1. W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wpisanych do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej przy oznaczaniu stron umowy zgodnie z obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej prawem należy podać:
a) ich numer NIP,
b) ich numer PESEL,
c) ich numer REGON,
d) numer i serię ich dowodu osobistego.
2. W przypadku podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego przy oznaczaniu stron umowy zgodnie z obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej prawem należy podać:
a) jego firmę lub nazwę,
b) oznaczenie formy prawnej, w jakiej wykonuje on swoją działalność,
c) jego siedzibę i adres,
d) jego numer NIP,
e) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są jego akta rejestrowe, oraz jego numer w Krajowym Rejestrze Sądowym.
3. W przypadku spółki akcyjnej przy oznaczaniu stron umowy zgodnie Ustawą z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późn. zm.) należy podać:
a) tylko wysokość jej wpłaconego kapitału zakładowego,
b) tylko wysokość jej kapitału zakładowego,
c) wysokość jej kapitału zakładowego i jej kapitału wpłaconego,
d) jej numer PESEL.
4. W przypadku spółki z ograniczona odpowiedzialnością przy oznaczaniu stron umowy zgodnie z Ustawą z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późn. zm.) należy między innymi podać:
a) jej firmę, siedzibę i adres,
b) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywana jest jej dokumentacja, oraz numer, pod którym jest ona wpisana do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym,
c) jej numer NIP,
d) wysokość jej kapitału zakładowego, a w przypadku gdy jej umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, do czasu pokrycia jej kapitału zakładowego także informację, że wymagane wkłady na jej kapitał zakładowy nie zostały wniesione.
5. W przypadku osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą oraz osób prawnych i ułomnych osób prawnych przy oznaczeniu stron umowy zgodnie z obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej prawem należy wskazać na ich numer REGON:
a) tak,
b) nie.
6. Firma w prawie cywilnym to:
a) przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej),
b) nazwa, pod którą przedsiębiorca występuje w obrocie,
c) działalność gospodarcza lub zawodowa,
d) przedsiębiorstwo w znaczeniu podmiotowym (ten, kto jest przedsiębiorcą).
7. Numer, który poza serią i numerem dowodu osobistego umożliwia złożenie wniosku do Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności lub rejestru mieszkańców w celu otrzymania informacji na temat aktualnego adresu zameldowania na pobyt stały i czasowy danej osoby fizycznej, to ...... .
8. W przypadku spółki jawnej oznaczenie jej formy prawnej może być określane w obrocie w skrócie poprzez użycie zwrotu:
a) sp.p.,
b) S.K.A.,
c) S.A.,
d) sp.j.
9. W przypadku gdy jej stroną jest przedsiębiorca, tekst umowy należy wydrukować na papierze firmowym (z odpowiednim nagłówkiem/stopką, zwanym potocznie firmówką) zawierającym podstawowe dane na temat tego przedsiębiorcy:
a) tak,
b) nie.
Za osoby fizyczne, zarówno prowadzące, jak i nieprowadzące działalności gospodarczej lub zawodowej, podpisują się one same lub ich pełnomocnik (albo pełnomocnicy), jeśli został on (oni) ustanowiony. W przypadku osób fizycznych będących przedsiębiorcami podlegającymi obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może to być również – gdy zostanie on ustanowiony – pełnomocnik (albo pełnomocnicy) szczególnego rodzaju, tzw. prokurent (prokurenci)37. Czasem osobę fizyczną może reprezentować także przedstawiciel ustawowy: rodzic38, opiekun39, kurator40, 41, doradca tymczasowy ustanowiony podczas postępowania o jej ubezwłasnowolnienie42, a w razie ogłoszenia jej upadłości lub gdy jest ona przedsiębiorcą, który stał się niewypłacalny lub któremu grozi niewypłacalność, odpowiednio syndyk43 i zarządca44, 45.
