mâ ø
a
mây
a
aâ
aâ a
yy ây
ñaây
S
öù
C
SC tCCr
öù ôø
t
hín tirt
hín
hín atàts
ôøi
aàaaàaà ôù
ng m
sôù
ng
ng gi
m uï
göôm
göôm
göôm c
giba uï
baù ñöôø
c
u
ba
baù
baù tr
u
u tat
trrang
ñöôø
o
a
a t
o
o a
ty
ta
am
ng
yyy aây
maây
P
Nöû
N
N h
a
öû
öû ae
Pñ
a
a ùp
heâññeâ
ñeâ c
eùp
m
eâ t
m
m or
ttrrân
cuy
r g
oâeà
uy
uy l
nn
eà
eà a
g
n n
n ø tr
la
hòc ø
hòc
hòc
hòc o
h ñ
h
h ïn
trñôïññg
oïi ôïôï n
ng
n
i i n
n i
gaøe
n
gay
ga
gaø
gaø à m
ie
x à
x
yy xx ta
m
uaát
ua
uaá
uaáttây
c c x
taây
hin
cc a
hinh
hin
hin ù g
xaù
h
h ì gì
N
ö
N
N ôù
ö
ö c
ôù
ôù tccha
tt n
ha
ha h
n
n bìn
h
h h
bìn
bìn ba
h
h t
ba
ba r ta
trê
tr m
a
aê
aê na
m ê
m m
na
naê
naê c
m
m uõccuõuõ
A
Ù
o
A
AÙ
AÙ nh
o
o ung
nh
nh
tr
ung
ung tat
trroaa qu
o
o a
qu
qu n
a
a v
n
n uõ
vv t
uõ
uõ öø
tt ña
öø â
öø y
ña
ñaâ
ñaâ yy
S
öù
S
S t
öù
öù r tô
trø
tr i
ô
ôø
ôø si
i ôù
ss m
ôù
ôù giuï
m
m c
giuï
giuï ñö
cc ôø
ñö
ñö ng
ôø
ôø m
ng
ng a
mâ
m y
a
aâ
aâ yy
Ph
P
P eù
h
h p
eù
eù c
p
p o
câcng
o
oâ
oâ la
ng ø
ng t
la
laø
laø r to
trï
tr ng
o
oï
oï nieà
ng
ng m
nieà
nieà t
m
m a
tâ tyaaâ
aâ x
yy a
xùx gì
a
aù
aù gì
gì
Ñ
ö
Ñ
Ñ ôø
ö
ö ng
ôø
ôø gio
ng
ng n
gio
gio g
n
n r
g uo
g r å
g r i
uo
uoå
uoå lön
i i g
lön
lön ñ
g
g eo
ñ
ñ c
eo
eo ung
cc
tie
ung t ã
ung t n
ie
ieã
ieã n
n
B
uo
B å
B i
uo
uoå
uoå tieã
i i tt n
ieã
ieã ñöa
n
n lo
ñöa ø
ñöa n
lo
loø
loø g
n
n ba
g ä
g n
ba
baä
baä the
n t â
n t no
he
heâ
heâ a
no
noaa
B
o
Bù
B n
o
où
où g
n
n c
g
g ôcøc tô
ôø
ôø ie
tiá
ti n
e
eá
eá g
n
n tr
g
g oá
tr
tr n
oá
oá g
n
n x
g
g a
x
x x
a
a a
x
xaa
Sa
Sà
S u
a
aà
aà leâ
u
u n
leâ
leâ ngo
n ï
n
n
ngo
ngoï
ngoï a
n û
n i,
a
aû
aû o
i,i, a
oùon
a
aù
aù r
n a
n
n rr c
a
a öûccaöû
öû pho
a ø
a
ng.
pho
phoø
phoøng.
ng.
