13) Butkara Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Located near the city of Mingora in the Swat Valley, Butkara Stupa is an ancient Buddhist monument with significant
archaeological importance. The Butkara Stupa dates back to the 2nd century BCE. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ක්‍රිසසතු
ම්පූරව 2 වන සියවපසසදීය.)
14) Badalpur Stupas (Uttar Pradesh, India): Badalpur, near the city of Mathura, is known for its ancient Buddhist stupas and monastic remains, including the ruins of the
Buddhist site at Kankali Tila. The Badalpur Stupa, situated in Uttar Pradesh, India, dates back to the Mauryan period, around the 3rd century BCE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. 3 වන
සියවපසසදීය.)
15) Bala Hissar Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Bala Hissar, near Peshawar, contains the remains of a Buddhist stupa and monastery dating back to the Gandhara period, with significant archaeological importance. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති
සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතිපව.)
16) Boudhanath Stupas (Nepal): Situated in Kathmandu, Nepal, Boudhanath is one of the largest stupas in the world and a UNESCO World Heritage Site. It is a center of Tibetan
Buddhism in Nepal and a major pilgrimage site for Buddhists.
The stupa's massive mandala and the eyes of Buddha painted on its four sides are iconic symbols of Nepalese Buddhism.
Historical records and legends suggest that the initial
construction of the stupa may have occurred during the reign of the Licchavi dynasty in the Kathmandu Valley. (පන්පෙහාලපයේ
පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ලචේචද්වී යුගයට අයතපව.)
17) Buddha Dhatu Jadi Stupa (Bangladesh): Also known as the Bandarban Golden Temple, Buddha Dhatu Jadi is
located in Bandarban, Bangladesh. It is one of the largest Theravada Buddhist temples in Bangladesh and houses a large golden stupa that contains relics of the Buddha. The temple complex is adorned with intricate Buddhist artwork and offers panoramic views of the surrounding hills. The exact age of Buddha Dhatu Jadi Stupa is not definitively known.
(බන්ගලහාපදර්ශපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි.)
18) Bangala Raja Vihara Stupa (Bangladesh): Situated in Chandpur district, Bangladesh, Bangala Raja Vihara is an
ancient Buddhist monastery site believed to have been
established during the Gupta period (4th to 6th centuries CE).
While the main stupa has been mostly destroyed, the site still retains remnants of monastic cells and other structures, offering insights into the flourishing Buddhist culture of ancient Bengal.
(බපංගේලහාපදර්ශපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන සියවපසසදීය.) 19) Bajrayogini Temple Stupa (Nepal): Situated in Sankhu, Nepal, the Bajrayogini Temple is an ancient Buddhist shrine dedicated to the tantric goddess Bajrayogini. The temple
complex includes a stupa believed to have been built during the Licchavi period (4th to 9th centuries CE). It is an important pilgrimage site in the Kathmandu Valley. The Licchavis of Nepal was a kingdom which existed in the Kathmandu Valley, Nepal from approximately 450 CE to 750 CE. The Licchavi
clan originated from the Licchavis of Vaishali, and conquered the Kathmandu Valley. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන
සියවපසසදීය.)
20) Candi Sewu Stupas (Indonesia): Candi Sewu, located in Central Java, Indonesia, is an ancient Buddhist temple complex dating back to the 8th century CE. It consists of numerous smaller stupas surrounding a central sanctuary and is considered one of the largest Buddhist temple compounds in Indonesia. (ඉන්දුනීසියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 8 වන
සියවපසසදීය.)
21) Candi Muara Takus Stupas (Indonesia): Located in Riau Province, Indonesia, Candi Muara Takus is an ancient Buddhist temple complex believed to date back to the 7th
century CE. It is one of the oldest Buddhist sites in Indonesia and features intricately carved stupas and reliefs.
(ඉන්දුනීසියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 7 වන සියවපසසදීය.) 22) Chandranath Hill and Stupa (Bangladesh): Situated in Sitakunda, Chittagong division of Bangladesh, Chandranath Hill is a sacred site for Buddhists and Hindus. At the top of the hill, there is a Buddhist stupa believed to be around 2500 years old. (බපංගේලහාපදර්ශපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. වරෂ 2500 ක
පෙවැරණිය.)
23) Dhumbarahi Stupa (Nepal): Located in Kathmandu, Nepal, Dhumbarahi Stupa is an ancient Buddhist monument
situated atop a hill overlooking the Kathmandu Valley. It is believed to date back to the Licchavi period (4th to 9th
centuries CE) and is considered one of the oldest stupas in the valley. The stupa offers panoramic views of the surrounding area and is a popular destination for both pilgrims and tourists.
(පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන සියවපසසදීය.) 24) Dilberjin Stupa (Balkh Province, Afghanistan):
Dilberjin, near the ancient city of Balkh, contains the remains of a Buddhist stupa and monastery dating back to the Kushan period. (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති චචතතයකි. කුෂහාන් යුගයට
අයතපව.)
25) Dharmarajika Stupa (Punjab, Pakistan): Located near Taxila, the Dharmarajika Stupa aka the Great Stupa of Taxila is one of the oldest stupas in Pakistan, dating back to the
Mauryan period. It is known for its impressive size and
architectural features. It was built over the relics of the Buddha by Emperor Ashoka in the 3rd century BCE. (පෙකිසසසහානපයේ
පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. පර්මපෞරය යුගයට අයතපව. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන
සියවස.)
26) Dhamek Stupa (Uttar Pradesh, India): Located in Sarnath, near Varanasi, this stupa marks the spot where the Buddha is believed to have delivered his first sermon after attaining enlightenment. The Dhamek Stupa, located in Uttar Pradesh, India, is believed to have been originally constructed during the reign of Emperor Ashoka in the 3rd century BCE.
(ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති චචතතයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන
සියවපසසදීය.)
27) Drepung Monastery Stupa (Lhasa, Tibet
Autonomous Region, China): Drepung Monastery, located on the outskirts of Lhasa, Tibet Autonomous Region, China, is one of the "great three" Gelug university monasteries of Tibet.
It houses various stupas, temples, and monastic buildings. The Drepung Monastery Stupa in Lhasa, Tibet Autonomous
Region, China, dates back to its founding in 1416, making it over 600 years old. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 1416 වන
වරෂපයේදී පගහාඩනගන ලදී.)
28) Erdene Zuu Monastery Stupa (Kharkhorin,
Mongolia): Erdene Zuu Monastery, located in Kharkhorin, Mongolia, is one of the oldest surviving monasteries in
Mongolia, founded in 1585. It contains several stupas within its compound. (පර්මහාන්පගබෝලයහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 1585 වන
වරෂපයේදී ඉදිකරන ලදී.)
29) Ghazni Stupa (Ghazni Province, Afghanistan):
Ghazni, an ancient city in Afghanistan, contains Buddhist stupas and archaeological sites dating back to the pre-Islamic
period, reflecting its rich Buddhist heritage. The Ghazni Stupa, situated in Ghazni Province, Afghanistan, dates back to the 1st century CE. (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 1 වන
සියවපසසදීය.)
30) Golghar Stupa (Bihar, India): Situated in the ancient city of Pataliputra (modern-day Patna), Golghar is an
archaeological site containing remnants of a large Buddhist stupa and monastic complex. The Golghar Stupa in Patna,
India, dates back to its founding in 1416, making it over 600
years old. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. වරෂ 1416 දී සහාදන
ලදී.)
31) Gotihawa Stupa (Nepal): Situated in the Lumbini Zone of Nepal, Gotihawa is an important Buddhist pilgrimage site associated with the life of the Buddha. It is believed to be the birthplace of Kakusandha Buddha, one of the Buddhas
preceding Gautama Buddha. The exact age and date of the
Gotihawa Stupa are not definitively known. However, it is believed to have ancient origins, dating back over 2000 years.
The site features a prominent stupa marking the spot where Kakusandha Buddha was born, attracting pilgrims and visitors from around the world. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. වරෂ
2000 කට වඩහා පෙවැරණිය.)
32) Hadda Stupas (Jalalabad, Afghanistan): The Hadda region in Afghanistan contains numerous Buddhist stupas and monastic ruins dating back to the Gandhara period, known for their Greco-Buddhist art style. (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති
සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතපව.)
33) Hemis Stupa (Ladakh, India): Located in the Hemis Monastery complex in the Ladakh region of India, this stupa is part of a prominent Tibetan Buddhist site and is renowned for its annual Hemis Festival. The Hemis Stupa, situated in
Ladakh, India, dates back to the 11th century CE. (ඉන්දියහාපව
පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. 11 වන සියවපසසදීය.)
34) Jaulian Stupas (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Jaulian, part of the Taxila UNESCO World Heritage Site,
contains the ruins of a Buddhist monastery with stupas, prayer halls, and residential quarters dating back to the Gandhara period, which flourished from the 1st century BCE to the 5th century CE. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 5 වන
සියවපසසදීය.)
35) Jetalpur Stupa (Gujarat, India): Jetalpur, near the city of Ahmedabad, is known for its ancient Buddhist stupa and archaeological remains, indicating the presence of Buddhist settlements in the region. The Jetalpur Stupa, situated in Gujarat, India, dates back to the Mauryan period, around the 3rd century BCE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සසතුපෙයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3
වන සියවපසසදීය.)
36) Jamal Garhi Stupa (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): Situated near Mardan in Pakistan, Jamal Garhi is an archaeological site known for its Buddhist stupas, monastic cells, and inscriptions dating back to the Kushan period.
(පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. කුෂහාන යුගයට අයතපව. 1 වන
සියවස.)
37) Jandial Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Jandial, near Taxila, contains the remains of a Buddhist stupa
and monastic complex dating back to the Gandhara period 2nd century BCE, making it one of the earliest stupas in the region with architectural significance. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති
චචතතයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 2 වන සියවපසසදීය.)
38) Khyber Pass Stupas (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): The Khyber Pass region, historically significant as a trade route and gateway to South Asia, contains several Buddhist stupas and monastic remains. The stupas in the
Khyber Pass region of Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, are
believed to date back to the Gandhara civilization, which thrived from the 1st century BCE to the 5th century CE.
(පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 1 වන සියවපසසදීය.) 39) Khyber Pakhtunkhwa Museum Stupa (Khyber
Pakhtunkhwa, Pakistan): The Khyber Pakhtunkhwa
Museum in Peshawar houses a collection of Buddhist artifacts, including fragments of stupas, sculptures, and inscriptions from various archaeological sites in the region. The Khyber
Pakhtunkhwa Museum Stupa, located in Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan, dates back to the Gandhara civilization. (පෙකිසසසහානපයේ
පිහිටහා ඇති සසතුපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතිය.)
40) Karakorum Stupas (Kharkhorin, Mongolia): The
ancient capital of the Mongol Empire, Karakorum, is located in present-day Kharkhorin, Mongolia. It has Buddhist stupas
dating back to the 13th century, including the stupa of Nirvana.
(පර්මහාන්පගබෝලයහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 13 වන සියවපසසදීය.) 41) Kakku Pagodas Stupas (Shan State, Myanmar): The Kakku Pagodas, located in Shan State, Myanmar, is an ancient pagoda complex containing over 2,000 stupas dating from the
12th to 13th centuries. The site is known for its well-preserved architecture and ornate carvings. (මියන්ර්මහාරපයේ පිහිටහා ඇති
සන්දෑයකි. 12 වන සියවපසසදීය.)
42) Kanheri Caves Stupas (Maharashtra, India): Kanheri Caves, located in the Sanjay Gandhi National Park near
Mumbai, contain numerous Buddhist rock-cut caves, including shrines with stupas dating back to the 1st century BCE to 10th century CE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති චචතතයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 1
වන සියවපසසදීය.)
43) Kafirkot Stupas (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Kafirkot, near the city of Bannu, contains Buddhist stupas and archaeological remains from the ancient Gandhara civilization, reflecting the region's Buddhist heritage. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා
ඇති සන්දෑයකි. ගහාන්දහාර යුගයට අයතිපව.)
44) Kurjey Lhakhang Stupa (Bhutan): Kurjey Lhakhang is a sacred Buddhist temple complex located in the Bumthang
Valley of Bhutan. It is associated with Guru Rinpoche, the patron saint of Bhutan, and features a stupa built around the body imprint of Guru Rinpoche, believed to date back to the 8th century CE. (භූතහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 8 වන
සියවපසසදීය.)
45) Kushinagar Stupa (India): Located in Kushinagar, India, near the border with Nepal, Kushinagar is where the Buddha is said to have attained Parinirvana (bodyless nirvana situation), his death. While not in Bangladesh or Nepal,
Kushinagar is closely associated with these countries due to its historical and cultural ties to Buddhism and its significance as a pilgrimage site for Buddhists from around the world. The exact
age of the Kushinagar Stupa is not definitively known, but historical records and archaeological evidence suggest that it dates back over 2000 years. Emperor Ashoka of the Maurya
Empire is believed to have visited Kushinagar in the 3rd
century BCE and erected a commemorative stupa and pillar at the site. These early constructions marked Kushinagar as an important place associated with the Buddha's life and
teachings. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන
සියවපසසදීය.)