Za osoby prawne i ułomne osoby prawne podpisuje się członek lub członkowie ich organów lub ich przedstawiciel ustawowy albo przedstawiciele ustawowi zgodnie z wymogami reprezentacji określonymi w przepisach prawa oraz statucie, umowie lub akcie założycielskim danej osoby prawnej/ułomnej osoby prawnej. W przypadku spółek kapitałowych (akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością) najczęściej są to Prezes Zarządu lub dwaj członkowie Zarządu, w przypadku spółek osobowych (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) ich wspólnicy lub wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania takiej spółki całym swoim majątkiem. Za osobę prawną lub ułomną osobę prawną może się podpisać też pełnomocnik (pełnomocnicy) lub, gdy jest ona przedsiębiorcą podlegającym obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, prokurent (prokurenci), jeśli został on ustanowiony. W razie ustanowienia go dla niej przez sąd, umowę w imieniu osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej może też zawrzeć kurator46, po ogłoszeniu zaś jej upadłości syndyk47, a w sytuacji, gdy wobec takiej osoby toczy się postępowanie restrukturyzacyjne, zarządca48. W odniesieniu do spółek prawa handlowego w likwidacji mogą to zrobić również tzw. likwidatorzy49.
Ponieważ przedstawicielami ustawowymi są, podobnie jak i wchodzą w skład organów osób prawnych i ułomnych osób prawnych, osoby fizyczne, które mogą zawierać umowy również w swoim własnym imieniu, w celu doprecyzowania tego, że osoby te zawierają umowę nie za siebie, lecz za inną osobę można w miejscu, w którym jest składany podpis, zaznaczyć – tak jak miało to miejsce w podanych na początku tego rozdziału przykładach – iż podpisują się one: „Za Sprzedawcę”, „Za Wynajmującego”, „Za Przyjmującego Zamówienie” itd. W przypadku z kolei gdy umowę zawiera pełnomocnik (pełnomocnicy) lub prokurent (prokurenci) można posłużyć się tu zwrotem „W imieniu Sprzedawcy”, „W imieniu Zamawiającego”, „W imieniu Najemcy” itd. To, przez kogo jest reprezentowana dana osoba fizyczna/ osoba prawna/ ułomna osoba prawna, dobrze jest także ujawnić przy oznaczeniach stron umowy. W podanych przykładach było to uczynione za pomocą wyrażeń: „reprezentowana przez ...”, „reprezentowany przez ...”. Okoliczność, że dana osoba działa jako organ osoby prawnej lub organ albo przedstawiciel ustawowy ułomnej osoby prawnej tudzież czyjś pełnomocnik lub prokurent może wynikać też z treści pieczątki, kiedy jest ona przybijana w miejscu składania przez nią podpisu.
Podpis składa się pod tekstem umowy, najlepiej w takim miejscu, aby uniemożliwić dopisywanie nad nim dalszej treści50. Trudno jednoznacznie stwierdzić, co się dzieje w przypadku złożenia podpisu w innym miejscu – np. na górze tekstu umowy lub gdzieś w jego środku na marginesie. Na pewno nie uczyni się w ten sposób zadość formie pisemnej. Zachowanie takiej formy dla ważności umowy nie zawsze jest jednak wymagane przez prawo i tekst umowy z podpisem złożonym w innym miejscu, niż to, w którym taki tekst się kończy, może – w jakiś sposób – wskazywać na treść umowy, jaką strony zawarły ze sobą ustnie lub per facta concludentia.
Optymalnie podpis powinien się składać z imienia i nazwiska oraz być czytelny. W praktyce przyjmuje się jednak nieraz, że wystarczy tu samo nazwisko i to niekoniecznie czytelne. Zachowaniu formy pisemnej nie uczynią natomiast zadość na pewno same inicjały. Ich złożenie pod tekstem umowy lub w innych jego miejscach może też wskazywać na to, że mamy do czynienia z tekstem umowy w wersji próbnej lub „roboczej” (będącej przedmiotem negocjacji), a nie tekstem umowy, jakim strony chciały się ostatecznie związać51.
