυσμό όπου ο αναλ-φαβητισμός ξεπερνούσε τα τρία τέταρτα των κατοίκων.
Μεταφέρθηκαν βιβλία ακόμη και με άλογα και μουλάρια στις
παρυφές της ζούγκλας και στη σιέρα. Σε κάθε αποστολή υπήρχε
κι ένας υπεύθυνος.
Άφηναν τα βιβλία για αρκετές εβδομάδες σε κάποιο σχολείο ή
μαγαζί με την εντολή να διαβάζονται δημόσια σε συγκεντρώσεις
από τους δασκάλους ή όσους γνώριζαν γράμματα. Μετά από καιρό έπαιρναν τα βιβλία για να τα πάνε σε άλλο χωριό.
Τα περισσότερα βιβλία ήταν αγροτικά εγχειρίδια, συλλογές
από πατρόν ρούχων, βιβλία με συμβουλές υγιεινής, μαγειρικής, κλπ. Λίγα βιβλία για ιστορία και λογοτεχνία, συνήθως από αυτά
που δώριζαν οι εθελοντές.
Σύμφωνα με μια βιβλιοθηκάριο (τα βιβλία επιστρέφονταν πάντα με κατάλογο) σε κάποια παράδοση ένα βιβλίο δεν επιστρά-φηκε. Από έλεγχο η βιβλιοθηκάριος διαπίστωσε με έκπληξη, ότι
το βιβλίο που έλειπε ήταν η ΙΛΙΑΔΑ του Ομήρου σε ισπανική
μετάφραση.
Οι κάτοικοι αρνήθηκαν να το επιστρέψουν. Αποφάσισε να
τους το δωρίσει, αλλά τους ρώτησε γιατί ήθελαν να κρατήσουν το
συγκεκριμένο βιβλίο.
Εξήγησαν ότι η ιστορία του Ομήρου αντανακλούσε τη δική
τους· μιλούσε για μια σπαρασσόμενη από τον πόλεμο χώρα, για
διχασμούς, και συμφορές, που ποτέ δεν ξέρουν με ακρίβεια γιατί
γίνονται οι μάχες, για ανείπωτες συμφορές και σκοτωμούς, που
13
δεν γνωρίζουν γιατί οι θεοί είναι με τον ένα ή τον άλλο αντίπαλο, που δεν ξέρουν πότε θα τελειώσει η συμφορά των πολέμων. Πως
δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα θύματα και τους νικητές, αφού
όλοι είναι βουτηγμένοι στη δυστυχία. Ακόμη ότι τους παρηγορεί
στο τέλος του βιβλίου η μεγάλη συμφιλίωση.
Ποιος θα το φανταζόταν; Ο Όμηρος ύστερα από δύο χιλιάδες
επτακόσια χρόνια έφτασε στις ζούγκλες της Νότιας Αμερικής.
2. Τον Σεπτέμβριο του 2005 και επί τρία βράδια, σχεδόν
3.000 άνθρωποι, γέμισαν το μεγαλύτερο θέατρο στο Αουντιτόρι-ουμ της Ρώμης, για ν’ ακούσουν τη δραματοποιημένη ανάγνωση
της Ιλιάδας. Την είχε εκδώσει τον προηγούμενο χρόνο ο βραβευ-μένος Ιταλός συγγραφέας Αλεσάντρο Μπαρίκο, ο οποίος έδωσε
στους ποικίλους χαρακτήρες του έπους χώρο και φωνή για να ι-στορίσουν την πολιορκία της Τροίας.
Σε ένα υστερόγραφο στο δημοσιευμένο κείμενο ο Μπαρίκο
μεταξύ άλλων γράφει: «… για να το πω καθαρά, εννοώ ότι η Ιλιάδα είναι μια ιστορία πολέμου. Συντέθηκε με τόσο αξιομνημό-νευτο τρόπο που θα διαρκέσει μέχρι την αιωνιότητα και θα φτάσει
μέχρι τον τελευταίο απόγονο των τελευταίων απογόνων μας, τρα-γουδώντας ακόμη τη σοβαρή ομορφιά και την αθεράπευτη συγκίνηση που ήταν άλλοτε ο πόλεμος και θα είναι πάντα …. Η Ιλιάδα
είναι ένα μνημείο στον πόλεμο».
Πώς σας φαίνονται όλα αυτά; Τρεις χιλιάδες θεατές σε τρία
βράδια στο μεγαλύτερο θέατρο της Ρώμης; Όχι για να δουν Άμλετ
ή ν’ ακούσουν Τραβιάτα, μα για κάτι που δε φανταζόμασταν ότι
μπορεί να συμβεί. Ένα τεράστιο πλήθος να συνωστίζεται στο θέατρο για ν’ ακούσει δραματοποιημένη την Ιλιάδα. Ν’ ακούσει τα
λόγια που βάζει στο στόμα των ηρώων του ο Όμηρος. Μετά από
2.700 χρόνια. Μοιάζει με θαύμα.
14
3. Σε μια ενδιαφέρουσα πρόσφατη (2020) έρευνα του
B.B.C. με θέμα την ανάδειξη της πρώτης μεταξύ 100 ιστοριών
που διαμόρφωσαν την παγκόσμια κουλτούρα και επηρέασαν τη
λογοτεχνία, κορυφαία αναδείχτηκε η Οδύσσεια του Ομήρου. Η
εξαιρετική της απήχηση επιβεβαιώθηκε εμφαντικά με την πρωτιά
που κατέκτησε.
Η έρευνα βασίστηκε στις κρίσεις 108 ειδικών από διάφορες
χώρες, κυρίως του δυτικού κόσμου. Ως εκ τούτου το εγχείρημα
ανακαλεί το σύνολο των έργων που θεωρούνταν τα πλέον αξιόλογα στον δυτικό κόσμο.
Κανένας από τους 108 κριτές του B.B.C. δεν είναι Έλληνας.
Αυτό έχει τη σημασία του. Δίνει μεγαλύτερο κύρος στην έρευνα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Οδύσσεια είναι μια συναρπαστική
ιστορία και συμπεριλαμβάνεται στα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία
ασκώντας διαχρονικά τεράστια επίδραση στη λογοτεχνία και όχι
μόνο.
15