C
h
C
C a
høhna
aø
aø g
n
n tuo
g t å
g t i
uo
uoå
uoå tr
i i teû
ttrr v
eû
eû ovávn
o
oá
oá do
n ø
n ng
do
doø
doø ha
ng ø
ng o
ha
haø
haø k
o
o ieä
kk t
ieä
ieätt
X
eá
X
X p
eá
eá buù
p
p t
buù
buù n
tt ghieâ
n
n
n
ghieâ
ghieâ th
n
n tteo
h
h v
eo
eo ieä
vvii c
eä
eä ña
cc o
ña
ña c
o
o ung
ccung
ung
T
ha
T ø
T nh
ha
haø
haø lieà
nh
nh ll n
ieà
ieà m
n
n o
m
m ng
o
o tieá
ng
ng tt n
ieá
ieá be
n ä
n r
be
beä
beä o
rà
r n
o
oà
oà g
n
ngg
Thöôù
T
T
c
höôù
höôù gö
cc ôm
gö
gö ña
ôm õ
ôm quy
ña
ñaõ
ñaõ e
quyá
quy t
e
eá
eá c
tt ha
c ú
c n
ha
haú
haú g
n
n do
g
g ng
do
do gia
ng ë
ng c
gia
giaë
giaë t
ccr tôø
ttrr iôø
ôøii
C
h
C
C í hhla
í ø
í m
la
laø
laø t
m
m r tat
trri aada
i ë
i m
da
daë
daë nghìn
m
m
da
nghìn
nghìn n
da
da göï
n
n a
göï
göïaa
G
ieo
G
G t
ieo
ieo ha
t ù
t i
ha
haù
haù si
i ôn
ss nheï
ôn
ôn
t
nheï
nheï ö
tï taö
öï
öï ho
a à
a ng
ho
hoà
hoà m
ng
ng a
m
m oaa.oo..
G
ia
Giõ
Gi nha
aõ ø
aõ
nha
nhaø
nhaø
ñeo böù
ñeo
ñeo c
böù
böù c
cc hie
c á
c n
hie
hieá
hieá b
n
n a
bøboa
aø
aø o
o
Theù
T
T t
heù
heù rtt o
rri ooci i acàcu
a
aà
aà V
u
u ò
V
Va
ò øò oa
aø
aø a
o ø
o o
a
aø
aø gio
o ù
o t
gio
gioù
gioù hu.
thu.
Khoùi Cam T
t uyeà
hu. n môø mòt thöùc maây
Chín taàng göôm baùu trao tay
Nöûa ñeâm truyeàn hòch ñôïi ngaøy xuaát chinh Nöôùc thanh bình ba traêm naêm cuõ
AÙo nhung trao quan vuõ töø ñaây
Söù trôøi sôùm giuïc ñöôøng maây
Pheùp coâng laø troïng nieàm taây xaù gì Thơ Khác • 184
Ñöôøng giong ruoåi löng ñeo cung tieãn
Buoåi tieãn ñöa loøng baän theâ noa
Boùng côø tieáng troáng xa xa
Saàu leân ngoïn aûi, oaùn ra cöûa phoøng.
Chinh Phụ Ngâm (1741) là một khúc ngâm bằng Hán văn của Đặng Trần Côn, viết theo thể tự do, câu dài câu ngắn, do Đòan Thị Điểm (1705-1748) dịch ra chữ Nôm. Đặng Trần Côn (1715?-1745) không rõ năm sinh và năm mất, tính tình phóng khoáng, thích rượu, hay thơ. Đời vua Lê chúa Trịnh có lệ cấm lửa ban đêm, ông đào hầm đốt lửa để đọc sách.
Thời đại của ông, chúa Trịnh cầm quyền, tin dùng bọn hoạn quan, người dân bị đè nén áp bức, giặc giã nổi lên khắp nơi, quan quân phải di đánh dẹp. Người lính phải lìa cửa nhà, xa vợ con, bỏ mình nơi chiến trường.
Do đó Đặng Trần Côn đã làm ra khúc Chinh Phụ Ngâm nổi tiếng và được truyền tụng cho đến ngày nay.