W celu uniemożliwienia podmiany stron w tekście umowy, gdy tych stron jest więcej niż jedna, osoby podpisujące umowę „robią” na tych stronach parafki (najczęściej w dolnym lewym, rzadziej prawym, rogu, lub każda w innym rogu). Dla zazna-czenia tego, że tekst umowy był parafowany, można też postawić parafkę na jego stronie ostatniej, tj. na tej, na której są składane podpisy stron. Jest to szczególnie ważne, ilekroć tekst umowy przesyła się drugiej stronie do podpisu pocztą. Ta – będąc nieucz-ciwą – może bowiem w razie braku takiej parafki podmienić parafowane strony na inne i złożyć swój podpis na końcowej stronie z podpisem złożonym przez pierwszą stronę, a następnie odesłać tak spreparowany tekst umowy i powoływać się później na jego zawartość52, 53.
Kwestia reprezentacji (tego, kto złoży podpis pod umową) jest o tyle istotna, iż w przypadku gdy ktoś nie jest członkiem organu/ przedstawicielem ustawowym danej osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej albo przekroczy zakres swojego umocowania do reprezentowania takiej osoby, to ważność umowy, którą on zawarł jako organ/ przedstawiciel ustawowy takiej osoby, zależy od potwierdzenia tej umowy poczynionego przez tę osobę zgodnie z wymogami jej reprezentacji. Przy tym ten, z kim została zawarta taka umowa, może wyznaczyć tej osobie odpowiedni termin na dokonanie takiego potwierdzenie. Po bezskutecznym upływie zaś takiego terminu staje się on wolny: potwierdzenie takie nie może już zostać przez tę osobę poczynione (zob. art. 39 § 1 i 2 k.c. i art. 331 § 1 k.c.)54. W braku też takiego terminowego potwierdzenia może on żądać od tego, kto nie będąc członkiem organu/ przedstawicielem ustawowym danej osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej albo przekraczając zakres swojego umocowania do reprezentowania takiej osoby zawarł jako jej organ/ przedstawiciele ustawowy z nim umowę, zwrotu tego, co ten ktoś otrzymał od niego w wykonaniu takiej umowy, oraz naprawienia przez tego kogoś szkody, jaką poniósł on przez to, że nie wiedział on o braku prawa do reprezentacji po stronie tego kogoś – tj. w granicach tzw. ujemnego interesu umownego (zob. art. 39 § 3 k.c. i art. 331 § 1 k.c.). Takie samo roszczenie przysługuje do tego, kto zawarł z kimś umowę w imieniu nieistniejącej osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej. Przy tym w tym przypadku z oczywistych względów umowa jest nieważna z mocy prawa i nie ma możliwości jej potwierdzenia (zob. art. 39 § 5 k.c. i art. 331 § 1 k.c.)55.
Poważną przeszkodą w ponoszeniu wspomnianej wyżej odpowiedzialności odszkodowawczej jest jednak uzależnienie jej od braku wiedzy po stronie poszkodowanego odnośnie do wad w reprezentacji. W jej kontekście szczególnie problematyczne pozostają bowiem domniemania z art. 15 ust. 1-356, 1657 i 17 ust. 1 i 258 Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 12 poz. 769 z późn. zm.), jakie nakazują domniemywać prawdziwość danych wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego oraz ich powszechną znajomość. Na skutek obowiązywania tych domniemań w przypadku osób prawnych i ułomnych osób prawnych, których sposób reprezentowania oraz imiona i nazwiska członków ich organów zostały ujawnione w ww. rejestrze, droga do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 39 § 3 i 5 k.c. może się bowiem okazać z powodów czysto prawnych zamknięta. To samo dotyczy też powoływania się na brak wiedzy w zakresie sposobu reprezentacji, jaki został określony w przepisach prawa, z uwagi na ogólnie akceptowaną w polskim porządku prawnym zasadę ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi).