46) Kapilvastu Stupa (Nepal): Located in the Kapilvastu district of Nepal. The stupa at Kapilvastu is a significant site for Buddhists, marking the historical importance of the region in the life of the Buddha. The exact age and date of specific stupas in Kapilvastu are not definitively known, as
archaeological research and excavations in the region are ongoing. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. කහාලය ගණනය කර
පනහාර්මවැත.)
47) Lingyin Temple Stupa (Hangzhou, Zhejiang
Province, China): Lingyin Temple, located in Hangzhou, Zhejiang Province, China, is one of the largest and most
important Buddhist temples in the country. It features several stupas within its scenic complex. The Lingyin Temple Stupa in Hangzhou, Zhejiang Province, China, was originally built in 326 AD during the Eastern Jin Dynasty, making it over 1,700
years old. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන සියවපසසදීය.) 48) Longmen Grottoes Stupa (Luoyang, Henan
Province, China): The Longmen Grottoes, located near Luoyang in Henan Province, China, are known for their
extensive collection of Buddhist sculptures and cave temples,
including stupas, dating from the 5th to 13th centuries CE.
(චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 5 වන සියවපසසදීය.)
49) Labrang Monastery Stupa (Xiahe, Gansu Province,
China): Labrang Monastery, situated in Xiahe County, Gansu Province, China, is one of the largest Tibetan Buddhist
monasteries outside of Tibet. It contains numerous stupas, chapels, and prayer halls. The Labrang Monastery Stupa in Xiahe, Gansu Province, China, was founded in 1709, during the Qing Dynasty, making it approximately 300 years old.
(චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. අවුරුදු 300 ක පෙර්මණ පෙවැරණිය.) 50) Lalitpur Stupas (Nepal): Lalitpur, also known as Patan, is a city in Nepal with ancient Buddhist sites, including stupas, monasteries, and sculptures. It was a center of Buddhist art and culture in the Kathmandu Valley, with significant monuments dating back to the Licchavi period. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. ලචේචද්වී යුගයට අයතපව.)
51) Lumbini Stupa (Nepal): Located in southern Nepal, Lumbini is the birthplace of Siddhartha Gautama, the historical Buddha. It is a UNESCO World Heritage Site and a major
pilgrimage destination for Buddhists worldwide. The site
includes several ancient monuments, including the Maya Devi Temple and various stupas commemorating significant events in Buddha's life. Excavations at Lumbini have revealed
evidence of religious activity dating back over 2,400 years.
According to historical records and archaeological evidence, Lumbini was a pilgrimage site as early as the 3rd century BCE, during the time of Emperor Ashoka, who visited the site and erected a pillar inscribed with his edicts. This pillar, known as the Ashoka Pillar, still stands at Lumbini and is considered one
of the earliest Buddhist monuments in the world. (පන්පෙහාලපයේ
පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 4 වන සියවපසසදීය.) 52) Mohra Muradu Taxila Stupa (Punjab, Pakistan):
Taxila, an ancient archaeological site in present-day Pakistan, contains several Buddhist stupas and monastic complexes,
including the Dharmarajika Stupa and the Jaulian monastery.
Taxila was considered to be one of the earliest (or the earliest) universities in the world. The Mohra Muradu Stupa, located in Taxila, Punjab, Pakistan, is estimated to date back to the Gandhara period. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර
යුගයට අයතිපව.)
53) Maijishan Grottoes Stupas (Tianshui, Gansu
Province, China): The Maijishan Grottoes, situated near Tianshui in Gansu Province, China, house Buddhist cave
temples with sculpted images and stupas dating from the 4th to 19th centuries CE. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන
සියවපසසදීය.)
54) Mahamuni Pagoda Stupa (Mandalay, Myanmar):
The Mahamuni Pagoda, located in Mandalay, Myanmar,
houses a revered Buddha image believed to have been cast
during the lifetime of the Buddha. The pagoda complex
includes multiple stupas and prayer halls. (බුරුර්මපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. බුදුරජහාණන් වහන්පසස ජීවර්මහාන කහාලපයේදී කරවන ලද
සසස්තූපෙයකි.)
55) Mingsha Mountain Stupa (Dunhuang, Gansu
Province, China): Mingsha Mountain, also known as the Singing Sands Mountain, near Dunhuang in Gansu Province,
China, features Buddhist stupas and cave temples, including
the famous Crescent Lake and Mingsha Shan (Echoing-Sand
Mountain) scenic area. The Mingsha Mountain Stupa in
Dunhuang, Gansu Province, China, was constructed during the Han Dynasty, around the 1st century BCE, making it over
2,000 years old. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. වරෂ 2000 කට
වඩහා පෙවැරණිය.)
56) Mogao Caves Stupas (Dunhuang, Gansu Province,
China): The Mogao Caves, also known as the Thousand Buddha Grottoes, are located near Dunhuang in Gansu
Province, China. They contain hundreds of caves with
Buddhist murals, sculptures, and stupas dating from the 4th to 14th centuries CE. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන
සියවපසසදීය.)
57) Mahabodhi Temple Stupa (Bodh Gaya, Bihar,
India): The Mahabodhi Temple in Bodh Gaya, Bihar, India, marks the site where ascetic Siddhartha Gautama attained
enlightenment and became the Omniscient Buddha. The
temple's central stupa, known as the Mahabodhi Stupa, dates back to the 3rd century BCE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති
චචතතයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන සියවපසසදීය.)
58) Mingora Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Mingora, the largest city in Swat District, contains Buddhist stupas and monastic ruins, including remnants of the Butkara Stupa. The Mingora Stupa, situated in Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, dates back to the Gandhara civilization (පෙකිසසසහානපයේ
පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතය.)
59) Manikyala Stupa (Punjab, Pakistan): Manikyala, near Taxila, contains the remains of a Buddhist stupa and monastic
complex dating back to the Gandhara period, with sculptural reliefs and inscriptions. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති චචතතයකි.
ගහාන්දහාර යුගයට අයතිපව.)
60) Mainamati Stupa (Bangladesh): Situated in the Comilla district of Bangladesh, the Mainamati Stupa is part of the Mainamati-Lalmai range, which is rich in archaeological
remains dating back to the 7th to 12th centuries CE. The stupa is located within the Mainamati Buddhist ruins, a significant archaeological site containing numerous stupas, monasteries, and other structures associated with Buddhism.
(බන්ගලහාපදර්ශපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 7 වන සියවපසසදීය.) 61) Mathura Stupas (India): Mathura, located in Uttar Pradesh, India, is an ancient city with significant Buddhist ruins dating back to the Kushan and Gupta periods. It was an important center of Buddhist art and culture, with numerous stupas, monasteries, and sculptures. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. කුසහාන් සහ ගුපත යුග වලට අයතපව.)
62) Mes Aynak Stupas (Afghanistan): Mes Aynak is an archaeological site in Logar Province, Afghanistan, known for its Buddhist monastery complex dating back to the 4th to 7th centuries CE. Mes Aynak possesses a vast 40 ha (100 acres) complex of Buddhist monasteries, homes, over 400 Buddha
statues, stupas, and market areas. It contains stupas, monastic cells, and artifacts, including the world's second-largest Buddha statue. (ඇෆසඝනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 4 වන
සියවපසසදීය.)
63) Nagarjunakonda Stupa (Andhra Pradesh, India):
Located on Nagarjunakonda Island in the Nagarjuna Sagar
reservoir, this stupa is part of an ancient Buddhist site dating back to the 3rd century CE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. 3 වන
සියවපසසදීය.)
64) Namo Buddha Stupa (Nepal): Found in the
Kavrepalanchok District of Nepal, Namo Buddha is a
significant pilgrimage site for Buddhists. It is about 40 km to the south east of Kathmandu and takes about 2 hours to get there. The stupa marks the spot where, according to legend, the historical Bodhisattva (an earlier incarnation of Gautama Buddha) sacrificed his own body to feed a hungry tigress and her cubs. The exact age of the Namo Buddha Stupa is not
definitively known, but it is believed to have ancient origins, with a history dating back centuries. It is an important site for meditation and reflection in Nepalese Buddhism. (පන්පෙහාලපයේ
පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. පගහාඩනවැගූ කහාලය නවවැරදිව පනහාදනී.) 65) Nigrodharama Stupa (Nepal): Nigrodharama is an ancient Buddhist site situated in Kapilvastu, Nepal. It is believed to be the place where the Buddha delivered one of his discourses during his visit to Kapilvastu. The stupa at
Nigrodharama marks this historical event and serves as a
pilgrimage site for Buddhists seeking spiritual connection to the Buddha's teachings. Nigrodharama Stupa is believed to have ancient origins and may have been originally constructed during or shortly after the time of the Buddha, it has likely undergone various renovations and restorations over the
centuries. As a result, it is difficult to determine its exact age in terms of years. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. බුදුරජහාණන්
වහන්පසසපගේ පෙරිනරවහාණපයන් පකටි කහාලයකට පෙසු පගහාඩ නගන
ලදදකි.)
66) Ongi Monastery Stupas (Saikhan-Ovoo, Mongolia):
Ongi Monastery, situated in the Saikhan-Ovoo District of
Mongolia, once housed several stupas and temples. The
monastery complex dates back to the 17th century, but many of its structures were destroyed during the communist era.
(පර්මහාන්පගබෝලයහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 17 වන සියවපසසදීය.) 67) Peshawar Stupas (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Peshawar, an ancient city in Pakistan, is known for its Buddhist heritage, including the ruins of several stupas such as Kanishka Stupa (Kanishka stupa, was a monumental stupa established by the Kushan king Kanishka during the 2nd century CE) and
monasteries dating back to the Gandhara period and Kushan period. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට
අයතිපව.)
68) Panr Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan): Panr, near the Swabi District, contains the ruins of a Buddhist stupa and monastic complex, with evidence of ancient Buddhist
settlements in the region. The Panr Stupa, located in Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, dates back to the Gandhara
civilization. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර
ශිෂසඨහාචහාරයට අයතපව.)
69) Potala Palace Stupas (Lhasa, Tibet Autonomous
Region, China): The Potala Palace, located in Lhasa, Tibet Autonomous Region, China, was the winter residence of the Dalai Lama. The palace complex contains several stupas and chapels dating back to the 7th century. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. 7 වන සියවපසසදීය.)
70) Paharpur Buddha Bihar Stupas (Bangladesh):
Located in Naogaon district of Bangladesh, Paharpur Buddha Bihar is another significant archaeological site dating back to the 8th century CE. It was once a large Buddhist monastery complex, covering an area of around 27 acres. The main
attraction of the site is the central square-shaped stupa surrounded by numerous smaller stupas and remains of
monastic cells. It was designated as a UNESCO World
Heritage Site in 1985. (බපංගලහාපදර්ශපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 8
වන සියවපසසදීය.)
71) Phra Pathom Chedi Stupa (Thailand): Phra Pathom Chedi, situated in Nakhon Pathom Province, Thailand, is one of the tallest stupas in the world and dates back to the 3rd century BCE. It is considered the oldest Buddhist structure in Thailand and holds great religious significance for Thai
Buddhists. (තහායලන්තපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන
සියවපසසදීය.)
72) Pha That Luang Stupa (Laos): Pha That Luang is a revered Buddhist stupa located in Vientiane, the capital city of Laos. It is believed to date back to the 3rd century CE, with reconstructions and renovations done over the centuries. It is considered the national symbol of Laos and holds great
religious and cultural significance. (ලහාඕසපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. 3 වන සියවපසසදීය.)
73) Ramagrama Stupa (Nepal): Situated near the village of Ramagrama in the Parasi District of Nepal, Ramagrama Stupa is one of the eight major stupas in Nepal believed to contain relics of the Buddha. (When Emperor Ashoka visited the site, he wished to open the stupa to redistribute the relics to 84,000
small stupas throughout his vast empire.) According to
Buddhist tradition, it houses one of the Buddha's relics, specifically his right hand bone. Constructed between the Mauryan and Gupta periods, according to research by Nepal’s Department of Archaeology. To this day, Ramagrama Stupa
remains the only intact and original stupa containing relics of Buddha. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. පර්මපෞරය සහ ගුපත යුග
වලට අයතපව.)
74) Ratnagiri Vihara Stupa (India): Ratnagiri Vihara is a renowned Buddhist archaeological site situated in the Jajpur district of Odisha, India. While not in Bangladesh or Nepal, it is significant for its association with ancient Buddhist learning and culture in the region. The site includes a large stupa, monastic complexes, and sculptures dating back to the 5th century CE, reflecting the rich Buddhist heritage of the area.
(ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 5 වන සියවපසසදීය.) 75) Saidu Sharif Stupa (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): Saidu Sharif, the administrative center of Swat District, contains Buddhist stupas and monastic remains dating back to antiquity. The Saidu Sharif Stupa, situated in Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, dates back to the Gandhara
civilization. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්දහාර
ශිෂසඨහාචහාරයට අයති පව.)
76) Sirkap Stupas (Punjab, Pakistan): Sirkap is an ancient city near Taxila, Pakistan, which contains the remains of Buddhist stupas, monasteries, and other structures dating back to the Gandhara civilization. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති
චචතතයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතය.)
77) Swat Valley Stupas (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): The Swat Valley in Pakistan contains several Buddhist stupas, monasteries, and rock carvings dating back to the Gandhara period, reflecting the region's rich Buddhist heritage. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට
අයතපව.)
78) Sule Pagoda Stupa (Yangon, Myanmar): The Sule
Pagoda, located in the heart of downtown Yangon, Myanmar, is a historic Buddhist stupa believed to be over 2,000 years old.
It is a landmark of the city and a place of worship for
Buddhists. (බුරුර්මපයේ පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. වරෂ 2000 කට වඩහා
පෙවැරණිය.)
79) Shwe Indein Pagoda Stupas (Inle Lake, Myanmar):
The Shwe Indein Pagoda complex, situated near Inle Lake in Myanmar, consists of hundreds of ancient stupas dating back to the 12th century. However, tradition holds that they were built by King Ashoka (known in Burmese as Dhammasoka ), and
renewed by King Anawrahta. The site is known for its
picturesque setting and archaeological significance. (බුරුර්මපයේ
පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 12 වන සියවපසසදීය.)
80) Shwezigon Pagoda Stupa (Bagan, Myanmar): The
Shwezigon Pagoda, situated in Bagan, Myanmar, is an ancient Buddhist stupa built in the 11th century. It is believed to enshrine relics of Gautama Buddha and is adorned with gold leaf and jewels. (බුරුර්මපයේ පිහිටහා ඇති චචතතයකි. 11 වන
සියවපසසදීය.)
81) Sanchi Stupa (Madhya Pradesh, India): One of the oldest and most famous Buddhist stupas in India, dating back
to the Mauryan period. It is known for its intricate carvings and architectural grandeur. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති සන්දෑයකි. පර්මපෞරය
යුගයට අයතපව.)
82) Shahbaz Garhi Stupa (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): Shahbaz Garhi, near Mardan, contains Buddhist stupas and rock-cut sculptures dating back to the Gandhara period, with inscriptions in Kharosthi and Brahmi scripts.
(Constructed during the 3rd Century BCE (272-231 BC),
during the reign of Ashoka, the famous Mauryan emperor, they were inscribed in the Kharoshthi script.) (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා
ඇති චචතතයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතිපව. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන
සියවස.)
83) Sagaing Hill Stupas (Sagaing, Myanmar): Sagaing Hill, near Mandalay in Myanmar, is dotted with numerous
Buddhist stupas and monasteries dating from different periods of Burmese history, representing the religious significance of the region. The stupas on Sagaing Hill in Sagaing, Myanmar, vary in age as they were constructed over centuries. However, many of the prominent stupas on the hill date back to the 14th to 18th centuries during the Ava and Konbaung periods.
(බුරුර්මපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 14 වන සියවපසසදීය.) 84) Shwe Dagon Pagoda Stupa (Yangon, Myanmar):
The Shwe Dagon Pagoda, also spelled Shwedagon Pagoda, is
one of the most sacred Buddhist sites in Myanmar. Located in Yangon, it is believed to enshrine relics of Buddha and is adorned with gold leaf and jewels. Legend holds that the
Shwedagon Pagoda was constructed more than 2,500 years ago
— while the Buddha was still alive — which would make it the oldest Buddhist stupa in the world. The first mention of the
pagoda in the royal chronicles dates only to 1362/63 CE when King Binnya U of Martaban–Hanthawaddy raised the pagoda
to 18 m (59 ft). (බුරුර්මපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. බුදුරජහාණන්
වහන්පසස ජීවර්මහාන අවධිපයේ ඉදිකරන ලදදකි.)
85) Saidan Stupa (Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan):
Saidan, near the city of Mardan, contains Buddhist stupas and archaeological remains from the Gandhara period, including remnants of monastic structures. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති
සන්දෑයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතපව.)
86) Shingardar Stupa (Pakistan): The Shingardar Stupa is an ancient Buddhist stupa located in the Swat Valley of
Pakistan. It dates back to the Gandhara period and is a
significant archaeological site showcasing Buddhist art and architecture. The Shingardar Stupa is the largest Buddhist stupa on the Indian subcontinent. It was built by Uttarasena, an ancient king of Swat, to enshrine his portion of Buddha relics.
(පෙකිසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතපව.) 87) Sitakot Vihara Stupas (Nepal): Sitakot Vihara is an ancient Buddhist site located in the Nawalparasi District of Nepal. It is believed to have been established during the reign of Emperor Ashoka in the 3rd century BCE. The site includes ruins of stupas, monasteries, and other structures, indicating its historical significance as a Buddhist center in ancient times.
(පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ක්‍රිසසතු ම්පූරව 3 වන සියවපසසදීය.) 88) Shalban Vihara Stupa (Bangladesh): Located in the Mainamati region of Comilla, Bangladesh, Shalban Vihara is an ancient Buddhist monastery dating back to the 8th century CE. The site includes a large central stupa surrounded by ruins
of monastic cells, meditation chambers, and other structures.
Shalban Vihara played a significant role in the spread of Buddhism in the region. (බන්ගේලහාපදසපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි.
8 වන සියවපසසදීය.)
89) Sari Temple Stupas (Indonesia): Sari Temple is an ancient Buddhist temple located near Prambanan in Central Java, Indonesia. It dates back to the 8th century CE and is renowned for its stupas, unique architecture and intricate carvings, including depictions of Buddhist deities and stories from Buddhist scriptures. (ඉන්දුනීසියහාපව පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 8
වන සියවපසසදීය.)
90) Shaliat Stupas (Pakistan): Shaliat is an ancient Buddhist site near Taxila in Pakistan, featuring stupas, monastic remains, and inscriptions dating back to the Gandhara period. It provides insight into the spread of Buddhism in the region and its cultural influence. (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර
යුගයට අයතිපව.)
91) Swayambhunath Stupa (Nepal): Located in
Kathmandu, Nepal, Swayambhunath is an ancient religious
complex atop a hill overlooking the Kathmandu Valley. The stupa is one of the oldest and most revered Buddhist stupas in Nepal. It is also known as the Monkey Temple due to the large population of monkeys that reside in the area. While the exact age of the Swayambhunath Stupa is not precisely known, it is believed to have ancient origins, dating back over 2,000 years.
Historical accounts suggest that Swayambhunath Stupa has
been a sacred site for Buddhists since at least the 5th century CE. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. වරෂ 2000 කට වඩහා
පෙවැරණිය.)
92) Tapa Shotor Stupas (Balkh Province, Afghanistan):
Tapa Shotor, located near Balkh in northern Afghanistan, is an archaeological site with Buddhist stupas and monastic ruins dating back to the Gandhara period. (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා
ඇති සසස්තූපෙයකි. ගහාන්ද්ධහාර යුගයට අයතපව.)
93) Tapa Sardar Stupa (Balkh Province, Afghanistan):
Tapa Sardar, located near Balkh, contains the remains of a Buddhist stupa and monastery dating back to the Kushan
period. A votive inscription found at the site suggests that the sanctuary was known in the past as the Kanika mah r
ā j
ā a vih ra
ā
(“The temple of the Great King Kanishka”), suggesting a
foundation date during the period of the Kushan Empire, in the 2nd-3rd century CE. (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති චචතතයකි.
කුෂහාණ යුගයට අයතපව. 3 වන සියවස.)
94) Takht-i-Bahi Stupa (Khyber Pakhtunkhwa,
Pakistan): Takht-i-Bahi, a UNESCO World Heritage Site, contains the ruins of a Buddhist monastery complex with
stupas, monastic cells, and assembly halls. The Takht-i-Bahi Stupa, located in Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan, is estimated to date back to the Gandhara civilization. (It dates back to the 1st century CE.) (පෙකිසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 1 වන
සියවපසසදීය.)
95) Takht-i-Rustam Stupas (Afghanistan): Takht-i-
Rustam is an archaeological site in Samangan Province,
Afghanistan, known for its Buddhist stupas and monastic
remains. It was an important Buddhist center during the
Kushan period and contains numerous rock-cut sculptures.
(The complex was built during the 3rd to 4th century AD, a
period when the region was part of the Kushano-Sasanian
Kingdom. Remarkably, the entire complex is carved directly from the bedrock.) (ඇෆසගනසසසහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි.
කුෂහාණ යුගයට අයතපව. 3 වන සියවස.)
96) The Lumut Stupa (Brunei): Located in the Lumut region of Brunei, the Lumut Stupa is an ancient Buddhist
monument believed to date back to the 14th century. It is one of the few remaining historical sites in Brunei associated with Buddhism. (Lumut region, Belait District, Brunei Darussalam) (බබෲනහාය රපට පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 14 වන සියවපසසදීය.) 97) Thatbyinnyu Temple Stupas (Myanmar): Situated in Bagan, Myanmar, Thatbyinnyu Temple is one of the tallest
temples in the ancient city and dates back to the 12th century. It is a fine example of Burmese architecture and features a
prominent central stupa surrounded by smaller stupas and
temples. (මියන්ර්මහාරපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 12 වන සියවපසසදීය.) 98) Taktshang Stupas (Bhutan): Commonly known as the Tiger's Nest, Taktshang is a sacred monastery perched on a cliffside in Paro Valley, Bhutan. It is believed to have been founded in the 8th century and is an important pilgrimage site in Bhutanese Buddhism. The monastery complex includes
several temples and stupas, with some dating back centuries.
(භුතහානපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 8 වන සියවපසසදීය.)
99) Tilaurakot Stupas (Nepal): Situated 29km west of Lumbini, 3km north-west of Taulihawa. Tilaurakot is an
archaeological site located in the Kapilvastu district of Nepal, believed to be the ancient capital of the Sakya kingdom, where the Omniscient Buddha spent his early years before he
becomes the Buddha. While primarily known for its palace
ruins, Tilaurakot also features ancient stupas that hold
significance in Buddhist history and pilgrimage. The exact age of the Tilaurakot Stupas is not definitively known, but they are believed to date back over 2000 years. (පන්පෙහාලපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. අවුරුදු 2000 කට වඩහා ඉතිහහාසයක ඇත.)
100) That Ing Hang Stupa (Laos): Located in Savannakhet Province, Laos, That Ing Hang Stupa is a significant Buddhist monument believed to date back over 500 years. (The stupa dates back to the 16th century.) It is revered as one of the most important religious sites in Laos and attracts pilgrims from across the country. (ලහාඕසපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. අවුරුදු
500 කට වඩහා පෙවැරණිය.)
101) Tepe Narenj Stupas (Afghanistan): Tepe Narenj is an archaeological site near Balkh, Afghanistan, containing
Buddhist remains dating back to the Kushan period. It includes Buddhist stupas, monastic cells, and sculptures, providing insight into the region's Buddhist heritage. (Tepe Narenj is the archaeological site for the remains of a 5th or 6th-century Buddhist monastery near Kabul, Afghanistan. It is believed that Muslim armies destroyed the monastery in the ninth century, and it was forgotten until post-conflict excavations following the Soviet–Afghan War.) (ඇෆසගනසසතහානපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. කුෂහාන රහාජත යුගයට අයතපව. 5 වන සියවස.)
102) Vikramashila Mahavihara Stupa (India):
Vikramashila Mahavihara was a renowned Buddhist monastery and center of learning during the Pala Empire in ancient India.
It was located in the present-day Bhagalpur district of Bihar, India. While Vikramashila Mahavihara primarily consisted of
monastic structures rather than a stupa, it played a significant role in the development and propagation of Buddhism in the Indian subcontinent during the 8th to 12th centuries CE. The Vikramashila stupa built for the purpose of worship is a brick structure laid in mud mortar and stands in the centre of the square monastery. This two terraced stupa is cruciform on plan and about 15 metres high from the ground level. The site is believed to have been founded by King Dharmapala of the Pala dynasty in the late 8th century CE. (ඉන්දියහාපව පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. 8 වන සියවපසසදීය.)
103) Wat Phra That Hariphunchai Stupa (Thailand):
Located in Lamphun Province, Thailand, Wat Phra That
Hariphunchai is an ancient Buddhist temple believed to date back to the 9th century CE. It houses a revered stupa
containing relics of the Buddha and is considered one of the most important pilgrimage sites in northern Thailand.
