μόνιμη κριτική που γίνεται για την Ιλιάδα του Ομήρου
Ηείν αι ότι αυτή εξυμνεί «το κλέος ανδρών» και πως είναι
μια ιστορία αίματος και πολέμου. Και πως ο πόλεμος που περιγράφεται έχει σκηνές βαρβαρότητας. Υποστηρίζεται, φανερά ή με
μισόλογα, πως ο Όμηρος συμπαθεί τον πόλεμο.
Ο Όμηρος δεν είναι καμιά έξαλλη φιγούρα που γοητεύεται από
τη βία και την οδύνη του πολέμου. Είναι άτομο εξαιρετικά οργα-νωμένο και συγκροτημένο, ψύχραινα παρόν για να περιγράφει τις
ακρότητες και να θυμίζει τη μαγεία της ειρηνικής ζωής. Πολλοί
θέλησαν να τον παρουσιάσουν σαν μαινόμενο δερβίση, καβάλα
σε πολεμικό άτι, ν’ ανεμίζει το πολεμικό λάβαρο. Σίγουρα δεν
έχουν δίκαιο.
Δηλαδή τι έπρεπε να δει κάνεις στα πεδία των μαχών και δεν
το καταλάβαμε. Ανταλλαγή φιλοφρονήσεων και προσφορά λου-λουδιών; Όλοι οι πόλεμοι είναι βάρβαροι. Και στην αρχαιότητα
την «απολίτιστη» και στην σημερινή πολιτισμένη εποχή, όπου με
μια μόνο βόμβα και σε χρόνο δευτερολέπτων σκοτώθηκαν
300.000 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε μια πόλη, η Χιροσίμα.
Μεταξύ των άλλων, κατακρίνεται ο ήρωας των Τρώων Έκτωρ, γιατί μιλώντας στους πολεμιστές του την παραμονή μιας μάχης
τους παρότρυνε να είναι σκληροί και αδίστακτοι. Υπερασπιζόμε-νοι την πόλη τους να ρίξουν τους Έλληνες στη θάλασσα. Τι το πιο
φυσικό ένας πολέμαρχος μιλώντας στους στρατιώτες του πριν
από τη μάχη να τους εμψυχώνει και να τους φανατίζει. Δανείζο-μαι ένα παράδειγμα από τη σύγχρονη ιστορία που αφηγείται ο Α.
Νίκολσον:
«Στις 19 Μαρτίου 2003, παραμονή της εισβολής των συμμαχι-κών δυνάμεων στο Κουβέιτ, 35 χιλιόμετρα από τα σύνορα του
246
Ιράκ, ο Άγγλος συνταγματάρχης Τιμ Κόλινς συγκέντρωσε τους
στρατιώτες του σε κάποιο σημείο της ερήμου κι εκφώνησε ένα
λόγο. «Από εσάς περιμένω να τους σαρώσετε. Εξολοθρεύστε τους
αφού αυτό επέλεξαν. Ο εχθρός δεν πρέπει να έχει καμιά αμφιβολία ότι είμαστε η νέμεσή του και ότι θα επιφέρουμε τη δίκαιη καταστροφή του. Καθώς πεθαίνουν θα ξέρουν πως οι πράξεις τους
ήταν εκείνες που τους οδήγησαν σε αυτό το σημείο. Μη τους δεί-ξετε κανένα έλεος…».
Αν συγκρίνουμε τα λόγια του Έκτορα με αυτά του συνταγματάρχη, Τιμ Κόλινς μετά από 3.000 χρόνια πια είναι η διαφορά; Παντού και πάντα ο πόλεμος είναι κατάρα και όλεθρος. Τι κάνει ο
Όμηρος στην Ιλιάδα; Περιγράφοντας τις φρικιαστικές σκηνές των
μαχών βάζει στα μικρά σκόπιμα διαλλείματα σκηνές από την ειρηνική ζωή. Δεν κάνει κήρυγμα με τα λόγια, Περιγράφει. Εσύ
καλείσαι να βγάλεις τα συμπεράσματά σου. Πόλεμος για ειρήνη.
247