Przez wzgląd na powyższe przy zawieraniu umowy z osobą prawną lub ułomną osobą prawną zawsze warto sprawdzić, czy wymogi reprezentacji są spełnione, poprzez wgląd do informacji, jakie znajdują się w Krajowym Rejestrze Sądowym (zwanym w skrócie KRS). W tym celu można poprosić drugą stronę umowy o dostarczenie odpisu z tego rejestru, jak czyniło się dawniej, lub skorzystać ze strony internetowej: https://ekrs.ms.gov.pl/web/wyszukiwarka-krs (dostęp bezpłatny) albo https://www.ekrs.pl/odpis-z-krs-pelny-aktualny (możliwość odpłatnego otrzymania pełnego odpisu z tego rejestru w formie dokumentu urzędowego). Warto mieć tu też na uwadze, że w razie gdyby dane w KRS-ie na temat sposobu i osób uprawnionych do reprezentacji danego podmiotu okazały się nieaktualne, z mocy art. 14 Ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 Nr 12 poz. 769 z późn. zm.)59 danie im wiary nie będzie skutkować wadą w jego reprezentacji, ilekroć tylko działało się w dobrej wierze (tj. przede wszystkim wtedy, gdy faktycznie nie wiedziało się o tym, że dane takie są nieprawdziwe). Poza informacją odnośnie do reprezentacji w KRS-ie znajdują się też między innymi dane adresowe podmiotów w nim zarejestrowanych.
W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w celu sprawdzenia ich danych, w tym adresu do doręczeń, można skorzystać z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dostęp do niej jest możliwy za pośrednictwem strony internetowej: https://prod.ceidg.gov.pl/CEIDG/CEIDG.Public.UI/Search.aspx, do której można przejść ze strony internetowej: https://prod.ceidg.gov.pl.
W sytuacji gdy umowę zawiera pełnomocnik, powinno się żądać od niego dokumentu pełnomocnictwa lub jego kopii notarialnie poświadczonej co do jej zgodności z oryginałem60 – a jeśli nie jest możliwe ich otrzymanie od niego, okazania przez niego takiego dokumentu w celu zrobienia zdjęcia lub kserokopii poświadczonej przez niego co do jej zgodności z oryginałem. W razie bowiem gdyby ktoś nie miał pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres, ważność umowy, jaką zawarł on w imieniu innej osoby, zależy od jej potwierdzenia przez tę osobę. Przy tym ten, z kim została zawarta taka umowa, może na poczynienie takiego potwierdzenia wyznaczyć takiej osobie odpowiedni termin. Po bezskutecznym zaś upływie takiego terminu staje się on wolny: takie potwierdzenie nie może już zostać dokonane61. W braku też takiego terminowego potwierdzenia może on żądać od „fałszywego pełnomocnika” (łac. falsus procurator) zwrotu tego, co otrzymał on od takiego pełnomocnika w wykonaniu umowy, do której zawarcia w imieniu innej osoby pełnomocnik ten nie był uprawniony, oraz naprawienia szkody, jaką poniósł przez to, że zawarł taką umowę, nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu po stronie takiego pełnomocnika – tj. w granicach tzw. ujemnego interesu umownego (zob. art. 103 § 1-3 k.c.).
W razie zawierania umowy przez „fałszywego prokurenta” działającego w imieniu osób prawnych i ułomnych osób prawnych występują podobne problemy jak z niewłaściwą reprezentacją takich osób. Jest tak z uwagi na to, iż fakt udzielenia i wygaśnięcia prokury, jej rodzaj62, a w przypadku prokury łącznej i łącznej niewłaściwej również sposób jej wykonywania, jest obligatoryjnie ujawniany w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (zob. art. 1098 k.c.) i znajdują tutaj przez to zastosowanie wymienione kilka akapitów wyżej domniemania prawdziwości i powszechnej znajomości wpisów w tym rejestrze. Ponadto zakres prokury, gdy chodzi o skutki wobec osób trzecich, został ściśle wyznaczony przez przepisy prawa i nie można się zasłaniać brakiem wiedzy w jego przedmiocie (zob. art. 1091 § 1, art. 1093 i 1095 k.c.). W efekcie dochodzenie od „fałszywego prokurenta” odszkodowania w oparciu o art. 103 § 3 k.c. może się też okazać w praktyce niemożliwe. To, czy ktoś jest prokurentem danej osoby, należy zatem zawsze zweryfikować w Krajowym Rejestrze Sądowym (w sytuacji gdy jego mocodawcą ma być osoba prawna lub ułomna osoba prawna) lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (w sytuacji gdy jego mocodawcą ma być osoba fizyczna).