(තහායලන්තපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 9 වන සියවපසසදීය.) 104) Wat Phra That Lampang Luang Stupa (Thailand):
Located in Lampang Province, Thailand, Wat Phra That
Lampang Luang is an ancient Buddhist temple believed to date back over 1,300 years. It is known for its well-preserved Lanna-style architecture and its sacred stupa, which is believed to enshrine relics of the Buddha. (තහායලන්තපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. වරෂ 1300 කට වඩහා පෙවැරණිය.)
105) Wat Phra Mahathat Stupa (Thailand): Located in Nakhon Si Thammarat Province, Thailand, Wat Phra Mahathat is an ancient temple complex believed to date back over 1,200
years. It is known for its towering stupa, which enshrines relics of the Buddha, and its impressive architecture influenced by
both Hindu and Buddhist traditions. (තහායලන්තපයේ පිහිටහා ඇති
සසස්තූපෙයකි. වරෂ 1200 කට වඩහා පෙවැරණිය.)
106) Yungang Grottoes Stupa (Shanxi Province, China):
The Yungang Grottoes, located near Datong in Shanxi
Province, China, feature numerous Buddhist cave temples and rock-cut statues, including stupas, dating from the 5th century CE. (චීනපයේ පිහිටහා ඇති සසස්තූපෙයකි. 5 වන සියවපසසදීය.) Video - The Buddha of Swat: Ancient carving of Buddha
restored in Pakistan: https://youtu.be/puA2QAPCNNI?
Buddha was not born in Sri Lanka, but he was born in India.
Lumbini Nepal Government Website:
https://lumbinidevtrust.gov.np/en
Video - Where are Pakistani Buddhists and what is happening to them?
https://youtu.be/6RVudjQmK_k?si=RJTIwfHUn5GfRhlk
[122]
සතයම:
Map number 1: Mahajanapadas map.
Map number 2: Eurasia map.
Map number 3: Maurya Empire map.
Map number 4: Xuanzang monk's route map.
[123]
[124]
[125]
බටහිර රටවල:
බුදුරජත්පාණන් වහෙන්හසස විසින් ග්‍රීසිය, සුදු ජත්පාතිකයන්හන්ගේ රටවලේ
(Western countries) සහෙ කහාම්පබබෝජය පිළිබෙඳ ප්‍රකත්පාශ කර ඇති
තතැන් කිහිපයක හමහි දකවමු. හයද්ධෝනක හදශය යනු ග්‍රීසියට සහෙ
හවනත් සුදු ජත්පාතිකයන්හන්ගේ රටවලේ හෙතැඳින්වීමට අතීතහයේ භත්පාවිතත්පා කළ
නත්පාමයය. තවද දකුණු ආසියත්පාහවන් පිටත සතක්‍ය දරමය හසත්පායත්පාගන්නට
නතැති රටවලේ වලට බුදුරජත්පාණන් වහෙන්හසස විසින් හබෙත්පාහහෙද්ධෝ විට භත්පාවිතත්පා
කරන ලද නත්පාමය “ම්පලචේඡ පදර්ශයන්” යන්නය. දරමය නතැති
බෙතැවින්ද, අනුවණ බෙතැවින්ද, සසස්ත්‍රීන් වතැන කත්පාමයන්ම වරණනත්පා කරන
බෙතැවින්ද, දතැඩි හභභෞතිකවත්පාදීන් වන බෙතැවින්ද, අවිදක්‍යත්පාහවන් අන්ද
බෙතැවින්ද, හදවියන් වහෙන්හසසහන්ගේ කතැමතැත්තට අනුව සියලේල සිදුහවනවත්පා
ආදී වතැරදි දරශන විශසවත්පාස කරන බෙතැවින්ද එබෙඳු රටවලේ වල වත්පාසය
කරන මිනසුන් බුදුරජත්පාණන් වහෙන්හසස ඇතුළු මුනවරුන් විසින්
ම්පලචේඡ පනහාදියුණු පගබෝත්‍රිකයන් හලස හෙඳුන්වත්පා ඇත. (හකත්පාහතක
හභභෞතික සමපත් තිබුණද දරමය හනත්පාපිළිපදින්හන්නම මරණින් මතු
විනත්පාශයම උරුම කරගන්නත්පා බෙතැවින, ඒ අරසය)
■2.5.3 අසසසලහායන සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > මජේ ඣිම නකත්පාය > මජේඣිම පන්නත්පාසකය
> 5. බ්‍රත්පාහෙසමණ වරගය
…..අසසසලත්පායනහයන, ඒ කිමතැ’ය හෙඟිහි? “හයද්ධෝනක සහෙ කත්පාමහබෙද්ධෝජ
දනවේහිදු අන් පසලේදනවේහිදු වර්‍ණ (කුල) හදහකක මතැයතැ: සසවත්පාමිද දත්පාසද
යන හදකය. සසවත්පාමිවතැ දත්පාස හවය, දත්පාසවතැ සසවත්පාමි හවේ” යය හතත්පාප විසින්
අසනලදද?
භවත්න, මත්පා විසින් හමහසස අසන ලද: “හයද්ධෝනක සහෙ කත්පාමහබෙද්ධෝජ
දනවේහිදු අන් පසලේදනවේහි (දුර ඈත රටවල) දු සසවත්පාමියතැ දත්පාසයතැ ය වර්‍ණ
හදහකක මතැයතැ. සසවත්පාමිවතැ සිට දත්පාස හවය, දත්පාසවතැ සිට සසවත්පාමිහවේ”යය.
අසසසලත්පායනහයන, යම හහෙයකින් හමහිලත්පා බ්‍රත්පාහෙසමණහයද්ධෝ හමහසස
කියත්ද: “බ්‍රත්පාහෙසමණහයද්ධෝමතැ හශසෂසෂ්ඨ වර්‍ණයතැ, අනක්‍යවර්‍ණ න්හීනවර්‍ණය …
බ්‍රහෙසමදත්පායත්පාදයහෙ”ය, හමකරුහණහි ලත්පා බෙමුණනට කවර බෙලහයකද?
කවර ආසසවත්පාසහයකද?
■11. දසුතතර සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > දීඝ නකත්පාය > පත්පාථික වරගය > 11.
දසුත්තර සූන්ත්‍රය
තවද අහනහකක. ඇවතැත්න, … මහෙණුන්හන්ගේ හමහහෙණන්හන්ගේ
උවසුවන්හන්ගේ උවතැසියන්හන්ගේ හෙතැසිරීමක නතැති, පවේ පින් හනත්පාදන්නත්පා
ජනයත්පා ඇති, ප්‍රතක්‍යන්ත මහලේචච ජනපද අතුහරන් එකක උපන්හන්
හවය. හම බ්‍රහෙසමචයර්‍ය්‍යත්පාවත්පාසයට අසමයවූ පසසවන අකෂණය යතැ….
■4. කුණහාල ජහාතකය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > ජත්පාතක පත්පාළි 2 > 21.
අසීති නපත්පාතය
4143. හසත්පායත්පා බෙලන්නත්පාවූ ඒ සසස්ත්‍රීහු යම විහටක පුරුෂයත්පා අයත් ගතයුතු
යම වසසතුවක දකිත්ද එවිට කත්පාමහබෙද්ධෝජ වතැසියන් දිහයහි හෙටගත්
හසහවලින් අශසවහයකු අලේවත්පාගන්නත්පා හමන් මතෘදු වචනහයන් ඒ
පුරුෂයත්පා තම වසඟයට ගනත්….
■3.2.2.10. උපපෙබෝසස සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > අඞ ගුත් තර නකත්පාය > තික නපත්පාතය > (7) 2. මහෙත්පා වරගය
විශත්පාඛත්පාහවන, යමපරිදි අඞග – ර්මගද්ධ – කහාසී – පකහාසල – වජජි –
ර්මලල – පචති – වඞග – කුරු – පෙඤසචහාල – ර්මචේඡ– සූරපසසන –
අසසසක– අවන්ති – ගනහාර – කහාම්පබබෝජ බෙඳු හනත්පාමඳ සත්රුවනන්
පිරි හසත්පාහළත්පාසස මහෙත්පා ජනපදයන්හන්ගේ ඓශසචයර්‍ය්‍යත්පාධිපතක්‍යය ඇති රත්පාජක්‍යය
යහමක කරන්හන් නම හතල අෂසටත්පාඞග සමන්වත්පාගත උහපද්ධෝසසයත්පාහන්ගේ
හසත්පාහළත්පාසස වන හකත්පාටසටද එය හනත්පා අගී. ඒ කවර හහෙයන:
විශත්පාඛත්පාහවන, දිවක්‍යසුඛය පිණිස මිනසස රජය අලේප හවය…. (උපමත්පා
කිරීමටවත් හනත්පාහෙතැකි තරම අලේපය)
■10. සඞඞ්ගීති සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > දීඝ නකත්පාය > පත්පාථික වරගය > 10. සඞගීති
සූන්ත්‍රය
යම තතැහනක මහෙණුන්හන්ගේ හමහහෙණන්හන්ගේ උවසුවන්හන්ගේ
උවතැසියන්හන්ගේ හෙතැසිරීහමක නතැති, පවේ පින් දන්නවුන් නතැති
ප්‍රතක්‍යන්තහයහිවූ ම්පලචේඡ ජනපදයන්හි උපන්නත්පා හවය. හම
බ්‍රහෙසමචරය වත්පාසයට හනත්පාසුදුසු කත්පාලයවූ සවතැන අකෂණය හවය….
■2.9. අපංකුර පප්‍රේත වසසතුවය.
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > හප්‍රේත වසසතු > 2. උබ්බෙරී
වරගය
258. හවහළඳත්පාහමන් දනය රැසසකරන අපි යමක සඳහෙත්පා කත්පාමහබෙද්ධෝජ
රටට යන්නහමද්ධෝද (ඒ කරුණ හමහි දී ම සිදු හවය) හම හදවියත්පා කතැමති
සමපත් හදන්හනකි. එහහෙයන් අපි හමත්පාහු හගන යමු….
■6. භූරිදතත ජහාතකය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > ජත්පාතක පත්පාළි 3 > 22. මහෙත්පා
නපත්පාතය > 6. භූරිදත් ත ජත්පාතකය
5240. පණුය, පළඟතැටිය, සරපය, මතැඩිය, කතෘමිය, මතැසිය යන හමත්පාවුන්
මරත්පා පිරිසිදු හවය යන හම අනත්පායර්‍ය්‍ය සසවරූපවූ දරමහයද්ධෝ (මිතක්‍යත්පා
දරශන) කත්පාමහබෙද්ධෝජ රටවතැසි (අනත්පායර්‍ය්‍යවූ) හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හදනත්පාහන්ගේ
හබෙත්පාරුය….
හවනත් හතත්පාරතුරු:
Buddhist Ruins in Italy: In the ancient city of Pompeii, which was buried under volcanic ash in 79 AD, archaeologists have uncovered evidence of trade and cultural exchange with the East, including statues and artifacts that suggest a presence of Buddhism in the region. Excavations have revealed artifacts such as statues and coins with Buddhist motifs, indicating the presence of Buddhism in the region.
ක්‍රිසසතු ම්පූරව 2 වවැන සියවපසස ඉදිකරන ලද පෙකිසසසහානපයේ බුතකහාරහා
චචතත:
The Butkara Stupa, also known as the Butkara I Stupa, is an ancient Buddhist monument located in the Swat Valley of
Pakistan. It is one of the most significant archaeological sites in the region and represents the rich Buddhist heritage of
Gandhara, an ancient kingdom that encompassed parts of
present-day Pakistan and Afghanistan.
Here are some key points about the Butkara Stupa:
Construction and Design: The Butkara Stupa is believed to date back to the 2nd century BCE, making it over two millennia old. It is a large domed structure built of stone and brick, typical of Buddhist stupas of that era. The stupa is surrounded by a circular courtyard and is adorned with elaborate carvings and reliefs depicting scenes from the life of the Buddha and Buddhist iconography.
Importance in Gandharan Buddhism: The Swat Valley, where
the Butkara Stupa is located, was a major center of Buddhist civilization during the Gandharan period (1st century BCE to 5th century CE). The region was a hub of trade and cultural exchange between South Asia, Central Asia, and the
Mediterranean world, and Buddhism flourished as a result. The Butkara Stupa is a testament to the prominence of Buddhism in ancient Gandhara.
Excavations and Discoveries: The Butkara Stupa was excavated and partially restored by archaeologists in the 20th century. Numerous artifacts and relics have been unearthed from the site, including stone sculptures, inscriptions, and coins, providing valuable insights into the religious and cultural life of ancient Gandhara.