185 • Other Poetry
TỨ TUYỆT
Thơ Khác • 186
ĐA BẢN MẶT
187 • Other Poetry
ÂM BẢN
Thơ Khác • 188
BÀI THƠ ĐI TÌM BÀI THƠ
189 • Other Poetry
CẢM HỨNG TỪ KHẾ IÊM
NGỢI CA SỰ IM LẶNG
_____________________
Stephen John Kalinich
tôi đọc chúng một mạch và được chuyển hóa chúng tuôn chảy những bài thơ
tôi yêu thích chúng vì chúng đơn giản và phức tạp chúng tuôn chảy giống như một dòng suối nhỏ và đôi khi một dòng sông ào ạt trôi qua chúng
bạn đáng được ca ngợi hay những gì bên trong bạn là bạn và không phải là bạn đáng được ca ngợi điều là bạn bên trong bạn
đã viết những câu thơ và khám phá những dòng thơ
tưởng như chúng được phát hiện ...
những bài thơ của bạn lớn dậy chúng tiêu điều và đẹp như cây liễu mảnh mai hoặc như một nhánh cây với vài chiếc lá nhưng rễ
mạnh mẽ đặc trưng như thân tre
nhìn xuyên suốt tới bên kia và bên trong và không vướng vào ảo tưởng
rằng cái mà chúng ta trải nghiệm là cuộc sống nhưng nó cũng lại là giấc mơ như nỗi đau và tỉnh thức của toàn nhân loại có phải con đường dẫn đến sự tốt lành là trách nhiệm của chúng ta và cái gì không ở bên trong chúng ta có phải chúng ta không ở ngay cả bên trong chính bên trong chúng ta vì không có gì ở bên trong chúng ta những gì chúng ta biết
Chúa chỉ có thể hiện hữu ở nơi chúng ta hiện hữu cánh cửa này
qua đó chúng ta nhận thức bản thân
và thể hiện bản thân chúng ta là cửa và cửa sổ chúng ta không là gì khác ngoài những hình ảnh nổi trôi của mây và màu sắc khói Thơ Khác • 190
và cái tự nhiên tạm bợ thì đẹp và
vâng đúng vậy bạn nắm bắt và gợi ý trong các bài thơ
và đưa kinh nghiệm của người đọc người nghe chú tâm tới bên kia những hình ảnh và những chữ
và người đọc trở thành kinh nghiệm về việc đọc những bài thơ
của bạn và khi nhìn ngắm chúng
nhận ra rằng bạn sẵn sàng buông bỏ chúng và không gắn bó gì tới chúng bạn không hét lên như nhiều nhà thơ ... những nhà thơ nhìn tôi
tôi là cái gì đó
bạn chia sẻ cuộc hành trình của bạn và đẹp đẽ biết bao trong sự
đơn giản của cách biểu đạt
vì cái ghế
là ghế và không phải là ghế và cầu thang là cầu thang nhưng không để đi tới nơi đâu
có lần tôi nghĩ tôi
đã viết một bài hát về những chiếc cầu thang một ngàn quãng đời trước
và những tấm gương bao quanh tôi trong những bài thơ của bạn và ở nơi nào tôi nhìn thấy chính mình và cảm thấy chính mình và tôi mắc kẹt trong cái biết đó
và đó là cánh cửa giải thoát cho tôi vì chúng ta là một và chúng ta kinh nghiệm chính chúng ta
chúng ta là các loài sinh thể đó và tin rằng bạn đã nắm bắt điều này trong những bức ảnh chụp vội đáng yêu của tâm hồn bạn và cái chết của đứa con trai đối với người mẹ là điều gì đó mà không ai có thể thực sự nói tới
trừ phi
họ đã sống nó qua lộ trình này
bạn ám chỉ rằng không có chữ để nói về cuộc sống và những sự
thể này và điều đó đưa tới vẻ đẹp
của sự im lặng
nước trên một hồ nước
nước trên
một đại dương
191 • Other Poetry
không có tai để nghe âm thanh
không có mắt để nhìn cái đẹp
hoặc sự xấu xa
và một thoáng hy vọng nổi lên
và cuộc sống có niềm vui được nắm hờ và thích thú vâng bạn ơi tôi rất thích những bài thơ này bạn có thể trích dẫn tôi.