W przypadku „fałszywego przedstawiciela ustawowego” osoby fizycznej zawarta przez niego umowa jest bądź nieważna z mocy prawa, bądź może zostać potwierdzona przez tego, kto jest przedstawicielem ustawowym takiej osoby, albo nią samą, jeśli jest ona uprawniona do samodzielnego zawarcia takiej umowy (zob. art. 103 § 1 k.c. lub/i ew. art. 39 § 3 k.c. stosowane per analogiam).
W świetle powyższego w tekście umowy w miejscu oznaczania jej stron lub składania podpisów przez takie strony można zastrzec, że osoba, która będzie podpisywać umowę w imieniu jej strony lub za nią, uprawniona jest do reprezentowania tej strony pod rygorem poniesienia pełnej osobistej odpowiedzialności majątkowej, gdyby tak jednak nie było. Przykładowy zapis tego rodzaju wygląda w sposób nastepujący:
Umowa dostawy
zawarta w dniu 25 czerwca 2017 r., której stronami są:
1. Zygmunt Iksiński zamieszkały w Gdyni przy ul. Górskiej 55/38 (20-455), prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Zygmunt Iksiński Usługi Handlowo-Budowlane w Gdańsku przy ul. Portowej 9a (33-578) i posiadający nr NIP: 734-00-09-56, reprezentowany przez pełnomocnika pod rygorem jego pełnej osobistej odpowiedzialności majątkowej w razie braku umocowania: Zygmunta Siarzewskiego zamieszkałego przy ulicy Wiślanej 38 w Katowicach (43-200), legitymującego się dowodem osobistym o serii i numerze: AAD773366, zwany dalej Dostawcą,
oraz
2. Jawpol S.A. z siedzibą w Mysłowicach (35-421) przy ul. Śląskiej 72, zarejestrowana pod numerem KRS 0000047763, której akta rejestrowe znajdują się w Sądzie Rejonowym dla Katowic Wydział XII Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, o kapitale zakładowym 3 680 648,00 zł (wpłaconym do wysokości 3 000 000,00 zł) i posiadająca nr NIP: 734-00-09-56, reprezentowana przez dwóch członków Zarządu pod rygorem ich pełnej solidarnej osobistej odpowiedzialności majątkowej w razie braku umocowania: Jadwigę Poznańską i Krystynę Wielką, zwana dalej Odbiorcą,
lub
W imieniu Dostawcy:
(pod rygorem pełnej osobistej odpowiedzialności majątkowej w razie braku umocowania)
…………… [podpis wraz z pieczątką, na której widnieje imię i nazwisko]
Za Odbiorcę: (pod rygorem pełnej osobistej solidarnej odpowiedzialności majątkowej w razie braku umocowania)
…………… [podpis wraz z pieczątką, na której widnieje imię i nazwisko]
Gdyby też umowa zawarta przez osobę niebędącą członkiem organu/ przedstawicielem ustawowym danej osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej tudzież działającą niezgodnie z zasadami reprezentacji takiej osoby albo osobę niemającą pełnomocnictwa lub przekraczającą jego zakres była następnie faktycznie wykonywana przez jej obydwie strony, wydaje się że można domniemywać, iż per facta concludentia doszło do jej potwierdzenia w znaczeniu, o którym mowa w art. 39 § 1 i art. 103 § 1 k.c., a jeśli termin wyznaczony na poczynienie takiego potwierdzenia zdążył już upłynąć, że strony te per facta concludentia zawarły między sobą umowę o treści co do zasady odpowiadającej treści tamtej niedoszłej do skutku umowy.