UNESCO World Heritage Site: The Butkara Stupa is part of
the larger archaeological complex of Saidu Sharif, which
includes several other Buddhist stupas, monasteries, and relics.
In 1980, the entire Swat Valley was designated as a UNESCO
World Heritage Site in recognition of its outstanding universal value as a center of Buddhist art and civilization.
The Butkara Stupa stands as a remarkable testament to
the enduring legacy of Buddhism in the Swat Valley and the wider Gandharan region, attracting visitors and
scholars from around the world interested in exploring its rich history and cultural significance.
ඊජිපතුව:
බුදුරජත්පාණන් වහෙන්හසසහන්ගේ අතීත ප්‍රතිමත්පාවක ඊජිපතුහවන් හෙමුවී ඇත.
එය ඉසිසස දිවක්‍යත්පාගනත්පාවහන්ගේ පුරත්පාණ පන්සලක තුළ තිබී කතැණීම
කිරීහමදී හෙමුවී ඇත. එය පළමු ශත වරෂයට අයත් එකකි. එය ඔබෙට
හමයන් නතැරඹිය හෙතැක - https://www.youtube.com/watch?
“The Berenike Buddha is a statue of the Buddha parts of which were discovered in January 2018 and January
2022 in an archaeological excavation in the ancient harbour of Berenike, Egypt, by an American-Polish archaeological
mission. The statue was discovered in the forecourt of an early Roman period temple dedicated to the Goddess Isis.”
Buddha statue found at Berenike (Egypt) -
https://pcma.uw.edu.pl/en/2023/04/27/buddha-statue-found-at-
එම ප්‍රතිමත්පාව පිළිබෙඳ සමම්පූරණ විසසතර දතැන ගතැනීමට අන්තරජත්පාලහයේ
Berenike Buddha හලස පරිකෂත්පා කරන්න.
දඹදිව ප්‍රර්ශසනය:
ජමබුදවීප යනු සමම්පූරණ පතෘථිවියය. දවීප යන වචනය සත්පාමත්පානක්‍යහයන්
විවිද මිනසුන් විසින් භත්පාවිතත්පා කරන ලද අරස කිහිපයක ඇත. එනම
පහෙන හහෙද්ධෝ දූපත හහෙද්ධෝ මහෙත්පාදවීපය හහෙද්ධෝ හපත්පාහළත්පාව යන්නය.
(අන්තරජත්පාලහයන් අතීතහයේ ජමබුදවීප යන පදය විවිද රටවල
භත්පාවිතත්පාවූ ආකත්පාරය දතැන ගතැනීමට Jambudv p
ī a යනුහවන්
අන්තරජත්පාලය පිරිකසන්න.) අහශද්ධෝක රජුහන්ගේ හසලේලිපි වලද
ජමබුදවීප යන පදය භත්පාවිතත්පා කර ඇත.
සතක්‍ය වශහයන්ම බුදද දරමහයේ සඳහෙන් ජමබුදවීපය යනු කුමකද?
ජමබුදවීපය යනු සමම්පූරණ පතෘථිවියය. (Earth)
■3. ර්මහහාපෙරිනරවහාණ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > දීඝ නකත්පාය > මහෙත්පා වරගය > 3.
මහෙත්පාපරිනරවත්පාණ සූන්ත්‍රය
125. පසතැසස ඇති බුදුරජුන්හන්ගේ සිරුරැ දත්පාතූහු හද්‍රද්ධෝණ අහටකි. එයන්
හද්‍රද්ධෝණ සතක දත්පාතූන් දඹදිවතැ (Earth) පුදත්. පුරුෂ හශසෂසෂ්ඨයන්
වහෙන්හසසහන්ගේ එක හද්‍රද්ධෝණයක දත්පාතූන් රඹගමතැ (Ramgram, Koliya) (ඕපපත්පාතික) නත්පාරජුහු පුදති. එක දළදත්පාහයක වූකලී
තිදසසපුරහයහි හදවියන් විසින් පුදනු ලතැහබ්. එක දළදත්පාහයක ගන්දත්පාර
හදශහයේ (Gandhara Kingdom) පුදනු ලතැහබ්. යලි තවද
දළදත්පාහයක කළිඟු රජුහන්ගේ රහටහි (Kalinga Kingdom) පුදනු
ලතැහබ්. තව එක දළදත්පාවක නත්පාහලත්පාවතැ නත්පා රජුහු පුදති. ඒ සතර දළදත්පා
වහෙන්හසසහන්ගේ හතදින් හම මුළු හපත්පාහළත්පාව හශසෂසෂ්ඨ ම්පූහජද්ධෝත්සවහයන්
සතැරැසුහණේය. හමහසස පසතැසියත්පාණන්හන්ගේ සිරුරුදත්පා හසසු ජනයත්පා විසින්
හමත්පාහනත්පාවට සත්කත්පාර කරනු ලතැහබ්. හදවියන් විසින්ද රජුන් විසින්ද
මනත්පාව සත්කතෘත විය. හදවිඳු විසින්ද නයඳුන් විසින්ද නරිඳුන් විසින්ද
එහසසම උතුම මිනසුන් විසින්ද පුදන ලද ඒ බුදු රජ හතම
ඒකත්පාන්තහයන් කලේප සිය ගණහනකිනුදු දුරලභය. හදත්පාහහෙත්පාත් මුදුනතැ
තබෙත්පාගත්හතද්ධෝවතැ ඔබෙ නමදිවු.
■1. සුපර්මද්ධහා පසරීගහාසහා
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > හසරීගත්පාසත්පා පත්පාළි > 16.
මහෙත්පා නපත්පාතය
497. ජම්බුදීපෙ සඞක්ඛතහාත පෙතෘථිවිය හඩබෙරැට පමණින් ගුළි හකත්පාට හම
මත්පාහන්ගේ මවයතැ හම මවහන්ගේ මවයතැ යනත්පාදී එක එක ගුළිය හවන්
කරන්හන් නම) හඩබෙරැට සත්පා ගුළි මත්පාතත්පාමන්හීන් හකහරහිමතැ
හනත්පාහපත්පාහහෙත්පානත්පාහෙ, (අවිදිතත්පාග්‍රවූ සසරැ සතැරිසරන සත්ත්වයත්පාට සසර
දිගබෙව දකවනු සඳහෙත්පා) උපමත්පා විසින් එළවූ කරුණ සිහිකර. (සසංඛයත්පාත
යනු ‘නමතැති’ යන්නය)
අතීතහයේ විවිද රටවල මිනසුන් විසින් ජමබුදවීපය යනු සමම්පූරණ
පතෘථිවියට (the entire earth) කියන නමක හලස භත්පාවිතත්පා කළ බෙව
ඔබෙටම හවනත් රටවල ජත්පාතිකයන්හගන් සහෙ හවනත් රටවල හවබ්
අඩවි මගින්ම දතැන ගතැනීමට Jambudvipa human world
යනුහවන් අන්තරජත්පාලහයේ පරිකෂත්පා කරන්න. එවිට ඔබෙට හබෙත්පාහහෙද්ධෝ
සත්පාකක හවනත් රටවල අතීත ලියකියවිලි වලින් සහෙ ශුදද ග්‍රන්ස
වලින් පවත්පා දතැන ගතැනීමට හෙතැකිවනු ඇත.
හම ජමබුදවීප යන පදය ‘සම්ම්පූරණ ර්මහ පපෙහාපළහාව’ හලස විහදශීය
බුදධිමතුන් විසින් අරස දකවත්පා ඇති තතැන් කිහිපයක:
Link1)
http://tibetanbuddhistencyclopedia.com/en/index.php/Jambudvi
pa - It is the human world in which we live. Jambudv pa ī or
Jambud pa
ī (Jpn: 閻浮
提Enbudai) is located in the south and is
the dwelling of ordinary human beings.
Link2) https://www.wisdomlib.org/definition/jambudvipa - 2)
Jambudvipa:—The entire human world.
Link3)
https://decodehindumythology.blogspot.com/search/label/Jamb
udweep%20or%20Pangea%3F - From the above descriptions, it would be clear that this landmass DOES NOT refer to India or even Asia.. The references in fact indicate Jambudvipa to be NOT a small portion of our planet, but the ENTIRE Planet
itself!!
Link4) https://www.sokaglobal.org/resources/study-
materials/buddhist-study/the-new-human-
revolution/afterword.html - Nichiren Daishonin writes: “Can there be any doubt that . . . [the Law] will be spread far and wide [Jpn. kosen-rufu] throughout . . . Jambudvipa [the entire world]
Link5)
https://economictimes.indiatimes.com/news/india/tianzhu-
jambdweep-learn-about-five-other-names-of-
india/jambudweep/slideshow/103391755.cms - The term Jambudvipa was used by Ashoka to represent his teritory.
Link6) https://www.rigpawiki.org/index.php?title=Jambudvipa
- It is the human world in which we live.
Link7) https://encyclopediaofbuddhism.org/wiki/Jambudv pa
signifying either the known human world, or sometimes more specifically the Indian subcontinent.
Link8) https://www.hardlight.org/the-universe-prt-2-notes-on-
jambudvipa/ - Mark states that Jambudvipa is the name of our world in the Book of Life.
අපර්ශබෝක රජ්ජුපගේ ශිලහා පලක්ඛන: Minor Rock Edict No.1 of King Ashoka: Beloved-of-the-Gods speaks thus: It is now more than two and a half years since I became a lay-disciple, but until now I have not been very zealous. But now that I have visited the Sangha for more than a year, I have become very zealous. Now the people in Jambudvipa who have not associated with the gods do so. This is the result of zeal and it is not just the great who can do this. Even the humble, if they are zealous, can attain heaven. And this proclamation has been made with this aim. Let both humble and great be zealous, let even those on the borders know and let zeal last long. Then this zeal will increase, it will greatly increase, it will increase up to one-and-a-half times. This message has been proclaimed two hundred and fifty-six times by the king while on tour…. (හම
අහශද්ධෝක රජුහන්ගේ හසලේලිපියක ජමබුදවීපය යන වචනය දතැකහවන
හකත්පාටසකි.)
Minor Rock Edict No.1 of King Ashoka: හදවියන්හන්ගේ
ආදරණීයයත්පා හමහසස වදත්පාරන හසසක: මම ගිහි ශත්පාවකහයකු වී දතැනට
වසර හදකහෙමත්පාරකට වතැඩි කත්පාලයක ගත වී ඇත, නමුත් හම දකවත්පා මම
ඉතත්පා උහදක්‍යද්ධෝගහයන් හනත්පාසිටිමි. නමුත් දතැන් අවුරුදදකට වතැඩි
කත්පාලයක සසංඝයත්පා වහෙන්හසසලත්පා ඇසුරු කළ නසත්පා මම ඉතත්පා
උදහයද්ධෝගිමත් වී සිටිමි. දතැන් ජම්බුදද්වීපෙපයේ හපර හදවිවරුන් ඇසුරු
හනත්පාකළ අය එහසස කරති. හමය වීර්‍යහයේ ප්‍රතිඵලයක වන අතර හමය
කළ හෙතැකහක උත්තමයත්පාට පමණක හනත්පාහවේ. පහෙත් අය පවත්පා උනන්දු
නම, සසවරගය ලබෙත්පා ගත හෙතැකිය. තවද හමම ප්‍රකත්පාශය කර ඇත්හත්ද
එම අරමුණ ඇතිවය. පහෙත් සහෙ හශසෂසෂ්ඨ යන හදහදනත්පාම අඛණේඩ
කතැපවූ වීර්‍යවන්තහයද්ධෝ හවේවත්පා. හදශ සීමත්පාවන්න්හී වත්පාසය කරන ජනතත්පාව
පවත්පා දතැනගනත්වත්පා. අඛණේඩ කතැපවූ උත්සත්පාහෙ කිරීම හබෙත්පාහහෙද්ධෝ කත්පාලයක
පවතීවත්පා. එවිට හමම අඛණේඩ කතැපවූ උත්සත්පාහෙ කිරීම වතැඩි වනු ඇත, එය හබෙහහෙවින් වතැඩි වනු ඇත, එය එකහෙමත්පාරක දකවත්පා වතැඩි වනු ඇත.
හමම පණිවිඩය සසංචත්පාරහයේ හයදී සිටියදී රජු විසින් හදසිය පනසස හෙය
වතත්පාවක ප්‍රකත්පාශ කර ඇත….
පවනත ආගම්වල දරර්ශනවල පෙවහා ජම්බුදද්වීපෙය යන වචනය සම්ම්පූරණ
පෙතෘථිවිය දවැකද්වීර්ම සඳහහා භහාවිතහා කර ඇත. පෙහත දවැකපවන්පන් එබඳු
උදහාහරණය:
Link1)
https://www.researchgate.net/publication/342957189_The_con
cept_of_Jambudeep_-In_General - Jambudv pa ī (Sanskrit:
जमQदSप) is the dv pa
ī ("island" or "continent") of the terrestrial world, as envisioned in the cosmologies of Hinduism,
Buddhism, and Jainism, which is the realm where ordinary
human beings live.
