τα δύο ομηρικά έπη υπάρχουν -σκόπιμα ή όχι- αρκετά κε-Σνά στην αφήγηση των δραματικών ιστοριών του τρωικού
πολέμου και στη συνέχεια, του νόστου των ηρώων. Η Ιλιάδα τελειώνει με την κηδεία του Έκτορα και όχι με το τέλος του πολέμου. Η πτώση της Τροίας, με το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου, μνημονεύεται στην Οδύσσεια με τις διηγήσεις του ήρωα στη Σχερία, στο ανάκτορο του βασιλιά Αλκίνοου.
Μια από τις μεγάλες αποσιωπήσεις του Ομήρου -μαζί με την
εφτάχρονη, δίχως δραστηριότητα, παραμονή του Οδυσσέα στο
νησί της Καλυψώς- είναι ο θάνατος του Αχιλλέα.
Στην Ιλιάδα υπάρχουν πολλές μαντείες και υπονοούμενα για
τον επικείμενο θάνατο του ήρωα. Ο θάνατός του δεν περιγράφεται πουθενά, Προαναγγέλλεται, αλλά ουδέποτε επισυμβαίνει στο
έπος, Ποιος σκότωσε τον Αχιλλέα και πότε; Κάτω από ποιες συνθήκες; Έπεσε μαχόμενος, όπως το επιθυμούσε ή βρήκε ταπεινό
θάνατο;
Κάτι παράξενο συμβαίνει εδώ. Ο παντογνώστης Όμηρος περιγράφει θανάτους και θανάτους. Όχι μόνο βασιλιάδων και μεγάλων πρωταγωνιστών, αλλά και μικρότερων ηρώων και μαχητών.
Πώς γίνεται να αγνοεί τον θάνατο του πρωταγωνιστή του; Να θυμίσουμε εδώ ότι στην Ιλιάδα ο Αχιλλέας απουσιάζει σε 17 ραψωδίες. Αποσύρεται από τις μάχες μετά τη φιλονικία του με τον Αγαμέμνονα και επιστρέφει στον πόλεμο μετά τον θάνατο του Πάτροκλου.
Στον πόλεμο της Τροίας -και όχι μόνο- οι ήρωες δοξάζονταν
όταν σκότωναν σπουδαίους αντιπάλους. Για παράδειγμα ο Έκτορας σκοτώνει τον Πάτροκλο, ο Διομήδης τον βασιλιά των Θρα-κών Ρήσο, ο Μενέλαος τον βασιλιά των Παφλαγόνων Πολυμαίνη, 188
Στη σύγκρουση δε των δύο πρωταγωνιστών του πολέμου ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Έκτορα.
Στη δραματική συνάντηση με τον βασιλιά Πρίαμο ο Αχιλλέας
υπόσχεται να σταματήσει τον πόλεμο για 12 ημέρες, χρόνος που
χρειάζεται για να τιμηθεί και τα ταφεί ο Έκτορας. Ο Πρίαμος του
είπε πως αν χρειαστεί την δωδέκατη μέρα ξαναρχίζει ο πόλεμος.
Η Ιλιάδα δεν αναφέρει αν ο πόλεμος συνεχίστηκε, αν σκοτώθηκε
ο Αχιλλέας και από ποιόν.
Διαβάστε τι γράφει για το θέμα αυτό το Blogspot (Αρχαία Ελληνικά), «Ξαναβρίσκουμε τον Αχιλλέα, νεκρό πλέον, στον Άδη
στη ραψωδία λ . Εκεί συναντάται με τον Οδυσσέα που κατέβηκε
στον κάτω κόσμο για να πάρει χρησμό από τον μάντη Τειρεσία, και έχουν μια συνομιλία. Ο Αχιλλέας φαίνεται να μη γνωρίζει το
τέλος του πολέμου και ρωτάει εναγωνίως τον Οδυσσέα αν έχει
μάθει κάτι για τον πατέρα του τον Πηλέα και για τον γιο του τον
Νεοπτόλεμο που δεν είχε δει καθόλου κατά την διάρκεια του πολέμου, επειδή μεγάλωνε στη Σκύρο. Ο Οδυσσέας του λέει ότι δε
γνωρίζει τίποτε για τον πατέρα του, αν ζει ή πέθανε, αλλά γνωρίζει πολλά για τον γιό του.
Λέει ότι ο ίδιος πήγε και τον έφερε από τη Σκύρο. Πολέμησε
γενναία, ήταν ατρόμητος, μυαλωμένος και σκότωσε πολλούς
Τρώες, ηγούμενος των Μυρμιδόνων. Μάλιστα είχε μπει στην κοιλιά του Δούρειου Ίππου μαζί με άλλα παλικάρια».
Άρα ο πόλεμος συνεχίστηκε μετά την ταφή του Έκτορος. Σ’
αυτές τις μάχες κάπου σκοτώθηκε και ο Αχιλλέας. Πότε όμως; Από ποιον; Γιατί δεν ξέρουμε τι ακριβώς συνέβη στον μεγαλύτερο ήρωα του πολέμου; Κι ακόμη συμπεραίνουμε ότι ο Δούρειος
Ίππος κατασκευάστηκε μετά τον θάνατο του Αχιλλέα, αφού με το
στρατήγημα αυτό έπεσε η Τροία, ενώ ο Αχιλλέας δεν ζούσε, και
δε γνωρίζει ότι ο γιος του ο Νεοπτόλεμος είχε μπει στην κοιλιά
του ξύλινου αλόγου.
