τη ραψωδία Β΄ της Ιλιάδας (στίχοι 487-769) υπάρχει ο μα-Σκρ ύς κατάλογος των πλοίων που έστειλαν οι διάφορες πόλεις στην εκστρατεία ενάντια στην Τροία. Ο αριθμός των πόλεων
είναι υπερβολικά μεγάλος (υπολογίζεται γύρω στις 160).
Ατελείωτες γνώμες και διαφωνίες έχουν εκφραστεί, ακόμα και
από τη μακρινή αρχαιότητα για την αυθεντικότητα κα το χρόνο
σύνταξης του καταλόγου αυτού. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο κατάλογος αυτός είναι εμβόλιμος, ότι δηλαδή δεν υπήρχε στο αρχικό κείμενο της Ιλιάδας. Άλλοι υποστηρίζουν το ακριβώς αντίθετο.
Ότι ο κατάλογος είναι προομηρικός γιατί πολλές από τις πόλεις
που μνημονεύει δεν υπήρχαν πια μετά τον έβδομο αιώνα. Είχαν
καταστραφεί ή εγκαταλειφτεί.
Να υπενθυμίσουμε εδώ, ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν κατάλο-γοι με ποικίλο περιεχόμενο. Περίφημοι και πολύ γνωστοί κατάλο-γοι ήταν: Ο γενεαλογικός κατάλογος των βασιλέων και των εφό-ρων της Σπάρτης. Ο κατάλογος των βασιλέων της Αθήνας. Ο κατάλογος των ιεριών του Ηραίου στο Άργος. Ο κατάλογος των νικητών στα διάφορα αθλήματα των ολυμπιακών αγώνων στην Ολυμπία κλπ.
Σε καμιά έμμετρη μετάφραση της Ιλιάδας από τους συγχρό-νους Έλληνες ποιητές (Πολληλά, Εφταλιώτη, Σίδερη, Καζαντζάκη - Κακριδή), δεν υπάρχει «Νηών κατάλογος». Υπάρχει ένα α-νυπέρβλητο εμπόδιο στη μετρική των στίχων λόγω του τεράστιου
αριθμού κύριων ονομάτων, πόλεων, τόπων κλπ. Τον κατάλογο
αυτόν οι μεταφραστές ποιητές μας τον άφησαν απ’ έξω. Αν κανείς θέλει να διαβάσει τον πλήρη κατάλογο, συνιστώ δύο πηγές: προσφυγή στο αρχαίο κείμενο της Ιλιάδας -πράγμα δύσκολο- ή
112
στον πρώτο τόμο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους, της εκδοτικής Αθηνών σελ. 280-281.
Σύμφωνα με τον κατάλογο στην εκστρατεία έλαβαν μέρος
1.186 καράβια. Αριθμός υπερβολικά μεγάλος. Ως προς τον αριθμό των μαχητών που μετέφερε το καθένα, οι αρχαίοι συγγραφείς
υπολογίζουν από 60 έως 100 άτομα. Αν λογαριάσουμε τον αριθμό
των πλοίων με τον μέσο όρο των υπολογισμών των αρχαίων
1.186 x 80 = 94.880 άτομα. Αριθμός εξωπραγματικός, σύμφωνα
με τους πληθυσμούς των πόλεων της εποχής εκείνης, Όλοι οι ε-μπόλεμοι σε όλους τους καιρούς, για λόγους εντυπωσιασμού και
ψυχολογικούς, πολλαπλασιάζουν την πραγματική τους δύναμη.
Αν σ’ αυτό προσθέσουμε και τη φυσική τάση της ποίησης να εκ-φράζεται με υπερβολές, θα ήταν λογικό να υποστηρίξουμε ότι ο
αριθμός των πλοίων και του στρατού που κίνησε για την Τροία, ήταν τουλάχιστον τέσσερις φορές μικρότερος.
Το ίδιο ισχύει και για το τρωικό στρατόπεδο. Ο αριθμός των
συμμάχων είναι υπερβολικός. Πού χωρούσαν μέσα στο κάστρο
τόσα στρατεύματα; Γιατί μόνο στον δέκατο χρόνο του πολέμου οι
μάχες διεξάγονταν στην ανοιχτή πεδιάδα. Μα το τονίσαμε πολλές
φορές. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι ποιητικά δημιουργήματα.
Μπορεί να περιέχουν μερικά ιστορικά στοιχεία, όμως δεν είναι
ιστορία.
Στη ραψωδία Β΄ της Ιλιάδας αμέσως μετά τον κατάλογο των
πλοίων, αναφέρονται οι λαοί που ήταν σύμμαχοι με την Τροία
(στίχοι 816-877) και μνημονεύονται τα ονόματα των αρχηγών
τους. Πρώτοι αναφέρονται οι κάτοικοι της Τρωάδας και ολόκλη-ρης της περιοχής του Ελλήσποντου, με αρχηγούς τον Αινεία, τον
Πάνδαρο, τον Άδρηστο, τον Άμφιο, τον Άσιο, τον Ιππόθοο και
τον Πύλαιο. Ακολουθούν οι Θράκες υπό τον Ακάμαντα και τον
Πείροο και οι Κίκονες με αρχηγό τον Εύφημο.
Φαίνεται λογικό οι πληθυσμοί της Μικρασίας και της Θράκης
σαν πλησιέστεροι στην Τροία να συμμάχησαν μαζί της. Εδώ ανα-113
φέρονται και λαοί μακρινοί, όπως οι Παίονες από την κοιλάδα
του Αξιού υπό τον Πυραίχμη, οι Φρύγες με αρχηγούς τον Φόρκυ
και τον Ασκάνιο και οι μακρινοί Παφλαγόνες υπό τον Πυλαιμένη.
Ακολουθούν πολλοί άλλοι λαοί, οι Αλιζώνες, οι Μυσσοί, οι Μαί-ονες, οι Κάρες και οι Λύκειοι, με αρχηγούς τους ονομαστούς πολέμαρχους Σαρπηδόνα και Γλαύκο.
Η Ιλιάδα αρχίζει στα μέσα του δέκατου χρόνου του πολέμου.
Κανονικά η παράθεση των δυνάμεων των εμπολέμων γίνεται λίγο
προτού αρχίσει η αναμέτρηση. Ο μεγάλος Όμηρος έχει άλλη τεχνική. Ξεκινάει την αφήγηση με ένα επεισόδιο που συμβαίνει τον
δέκατο χρόνο μεταξύ του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα (η περίφημη μήνις Αχιλλέως) και με τις έντεχνες αναδρομές του στο παρελθόν περιγράφει όλον τον πόλεμο.
114