Link2)
https://hinduism.stackexchange.com/questions/18743/what-is-
the-story-behind-jambudweep - Jambudveepe Bharatha Varshe Bharata Khande (the place where Human-beings reside.)
Link3) https://digital.library.cornell.edu/catalog/ss:3293837 -
This is an illustration of "Manusyaloka" (the world of men), the two and one-half continents that are the only part of the world humans may know. The innermost ocean circle
surrounds "Jambudvipa"
Link4) https://en.dharmapedia.net/wiki/Jambudvipa -
Jambudv pa
ī (Sanskrit: जमQदSप) is the dvipa ("island" or
"continent") of the terrestrial world, as envisioned in the cosmologies of Hinduism, Buddhism, and Jainism, which is the realm where ordinary human beings live.
Link5) https://www.iskcon-truth.com/bhu-
mandala/jambudvipa-varshas.html - Jamb dv ū pa
ī (Sanskrit:
जमUदSप) is the dv pa
ī (island, region or continent) of the
terrestrial world, as envisioned in vedic cosmology,
ජම්බුදීපෙපපෙයයහාලය:
හමහි දතැකහවන්හන් ත්‍රිපිටකහයේ ජමබුදීපහපයයත්පාලය හකත්පාටහසස
ඇතතැම විසසතරය.
■ත්‍රිපිටකය > සූත්‍ර පිටකය > අඞ ගුත තර නකහාය > එකක නපෙහාතය > 16. ඒකද්ධම්ර්ම පෙහාළිය > ජම්බුදීපෙපපෙයතහාලය
හසයක්‍යසත්පාපි භික‍්ඛහව අප‍්පමතකසං ඉමසසසං ජමම‍්බුදීපපෙ
ආරත්පාමරත්පාමහණයක්‍යකසං වනරත්පාමහණයක්‍යකසං භූමිරත්පාමහණයක්‍යකසං
හපත්පාක‍්ඛරණීරත්පාමහණයක්‍යකසං. අස හඛත්පා එතහදව බෙහුතරසං යදිදසං
උකක‍්කූලවිකූලසං නදීවිදුග‍්ගසං ඛත්පාණුකණ‍්ටකත්පාදත්පානසං1 පබතවිසමසං.
එවහමවසං හඛත්පා භික‍්ඛහව අප‍්පකත්පා හත සතත්පා හය සලජත්පා. අස හඛත්පා
එහතව සතත්පා බෙහුතරත්පා හය ඔදකත්පා.
1.16.4.1.
මහෙහණන, හම දඹදිව රමණීය අරම, රමණීය වනයන්, රමණීය බිම, රමණීය හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර හවේද, එහහෙත් හගත්පාඩ හෙත්පා හහෙද්ධෝකඩ
බුනු තතැන්ද, නදී දුරගද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, ගිරි විෂමසසසත්පානද යන
හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවේ. මහෙහණන, එපරිදහදන්ම යම සත්ත්ත්‍ව
හකහනක හගත්පාඩ උපදනත්පාහුද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක දිහයහි උපදනත්පාහුද ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.2.
මහෙහණන, හම ජම්බුදද්වීපෙපයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවේද, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝහවේ. මහෙහණන, ඒ
ආකත්පාරහයන්ම යම සත්ව හකහනක මිනසුන් හකහරහි උපදිත්ද, ඒ
සත්වහයද්ධෝ අලේප හවති. එහහෙත් යම සත්ව හකහනක මිනසුන් මගහෙතැර
(සතර අපත්පා වරගයන්න්හී) උපදිත්ද, ඒ සත්වහයද්ධෝම හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවති.
1.16.4.3.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ව හකහනක ර්මද්ධතර්ම ජනපෙදයන්හී
(South Asia) උපදිත්ද, ඒ සත්වහයද්ධෝ සුළු හවති. එහහෙත් යම සත්ව
හකහනක හමද්ධෝඩවූ මහලචචයන් ඇති දුර ඈත ජනපෙදයන්හී උපදිත්ද, ඒ සත්වහයද්ධෝම හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවති.
1.16.4.4.
මහෙහණන, හම ජමබුදවීපහයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවේ. ර්මහපණන, එපසයන්ර්ම යම් සතත්ත්‍ව පකපනක ප්‍රඥහාවන්ත පවතද, පර්මබෝඩ
පනහාපවතද, වහපතහාලු පනහාපවතද, සුභහාෂිත දුරභහාෂිතයන්පගේ අරස
දවැනගවැනීර්මට සර්මත පවතද, ඒ සතවපයබෝ අලපෙ පවති. වවැලදු යම්
සතත්ත්‍ව පකපනක දූෂසප්‍රහාඥද, පර්මබෝඩද, වහපතහාලුද, සුභහාෂිත
දුරහාෂිතයන්පගේ අරස දවැනගන්නට අසර්මතද ඒ සතවපයබෝර්ම බහුතර
පවති.
1.16.4.5.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක ආරයවූ ප්‍රඥත්පා
චකක්ෂුසින් සමන්විත හවත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක අවිදක්‍යත්පා අන්දකත්පාරහයන් යුකත වූවත්පාහු මුළත්පා වූවත්පාහුද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.6.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක තසත්පාගතයන්
වහෙන්හසස දකනට ලබෙත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම අලේප හවති. වතැලිදු යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස දකනට (අවසසසත්පාව)
හනත්පාලබෙත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.7.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක තසත්පාගතයන්
වහෙන්හසස විසින් චතුර ආරය සතක්‍ය පවසත්පා වදත්පාළ දරමය සහෙ විනය
අසන්නට ලබෙත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව
හකහනක තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස විසින් (චතුර ආරය සතක්‍ය) හහෙළි
හකත්පාට වදත්පාළ දර්‍මවිනය අසන්නට හනත්පාලබෙත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම
බෙහුතර හවති.
1.16.4.8.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක අසත්පා දරම හපළ
(Text) දරත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව
හකහනක අසත්පා හපළ (Texts) හනත්පාදරත්ද හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර
හවති.
1.16.4.9.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක දතැරූ දරම පත්පාෂ්ඨයන්න්හී
අරසය (Meaning of Texts) නවතැරදිව පරිකෂත්පා හකහරද, ඒ
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක දතැරු හපහළහි
අරුත නවතැරදිව පරිකෂත්පා හනත්පාහකහරද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර
හවති.
1.16.4.10.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක අරසය දතැන හපළ
දතැන දර්‍මත්පානුදර්‍ම ප්‍රතිපත්තිය පිළිපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති.
වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක අරුත් දතැන හපළ දතැන දර්‍මත්පානුදර්‍මය හනත්පා
පිළිපදිත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.11.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක සසංහවේග ජනක
කරුහණහි (ඉපදීම, මරණය, හලඩවීම ආදී කරුණු වල) සසංහවේග
හකහරත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක
සසංහවේග ජනන කරුහණහි සසංහවේග (කමපත්පා වීම) හනත්පාහකහරත්ද,
හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.12.
මහෙහණන, හම ජමබුදවීපහයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවේ. මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක සසංහවේගයට පත් වූවත්පාහු (විශසවහයේ
සසවභත්පාව පිළිබෙඳ) උපත්පා නුවණින් ප්‍රදන් වතැර වඩත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ
අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක සසංවින්ගේන වූවත්පාහු උපත්පාය
නුවණින් වතැර (තම විමුකතිය පිණිස වක්‍යත්පායත්පාමය) හනත්පාවඩත්ද, හතල
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.13.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක නරවත්පාණය අරමුණු
හකත්පාට සමත්පාධිය ලබෙත්ද, විඤසඤත්පාණහයේ එකඟ බෙව ලබෙත්ද, ඒ
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක නවන් අරමුණු
හකත්පාට සමත්පාධිය හනත්පාලබෙත්ද චිත්කතකත්පාග්‍රය හනත්පාලබෙත්ද, හතල
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.14.
මහෙහණන, හම ජමබුදවීපහයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හවේ. මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක අග්‍රවූ පඤසච හභත්පාජනයන් හෙත්පා අග්‍රවූ
රස ලබෙන සුලු හවත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක අග්‍ර ආහෙත්පාර හෙත්පා අග්‍ර රස හනත්පාලබෙන සුලු හවත්ද
අසුළත්පා ගත් වනමූලඵලහයන් හහෙද්ධෝ හගත්පාහරද්ධෝසූ අහෙරින් හහෙද්ධෝ යතැහපත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.15.
මහෙහණන, හම ජම්බුදද්වීපෙපයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝහවේ. මහෙහණන, එහසයන්ම
යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක (චතුන්තඃ ශත්පාමණක්‍යඵල සඬඛක්‍යත්පාත) අරසරසයත්
(චතුර මත්පාර්‍ග සඬඛක්‍යත්පාත) දරම රසයත් (නරත්පාණ සඬඛක්‍යත්පාත) විමුකති
රසයත් ලබෙන සුලු හවත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. එහහෙත් යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක අරසරස ය දර්‍මරසය විමුකතිරසය හනත්පාලබෙන සුලු
හවත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති. මහෙහණන, එහහෙයන්
‘අරසරසය – දර්‍මරසය – විමුකතිරසය ලබෙන සුලු වමහෙ’ය හමහසයන්
හිකමිය යුතුය. මහෙහණන, හතත්පාප විසින් හමහසයන් හිකමිය යුතුය.
1.16.4.16–18.
මහෙහණන, හම ජම්බුදද්වීපෙපයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝහවේ. මහෙහණන, එපරිදහදන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක මිනසත් බෙතැවින් චත්‍යුත වූවත්පාහු
මනුෂක්‍යයන් හකහරහි උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම
සත්ත්ත්‍ව හකහනක මිනසත් බෙතැවින් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි උපදිත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ ම බෙහුතර හවති.... තිරිසන්හයත්පාන්හි උපදිත්ද...
හප්‍රත විෂහයහි උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.19–21.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක මිනසත් බෙතැවින් චත්‍යුත
වූවත්පාහු හදවියන් හකහරහි උපදිත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති.
වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක මිනසත් බෙතැවින් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි
උපදිත්ද ... තිරිසන්හයත්පාන්හි උපදිත්ද ... හප්‍රතවිෂහයහි උපදිත්ද, හතල
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.22–24.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක හදවියන් හකහරන්
චත්‍යුත වූවත්පාහු හදවියන් හකහරහි උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති.
වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක හදවියන් හකහරත් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි
උපදිත්ද ... තිරිසන්හයත්පාන්හි උපදිත්ද... හප්‍රතවිෂහයහි උපදිත්ද, හතල
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවති.
1.16.4.25–27.
... මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක හදවියන් හකහරන්
චත්‍යුත වූවත්පාහු මනුෂක්‍යන් හකහරහි උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති.
යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක හදවියන් හකහරත් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි
උපදිත්ද ... තිරිසන්හයත්පාන්හි උපදිත්ද... හප්‍රේත විෂහයහි උපදිත්ද, ඒ
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවත්.
1.16.4.28–30.
… මහෙහණන, එහසයන්ම යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක නරහයන් චත්‍යුත
වූවත්පාහු මිනසුන් හකහරහි උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු
යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක නරහයන් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි උපදිත්ද ...
තිරිසන්හයත්පානහයහි උපදිත්ද ... හප්‍රේත විෂහයහි උපදිත්ද, හතල
සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවත්.
1.16.4.43–45.
මහෙහණන, හම ජම්බුදද්වීපෙපයේ අලසංකත්පාර උදක්‍යත්පාන, අලසංකත්පාර වනත්පාන්තර, සිත් ඇදගන්නත්පා භූමි, සිත් ඇදගන්නත්පා හපත්පාකුණු යමහසස අලේපමත්පාන්ත්‍ර
හවය, එහහෙත් උචචසසසත්පාන සහෙ පහෙත් ප්‍රපත්පාත ඇති තතැන්ද, ගසංගත්පා සහෙ
ගමනට අපහෙසු තතැන්ද, කණු කටු පිහිටි තතැන්ද, පරවත සහෙ සම හනත්පාවූ
විකතෘති සසසත්පානද යන හමයම ඉතත්පා හබෙත්පාහහෙද්ධෝහවේ. මහෙහණන, එහසයන්ම
යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක හප්‍රතවිෂහයන් චත්‍යුත වූවත්පාහු හදවියන් හකහරහි
උපදිත්ද, ඒ සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ අලේප හවති. වතැලිදු යම සත්ත්ත්‍ව හකහනක
හප්‍රතවිෂහයන් චත්‍යුත වූවත්පාහු නරහයහි උපදිත් ද... තිරිසන්හයත්පාන්හි
උපදිත්ද... හප්‍රතවිෂහයහි උපදිත්ද, හතල සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝම බෙහුතර හවත්.