Tình yêu
Bình an
Stephen
tôi ít nhận được tin bạn trong những ngày qua và chẳng cần thiết mấy nhưng đây là những trao đổi thú vị và tôi chúc bạn điều tốt lành ...
vì không có bạn và tôi
chỉ có chúng ta
Bình an
vì bài thơ lớn nhất
là sự im lặng ...
Thơ Khác • 192
“Bud weis er”
Drawing by Lê Thánh Thư
193 • Other Poetry
“Bud weis er”
Drawing by Đinh Cường
Thơ Khác • 194
“Bud weis er”
Drawing by Nguyễn Đại Giang
195 • Other Poetry
Khế Iêm
Design by Nguyễn Đăng Thường
Thơ Khác • 196
Khế Iêm
Drawing by Đinh Cường
197 • Other Poetry
Giới Thiệu Thơ Tân Hình Thức Việt
Nhắc Lại – 10 Năm
________________
Khế Iêm
Gửi các nhà thơ Đỗ Quyên, Inrasara và Lê Vũ
Tân Hình Thức là một phong trào thơ Mỹ, khởi đầu từ thập niên 1980 và phát triển vào những năm 1990, chủ trương bởi một số
những nhà thơ trẻ sáng tác theo thể luật truyền thống. Nhưng tại sao Tân Hình Thức mà không là gì khác? Thơ truyền thống phương Tây, bắt đầu với Homer, hai tác phẩm The Iliad and The Odyssey, (viết theo mỗi giòng 16 âm tiết), sau đó là thơ tự do (free verse), với nhà thơ Mỹ Walt Whitman (cuối thế kỷ 19). Thơ tự do, suốt thế kỷ 20, phát triển mạnh mẽ ở Mỹ sau thế chiến thứ hai, với rất nhiều phong trào tiền phong, cạn kiệt vào cuối thế kỷ, tạo nên phản ứng, hồi phục lại thơ thể luật.
Tiếng Anh là một ngôn ngữ trọng âm và đa âm, những thể thơ
tùy theo số âm tiết trong một giòng thơ. Thí dụ một thể luật thông dụng, mỗi giòng 10 âm tiết, iambic pentameter (không nhấn, nhấn lập lại 5 lần), cứ thế hết giòng này qua giòng khác, có vần ở cuối giòng. Nếu cuối giòng không có vần, gọi là thơ không vần. Những thể thơ Việt như 5 chữ, 7 chữ, 8 chữ, hay lục bát cũng phân biệt theo số chữ của một giòng thơ. Thơ Việt là ngôn ngữ đơn âm, nên trong một giòng thơ, ngoài vần ở cuối giòng, luật thơ được sắp xếp theo sự nhịp nhàng của âm thanh bằng trắc.
Thơ có trước luật thơ. Từ những thời xa xưa, thơ sáng tác với nhạc cụ đàn sáo, và được hát lên. Sau này khi lời và nhạc tách ra, nhưng sự liên hệ giữa lời và nhạc, giữa âm và điệu, giữa thực hành và thẩm mỹ, vẫn được lưu giữ và truyền từ thế hệ này sang thế hệ
khác, thành luật thơ. Luật thơ vì thế, đã nằm lòng trong người đọc Thơ Khác • 198
và người làm thơ, rút lại chỉ còn là luật vần, vần như thế nào ở
cuối giòng. Khi luật tắc đã có sẵn, như một khuôn nhạc, tài năng của nhà thơ là làm sao phổ ý và lời vào, để khi đọc lên, nghe du dương và có hồn, đạt tới tiêu chuẩn hay. Thơ tự do ra đời, muốn thoát ra khỏi những âm điệu truyền thống, họ dùng tiêu chuẩn mới (make it new) thay cho tiêu chuẩn hay. Như vậy, cách tân hay làm mới thơ vần điệu là làm hỏng thơ, chỉ có thể thay thế bằng một tiêu chuẩn hay khác. Cũng như hội họa hiện đại, thay thế cái đẹp của truyền thống bằng thuật ngữ sáng tạo, làm ra cái mới.
Thơ ở thời kỳ nào cũng vậy, có lúc suy trầm có lúc nở rộ. Thơ
vần điệu sau một thời g