189
Επίσης ξαναβρίσκουμε νεκρό τον Αχιλλέα στη ραψωδία ω της
Οδύσσειας να συνομιλεί με τον επίσης νεκρό Αγαμέμνονα που
εσφάγει από τον Αίγιστο και την Κλυταιμνήστρα.
Ούτε εδώ μαθαίνουμε πως πέθανε ο Αχιλλέας και από ποιον
σκοτώθηκε. Μαθαίνουμε μόνο πως ετάφη δια στόματος Αγαμέ-μνονος. Ότι του έγινε πολυτελέστατη κηδεία με όλες τις Μούσες
παρούσες, με σπουδαίο τύμβο και πολλά κτερίσματα, όσα κανένας άλλος νεκρός βασιλιάς δεν είχε ποτέ του. Τον κλαίγανε 17
ημέρες και 17 νύχτες κι ήσαν εκεί όλοι οι αθάνατοι θεοί και όλοι
οι θνητοί. Η μητέρα του έφερε χρυσό αμφορέα όπου περισυνέλεξε
τα οστά του μετά την πυρά και τα έβαλε ανάκατα με αυτά του
Πάτροκλου … Ο τύμβος του ήταν μεγάλος και έβλεπε τον πλατύ
Ελλήσποντο … και καταλήγει ο Αγαμέμνων:
«Εσύ κι αν πέθανες δεν έχασες τ’ όνομά σου. Πάντα Αχιλλέα η
δόξα αθάνατη θα σε συνοδεύει στους ανθρώπους. Ενώ για μένα τί
όφελος που ετοίμασα τον πόλεμο;»
Ωστόσο όλος ο κόσμος ομιλεί για την «Αχίλλειον πτέρναν», επιβεβαιώνοντας έτσι για μια ακόμη φορά, ότι γνωρίζουμε πολύ
καλά όσα δεν είπε ο Όμηρος και αγνοούμε όσα είπε.
Προφανώς κάποιος παραμυθάς της αρχαιότητας ορμώμενος
από τον στίχο της Ιλιάδας (Χ 358) όπου ο θνήσκων Πάτροκλος
λέει στον Αχιλλέα να προσέξει μήπως θυμώσουν οι θεοί και στεί-λουν τον Πάρη με τον Απόλλωνα και τον σκοτώσουν, συμπεραίνει ότι ο Αχιλλέας σκοτώθηκε από τον Πάρη που του κάρφωσε το
«πάριον βέλος» στη φτέρνα του, χωρίς αυτό να αναφέρεται πουθενά στην Ιλιάδα ή στην Οδύσσεια.
Αυτό το παραμύθι περπάτησε στους αιώνες καθώς οι παραμυ-θάδες επινόησαν και τον μύθο ότι η Θέτις ήθελε να κάνει τον γιο
της άτρωτο και αθάνατο και τον κράτησε πάνω από την ιερή φλόγα γι’ αυτό το σκοπό, αφήνοντας τρωτό μόνο το σημείο της φτέρ-νας από όπου τον κρατούσε. Μα αν είχε συμβεί αυτό γιατί η θεά
δεν … άλλαζε χέρι ώστε το ιερό πυρ να αθανατοποιήσει και τη
190
φτέρνα; Για τόσο ανόητες περνούν τις θεές; Πέραν τούτου όπως
είπαμε, κανείς θεός ή ήρωας δεν υποστηρίζει στα έπη ότι ο Αχιλλέας ήταν άτρωτος ή αθάνατος. Το αντίθετο μάλιστα.
Ο αρχαίος συγγραφέας Απολλόδωρος, μαθητής του Αρίσταρχου, γράφει ότι η μητέρα του Θέτις για να τον καταστήσει αθάνατο τον βούτηξε στα νερά της Στυγός. Υποστηρίζει ότι ο Αχιλλέας
εφονεύθει δολίως από τον Πάρη στον ναό του Απόλλωνα, όταν
εμνηστεύτο την Πολυξένη κόρη του βασιλιά Πριάμου. Άλλο παραμύθι και αυτό, «Αλλού βαράνε τα βιολιά και αλλού χορεύει η
νύφη», λένε στο χωριό μου.
Φαίνεται λοιπόν ότι ο Όμηρος δεν ήθελε να πει πώς και από
ποιον σκοτώθηκε ο Αχιλλέας. Ήταν ο ήρωάς του. Ίσως δεν ήθελε
να μειώσει τη φήμη του. Στο κάτω – κάτω αυτός είναι ο δημιουργός. Θα τον κατηγορήσουμε γι’ αυτό; Θυμηθείτε τη ρήση του μεγάλου Ν. Καζαντζάκη: «Ο συγγραφέας είναι ένας μικρός θεός.
Κάνει τους ήρωές του ότι θέλει».
191