(ජමබූදවීප හපයක්‍යත්පාලහයේ හකත්පාටසස කිහිපයක පමණි)
ජම්බුදද්වීපෙය යනු ඉන්දියහාව පහබෝ ශ්‍රීලපංකහාව පහබෝ ඇර්මරිකහාව පහබෝ
අප්‍රිකහාව පහබෝ රුසියහාව පනහාපව. ජම්බුදද්වීපෙය යනු සියලුර්ම පෙතෘථිවියය.
ර්මහහා පපෙහාපලහාවය. (the whole earth)
බුදුරජත්පාණන් වහෙන්හසස විසින් දකුණු ආසියත්පාහවන් බෙත්පාහිර ප්‍රහදශවල
රටවලේ දකවත්පා ඇත්හත් හමද්ධෝඩයන් වත්පාසය කරන්නත්පාවූ මහලචච රටවලේ
(පෙච‍්චනන‍්තිපර්මසු ජනපෙපදසු පෙච‍්චහාජහාපතහා පහහාති, පසහා ච පහහාති
අවිඤහාතහාපරසු මිලපක‍්ඛෙසු) හලසය. එයට හහෙසතුව එම රටවලේවල
වත්පාසය කරන පිරිසස සතක්‍ය දරමය හනත්පාදන්නත්පා, මිතක්‍යත්පා විශසවත්පාස ඇති, හමද්ධෝඩ අදහෙසස ඇති, යසත්පාරසයට විරුදද අදහෙසස ඇති, විකතෘති අදහෙසස
ඇති, කත්පාම වසසතූන්ට වහෙලේවූ, විමුකතියක ගතැන හෙතැඟීමකවත් නතැති
මිනසුන් නසත්පාය. ඒ සඳහෙත්පා එක සත්පාකකයක පහෙත දකවමු:
■8.1.3.9. අක ක්ඛණ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > අඞ ගුත් තර නකත්පාය > අටෂ්ඨක නපත්පාතය > 3.
ගහෙපති වරගය
5. තවද මහෙහණන, .... හදවියන්ට මිනසුන්ට ශත්පාසසතබෲවූ, චතුර ආරය
සතක්‍ය අවහබෙද්ධෝද කළත්පාවූ භත්පාගක්‍යවත් තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස හතහමද
හලද්ධෝකහයහි උපන්හන් හවය.... තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස විසින් දරමයද
හදශනත්පා කරනු ලතැහබ්. හම පුදගල හතහම භිකක්ෂූන්හන්ගේ භිකක්ෂුනීන්හන්ගේ
උපත්පාසකයන්හන්ගේ උපත්පාසිකත්පාවන්හන්ගේ වත්පාසයක යම තතැහනක නතැතිද, එබෙඳුවූ අතිශය අඥවූ මහලචචවූ ප්‍ර තක්‍යන්ත (දුර ඈත) රටවලේන්හී
උපන්හන් හවය. මහෙහණන, (ඔහුට) බ්‍රහෙසමචරයත්පාහවන් විසීමට හම
පසසවන අනවකත්පාශයහවේ. අකත්පාලයහවේ….
බුදුරජහාණන් වහන්පසස විසින් දකුණු ආසියහාව හඳුන්වහා ඇතපත
ර්මද්ධතර්ම ජනපෙදයන් (ර්මජන‍්තිපර්මසු ජනපෙපදසු පෙච‍්චහාජහාපතහා පහහාති) පලසය. ඒ සඳහහා එක සහාකෂියක පෙහත දකවමු:
■8.1.3.9. අක ක්ඛණ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > අඞ ගුත් තර නකත්පාය > අටෂ්ඨක නපත්පාතය > 3.
ගහෙපති වරගය
තවද මහෙහණන, .... හදවියන්ට මිනසුන්ට ශත්පාසසතබෲවූ, චතුර ආරය
සතක්‍ය අවහබෙද්ධෝද කළත්පාවූ භත්පාගක්‍යවත් තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස හතහමද
හලද්ධෝකහයහි උපන්හන් හවය.... තසත්පාගතයන් වහෙන්හසස විසින් දරමයද
හදශනත්පා කරනු ලතැහබ්. හම පුදගල හතහමද මදක්‍යම ජනපදයන්න්හී
උපන්හන්හවේ. එහහෙත් දන් හදන ලදහදහි විපත්පාක නතැත, මහෙත්පායත්පාගහයහි
විපත්පාක නතැත, අමුත්තනට පිළිහයළ කළ සත්කත්පාරහයහි විපත්පාක නතැත, සුකතෘත දුෂසකතෘත කර්‍මයන්හන්ගේ (කුසලත්පාකුසලයන්හන්ගේ) ප්‍රතිඵලහයක
විපත්පාකහයක නතැත, (පරහලත්පාව සිටියහුහන්ගේ හමහි නතැවත ඉපදීම) හමහලත්පාවක නතැත, (හමහලත්පාව සිටියහුට) පරහලත්පාවක නතැත, මවු නතැත, පියත්පා නතැත, (මවුපියනට කළ යහෙපත් අයහෙපත් පිළිහවතින් පලවිපත්පාක
නතැතතැය හසසය). ඕපපත්පාතික සත්ත්ත්‍වහයද්ධෝ නතැත, යහමක හමහලත්පාවද
පරහලත්පාවද තමත්පාම විශිෂසට ඥත්පානහයන් ප්‍රතක්‍යකෂ හකත්පාට දතැන කියත්
නම එබෙඳු නවතැරදි මත්පාරගහයේ ගිය සමක්‍යක ප්‍ර තිපන්න ශමණ
බ්‍රත්පාහෙසමණහයද්ධෝ හලද්ධෝකහයේ නතැතතැය විකතෘති දරශන ඇති
මිතක්‍යත්පාදතෘෂසටිකහයක හවේ. මහෙහණන, (ඔහුට) බ්‍රහෙසමචරයත්පාහවන් විසීම
හම සයවන අනවකත්පාශයහවේ. අකත්පාලයහවේ….
ජම්බුදද්වීපෙය පහවත ර්මහහා පෙතෘථිවි පලබෝකය පිළිබඳ
ත්‍රිපිටකපයේ පතහාරතුරු ඇති පවනත තවැන්:
■7. ර්මහහානහාරදකසසසපෙ ජහාතකය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > ජත්පාතක පත්පාළි 3 > 22. මහෙත්පා
නපත්පාතය > 7. මහෙත්පානත්පාරදකසසසප ජත්පාතකය
5420. ඉකබිති නත්පාරද නම බ්‍රහෙසමයත්පා හතම දඹදිව බෙලන්හන් විහදහෙ
රත්පාජක්‍යහයේ අසංගත්පාති රජු දිටීය. ඉකබිති බ්‍රහෙසමහලද්ධෝකහයන් මනුෂක්‍ය ප්‍රජත්පාව
හවත එළතැඹිහයේය….
■3.1.1. තිණකට ඨ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > සසංයුත් ත නකත්පාය > නදත්පාන වරගය > 3.
අනමතන්ගේග සසංයුකතය > 1. තිණකටෂ්ඨ වරගය
මහෙහණන, හම සසර අනුව හගත්පාසිනුදු හනත්පාපිරිසුන් අග ඇති. එහහෙයන්
අවිදක්‍යත්පා නීවරණහයන් වතැසුණු තතෘෂසණත්පාසසංහයද්ධෝජනයන් බෙතැඳුනු දිහවන
සතැරිසරණ සත්වයන්හන්ගේ ම්පූරවහකද්ධෝටිය (මුලේ හකත්පාන) හනත්පාහපහන්.
මහෙහණන, යමහසස පුරුෂහයක හම ජමබුදවීපහයේ (ඉමසසසං ජමම‍්බුදීහප
තිණකට‍්ඨසත්පාඛත්පාපලත්පාසසං) යම තත්පාක තණ – දඬු - අතු - හකත්පාළ හවේ නම, එය සිඳ එක රැසස කරන්හන්ද, එක රැසස හකත්පාට සතරගුලේ සතරගුලේ කඩ
හකත්පාට "හමද්ධෝ මත්පාහන්ගේ මව ය, හමද්ධෝ මත්පාහන්ගේ ඒ මවහන්ගේ මව ය" ය
තබෙන්හන්ද, මහෙහණන, ඒ පුරුෂයත්පාහන්ගේ මවහන්ගේ මවුහු
හනත්පාපිරිසිඳුනත්පාහුම වන්නත්පාහෙ. වතැලි, හම ජමබුදවීපහයේ තණ – දඬු - අතු
- හකත්පාළ කෂය වීමට අවසන් වීමට යන්හන්ය. ඒ කවර හහෙයන්ද යත්: මහෙහණන, හම සසර අනවරත්පාග්‍ර (අපරත්පාන්ත රහිත) ය. එහහෙයන්
අවිදක්‍යත්පාහවන් වතැසුනු තතෘෂසණත්පාහවන් බෙතැඳුනු (එහි) දිහවන සතැරිසරණ
සත්වයන්හන්ගේ ම්පූරවත්පාන්තය හනත්පාහපහන්. මහෙහණන, හමහසස හතත්පාප
විසින් දිඟුකලක දුකවිඳින ලදී. තියුණු දුක විඳින ලදී, වක්‍යසන විඳින
ලදී. හසත්පාහහෙත්පාන් වඩන ලදී. මහෙහණන, එහහෙයන් සියලු
සසංසසකත්පාරයන්හි (සියලු හහෙසතූන් සහෙ ඒවත්පාහයේ ප්‍රතිඵල ගතැන) කළකිහරන්නට නසිමය, ඒවත්පාට හනත්පාඇලන්නට නසිමය, ඒවත්පායන්
මිහදන්නට නසි මතැය….
■473. උකකහාසතික සසසවිරහාවදහානය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > අපදත්පාන පත්පාලි - භිකක්ඛූ
අපදත්පාන 2 > 48. නළමත්පාලි වරගය
4971. මම පසසපණසස කපක සිවුමහෙසයුරු හෙත්පා සිවුමහෙදිවයන් හකළවර
හකත්පාට ඇති පතෘථිවියට අධිපති වූ සතුරු රජුන් ජයගන්නත්පා සුලුවූ
ජමබුදවීපයට අධිපතිවූ චක්‍රවරති රජ වීමි….
■(435) 9. හළිදදිරහාග ජහාතකය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > ජත්පාතක පත්පාළි 1 > 9.
නවක නපත්පාතය
1324. දරුව, දඹදිව මිනසුන්හගන් හිසසවී ගියද සසථිර පතැවතැතුම නතැති, කහෙ පතැහෙතැහයන් පතැහෙතැ ගතැන්වූවත්පා වතැන, වඳුරකුහන්ගේ සිත වතැන සිතතැති, හමත්පාහහෙත්පාතින් ඇලීමත්, හමත්පාහහෙත්පාතින් හනත්පාඇලීමත් ඇති (චපල) පුරුෂයත්පා ඇසුරු හනත්පාකරව….
■9. උම්ර්මගේග ජහාතකය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > ජත්පාතක පත්පාළි 3 > 22. මහෙත්පා
නපත්පාතය > 9. උමමන්ගේග ජත්පාතකය
6067. මහෙරජ, ඔවුන්හන්ගේ අරසය මත්පාහන්ගේ අරසහයන් ද ඔවුන්හන්ගේ
මන්න්ත්‍රණය මත්පාහන්ගේ මන්න්ත්‍රණහයන්ද පිරිවතැරූහවමි. එමතු හනත්පාව
ජමබුදවීපය පිරිවතැරූ සත්පාගරය හසස එක සියක රජුන් (100 kings in 100 countries) පිරිවරනලද ඒ රජුද පිරිවරන්හනමි….
■4.7.7. රුක ක්ඛ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > සසංයුත් ත නකත්පාය > මහෙත්පා වරගය > 4.
ඉන්න්ද්‍රිය සසංයුකතය > 7. සමහබෙත්පාධි වරගය
1751. මහෙහණන, යමහසස ජමබුදවීපහයේ හෙටගත් යම කිසි රුකහු
හවදද, ජමබු රුක ඔවුන්ට අග්‍ර යතැය කියනු ලතැහබ්. (හය හකචි
ජමම‍්බුදීපකත්පා රුක‍්ඛත්පා, ජමක‍්කූ හතසසං අග‍්ගමක‍්ඛත්පායති) මහෙහණන, එහසයන්ම අවහබෙත්පාදය පිණිසවූ යම කිසි හබෙද්ධෝධිපත්පාකකක දරමහයද්ධෝ
හවදද, පඤසඤ්ඤින්න්ද්‍රිය (ප්‍රඥත්පාව) ඔවුන්ට අග්‍ර යය කියනු ලතැහබ්.
මහෙහණන, හබෙද්ධෝධිපත්පාකකක දහෙමහු කවරහෙ යත්: මහෙහණන,
සදධින්න්ද්‍රිය, හබෙද්ධෝපතැකි දහෙහමකි….
(අතිපරක කරුණු, ඒ ඒ පලබෝකයන්ට අග්‍ර රුක)
දුතියරුකක්ඛ සූත්‍රය: මහෙහණන, යමහසස තවේතිසත්පාවතැසි හදවියන්හන්ගේ යම
කිසි රුකහු හවදද, පත්පාරිච‍්ඡතක රුක ඔවුන්ට අග්‍ර යතැය කියනු ලතැහබ්.
මහෙහණන, එහසයන්ම හබෙද්ධෝධිය පිණිස වූ….
තතියරුකක්ඛ සූත්‍රය: මහෙහණන, යමහසස අසුරයන්හන්ගේ යම කිසි වතෘකෂ
හවත් නම චින්ත්‍රපත්පාටලී රුක ඔවුන්ට අග්‍ර යතැය කියනු ලතැහබ්. මහෙහණන, එහසයන්ම හබෙද්ධෝධිය පිණිස වූ….
චතුත්‍ථරුකක්ඛ සූත්‍රය: මහෙහණන, යමහසස සුපරණයන්හන්ගේ (ගරුඩ) යම
කිසි රුකහු හවත් නම හකත්පාටසිමබෙලී වතෘකෂය ඔවුන්ට අග්‍ර යතැය කියනු
ලතැහබ්. මහෙහණන, එහසයන් ම හබෙද්ධෝධිය පිණිස වූ….
■2.5.2 පසසල සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > මජේ ඣිම නකත්පාය > මජේඣිම පන්නත්පාසකය
> 5. බ්‍රත්පාහෙසමණ වරගය
ඉකබිති හසසල බ්‍රත්පාහෙසමණ භත්පාගක්‍යවතුන් වහෙන්හසස හෙමුහයහි සත්පාරුපක්‍ය
ගත්පාසත්පාහයන් සසතුති හකහළස:
“භත්පාගක්‍යවතුන් වහෙන්ස, නුඹ වහෙන්හසස (ලක්‍ෂණ විසින්) පිරිපුන් සිරුරු
ඇතියවේහෙ. මනත්පා සිරුරු පතැහෙතැ ඇතියවේහෙ. සුජත්පාතයහෙ, මනහෙර දර්‍ශන
ඇතියවේහෙ, සුසුදු දත් ඇතියවේහෙ. වීයර්‍ය්‍ය ඇතියවේහෙ. සුජත්පාත පුරුෂයකහෙට
යම ලක්‍ෂණ හකහනක හවත්ද, මුබෙ වහෙන්හසසහන්ගේ සිරුහරහි ඒ හෙතැම
මහෙත්පා පුරුෂ ලකෂණයකම ඇත. පසසපනෑදිසසනත්පා නුවන් ඇතියවේහෙ, සුන්‍දරවූ මුව ඇතියවේහෙ, ආහරත්පාහෙපරිණත්පාහෙ සමපත්තිහයන් මහෙත්හෙ.
ඍජුගත්පාන්ත්‍ර ඇතියවේහෙ, ප්‍රතත්පාප ඇතියවේහෙ, මහෙණ පිරිසස මතැද හිරුමඬල
හසයන් බෙබෙළන්නහු. කසුන්වන් සිවි ඇති කලණ දසුන් ඇති මහෙණ
හකහනකහෙ. හමවන් උතුම වර්‍ණ ඇති මුබෙ වහෙන්හසසට
ශමණභත්පාවහයන් කවර අරසහයකද? උත්තම රස ඇති සත්පාගරය හිම
හකත්පාට ඇති මුළු හපත්පාහළත්පාවට අධිපතිවූ දිනූ සතුරන් ඇති දඹදිවට
ඊර්ශසවරවූ සකවිති රජ වන්නට නසියත්පාව. (ජත්පාතිහයන්) ක්‍ෂත්‍රියහයද්ධෝද
කත්පාමහභද්ධෝගීහුද රජදරුහවද්ධෝද නුඹ වහෙන්හසසට අනුයුකත හවත්වත්පා.
ශමණ හගභෞතමයන් වහෙන්ස, රත්පාජත්පාධිරත්පාජවතැ මිනසුනට පරහමශසවර වතැ
රත්පාජක්‍ය කරව. (භත්පාගක්‍යවතුන් වහෙන්හසස:) හසසලහයන, මම රජ හවමි.
අනුත්තර දර්‍මරත්පාජහයමි. යම අඥත්පා චක්‍රයක අහනහකකහු විසින්
ප්‍රවර්‍තන හනත්පාකළ හෙතැකිද, එ අණසක දරමහයන් පවත්වමි….
■3.2.3.10. චූළනකහා සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > අඞ ගුත් තර නකත්පාය > තික නපත්පාතය > (8) 3. ආනන් ද වරගය
ආනන්දය, එහසස වී නම අසව … ආනන්දය, සඳහිරුහු බෙබෙලමින්
යමතත්පාක තතැන් ඇවිදුනත්පාහුද, දිශත්පාවන් ආහලද්ධෝක කරත්ද, ඒතත්පාක තතැන්
සහෙස්‍රී හලද්ධෝකදත්පාතුය. ඒ සහෙස්‍රදත්පාහලද්ධෝකහයහි සඳ දහෙහසක ඇත. හිරු
දහෙහසක ඇත. සුහනරු පරවත දහෙහසක ඇත. ජම්බුදද්වීපෙ දහපසක
ඇත. අපෙරපගහායහාන දහපසක ඇත. උතුරුකුරුදිව දහපසක ඇත.
ම්පූරවවිපදහ දහපසක ඇත. ර්මහහාසමුන්ද්‍ර සහාර දහසක ඇත. දිවක්‍ය මහෙත්පාරත්පාජ
සහෙස්‍රහයද්ධෝ සතර හදහනක ඇත. චත්පාතුරමහෙත්පාරත්පාජික සහෙස්‍රහයක ඇත.
න්ත්‍රයත්‍රිසංශත් හදවහලද්ධෝක සහෙස්‍රහයක ඇත. යත්පාම හදවහලද්ධෝක සහෙස්‍රහයක
ඇත. තුකත හදවහලද්ධෝක සහෙස්‍රහයක ඇත. නරමත්පාණරතී හදවහලද්ධෝක
සහෙස්‍රහයක ඇත. පරනමමිත වශවරති හදවහලද්ධෝක සහෙස්‍රහයක ඇත.
බ්‍රහෙසමහලද්ධෝක දහෙසක ඇත. ආනන්දය, හම සහෙස්‍රී චූලනී හලද්ධෝකදත්පාතුව
යතැය කියනු ලතැහබ්….
■9. අලීනසතත චරියහාව
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > ඛුද දක නකත්පාය > චරියත්පාපිටක පත්පාළි > 2.
ශීල පත්පාරමිතත්පාව
221. පඤසචත්පාල රහට පිහිටි, දඹදිව අග්‍ර (උතුම) නගරයවූ කමපිලේල
(Kampilya City) නම නගරහයේ ආචත්පාරශීලහයන් හෙත්පා
රත්පාජගුණහයන්ද යුකතවූ ජයදදිස නම රහජක වීය….
■7. ලකක්ඛණ සූත්‍රය
ත්‍රිපිටකය > සූන්ත්‍ර පිටකය > දීඝ නකත්පාය > පත්පාථික වරගය > 7. ලකඛණ
සූන්ත්‍රය
“හපරැ අර්‍ථ හෙත්පා දර්‍ම හෙත්පා නන්තඃශ්‍රිතවූ වචන කියනුහයේ, හබෙත්පාහහෙද්ධෝ හදනත්පාට
හදහලද්ධෝ වතැඩ දතැකවීය. ප්‍රත්පාණීනට හිත සුව එළවන්හන් විය, හනත්පාමසුරුවතැ දර්‍මයත්පාගය (දරමය දන් දුන්හන්ය) හකහළසය. හහෙහතහම
ඒ කුශලකර්‍ම බෙලහයන් සසවර්‍ගයට හයය, එහි සතුටු හවය. හමහි ආහයේ
උතුම සතැප ඇති වන බෙවට නමිතිවූ පුරුෂ ලකුණු හදකක ලබෙය. හහෙස
හතහම උඩට නතැමුණු හලත්පාම ඇත්හත් හවය. පත්පාගතැට (හගත්පාප ඇට) හමත්පාහනත්පාවට පිහිටිහයේ හවය. ඔහුහන්ගේ හකණේඩත්පාද මසින් හලයන්
පිරුණත්පාහු, සිවිහයන් වතැසුණත්පාහු හශද්ධෝභන හවත්. ඉදින් එබෙඳු පුරුෂ
හතහම ගිහි හගහි වසන්හන් නම, කත්පාම සතැප විදින්නන් අතුහරහි අග්‍ර
බෙවට හයය. ඔහුට වඩත්පා උතුම වූවක ඇති හනත්පාහවය. දඹදිව (මුළු
ර්මහපපෙහාපළහාව) අභිභවත්පා හවහසය. අලත්පාමක විහෙරණ ඇති හහෙහතහම
පතැවිදි වන්හන්ද සියලු සතුන්ට අග්‍ර බෙවට හයය. ඔහුට වතැඩිතරම
කිසිහවක හනත්පාමතැති හවය. හහෙස මුළු හලද්ධෝකය අභිබෙවත්පා හවහසය.
■ර්මහහාක්ඛන් ද්ධකය
ත්‍රිපිටකය > විනය පිටකය > මහෙත්පාවන්ගේ ගපත්පාළිය > 1. මහෙත්පාඛන් දකය
4. ඉකබිති උරුහවල කත්පාශක්‍යප ජටිල හතහම ඒ රැය ඉකම ගිය පසු
භත්පාගක්‍යවතුන් වහෙන්හසස හවතට පතැමිණිහයේය. පතැමිණ “මහෙත්පා ශමණය,
සුදුසු කත්පාලයහවේ. බෙත නමිහයේය” ය කලේ දතැන්වී ය. “කත්පාශක්‍යපය යව.
මම පසුව එමි” ය උරුහවල කත්පාශක්‍යප ජටිලයත්පා යවත්පා දඹදිව යම
දඹගසකින් ප්‍රසිදද හවේද, ඒ දඹගසින් හගඩියක හගණ පළමු හකත්පාට
අවුත් ගිනහෙලේහගය වතැඩ හුන්හසසක. උරුහවල කත්පාශක්‍යප ජටිල හතහම
ගිනහෙලේහගය වතැඩහුන් භත්පාගක්‍යවතුන් වහෙන්හසස දුටුහයේය. දතැක “මහෙත්පා
ශමණය, ඔබෙ කවර මගකින් ආ හසසකද? මම ඔබෙට පළමුව පිටත්
වූහයමි. එහහෙත් ඒ ඔබෙ පළමු හකත්පාට අවුත් ගිනහෙලේහගය හුන්හසසකතැ”
ය කීහයේ ය. “කත්පාශක්‍යපය, හමහි මම ඔබෙ පිටත් හකත්පාට, දඹදිව යම
දඹගසකින් ප්‍රසිදද හවේද ඒ ගසින් හගඩියක හගණ පළමු හකත්පාට අවුත්
ගිනහෙලේහගය හුන්හනමි. කත්පාශක්‍යපය, හම දඹහගඩිය පතැහෙතැහයන්
පිරිපුන්ය. සුවඳින් පිරිපුන්ය. රසහයන් පිරිපුන්ය. ඉදින් කතැමතැත්හතහි
නම අනුභව කරව” ය වදත්පාළ හසසක. “මහෙත්පාශමණය, කම නතැත. ඔබෙම
හම දඹහගඩිය හගණ ආ හසසක. ඔබෙම හමය අනුභව කරණු මතැනතැව.”
ඉකබිති උරුහවල කත්පාශක්‍යප ජටිලයත්පාහෙට “යහමක මත්පා පළමු හකත්පාට
පිටත් කර යවත්පා, දඹදිව යම දඹගසකින් ප්‍රසිදද හවේද, ඒ දඹගසින්
හගඩියක හගණ පළමුහකත්පාට අවුත් ගිනහෙලේහගය හුන්හන්ද, ඒ
මහෙත්පාශමණ හතහම මහෙත් ඍදධි ඇත්හත්මය. මහෙත් අනුහෙත්පාව
ඇත්හත්මය. එහහෙත් මත්පා හමන් රහෙත් හනත්පාහවේමය” ය සිතක වූහයේ ය.