Notabene w aktach rejestrowych znajdujących się w poszczególnych sądach można znaleźć też notarialnie uwierzytelnione albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego – które mogą pomóc zweryfikować prawdziwość podpisów składanych lub już złożonych pod daną umową. Trzeba jednak pamiętać, że od dnia 15 stycznia 2015 r. do wniosków o ujawnienie w tym rejestrze danych o reprezentantach podmiotu rejestrowego nie trzeba już dołączać wzorów podpisów takich reprezentantów. W zamian za to do takich wniosków załącza się co do zasady zgodę takich reprezentantów na ich powołanie, na której również znajduje się ich podpis, ale już nieuwierzytelniony w żaden z ww. sposobów. Wzór podpisu zawierały też dowody osobiste wydawane do dnia 28 lutego 2015 r. Obecnie może się on nadal znajdować na kartach kredytowych.
Zawsze warto natomiast – nawet jak nie czyni się o tym wzmianki w treści umowy – wylegitymować osoby, które składają podpisy pod tekstem umowy, aby upewnić się, czy są one tymi, za których się podają.
W przypadku spółek cywilnych przy oznaczaniu stron umowy należy podać imiona i nazwiska lub nazwy/firmy wszystkich osób będących wspólnikami takiej spółki. Sama spółka cywilna nie ma w prawie polskim zdolności prawnej, nie jest ani osobą prawną, ani ułomną osobą prawną. W związku też z tym nie może ona stanowić strony umowy cywilnoprawnej (być podmio-tem jakichkolwiek praw i obowiązków wynikających z takiej umowy).
Przykładowe oznaczenie stron umowy zawieranej ze wspólnikami spółki cywilnej wygląda w sposób następujący:
Umowa sprzedaży
zawarta w dniu 15 lipca 2017 r. pomiędzy:
Janem Kowalskim zamieszkałym przy ulicy Wiślanej 36 w Katowicach (43-200), legitymującym się dowodem osobistym o serii i numerze: AAD778866 i mającym nr PESEL: 1111801456, nr NIP: 4455556367 i nr REGON: 364334094, działającym pod firmą: Jan Kowalski Usługi Remontowe; Zygmuntem Iksińskim zamieszkałym przy ulicy Wiślanej 36 w Katowicach (43-200), legitymującym się dowodem osobistym o serii i numerze: AAD678866 i mającym nr PESEL: 1111801456, nr NIP: 4459556667 i nr REGON: 364396194, działającym pod firmą: Zygmunt Iksiński Usługi Remontowe; Alfredem Wielkim zamieszkałym przy ulicy Wiślanej 36 w Katowicach (43-200), legitymującym się dowodem osobistym o serii i numerze: AAD768866 i mającym nr PESEL: 1111801456, nr NIP: 4655556667 i nr REGON: 364396099, działającym pod firmą: Alfred Wielki Usługi Remontowe – występującymi jako wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą Grom o nr NIP: 8888888877 i nr REGON: 012293240, zwanymi dalej Kupującym,
a
…, zwanym dalej Sprzedawcą,
Przy podpisywaniu umowy sprzedaży, której stroną są wspólnicy spółki cywilnej, powinno się użyć raczej zwrotu „Kupujący” a nie „Za Kupującego”, mimo iż z terminologii stosowanej w Kodeksie cywilnym mogłoby wynikać co innego. Ewentualnie można takich wspólników nazwać w tekście umowy „Kupującymi” i wtedy w miejscu składania przez nich podpisów posłużyć się wyrażeniem „Kupujący” bądź „Za Kupujących.” To samo odpowiednio dotyczy pod tym względem innych rodzajów umów aniżeli umowa sprzedaży. Warto mieć tu również na uwadze zasady zawierania umowy w imieniu wspólników spółki cywilnej określone w art. 866 i art. 865 § 1-3 k.c.63. Przez wzgląd też na nie, będąc drugą stroną umowy, która zawierana jest ze wspólnikami spółki cywilnej, najlepiej jest uzyskać pod tekstem takiej umowy podpisy każdego z tych wspólników.
W przypadku spółki cywilnej, w której mniejsza liczba wspólników niż wszyscy uprawniona jest do ich reprezentacji, należy podać wspólników lub wspólnika uprawnionego do reprezentacji po zwrocie „…, reprezentowani przez” po uprzednim wymienieniu wszystkich wspólników takiej spółki – tj. tak jak czyni się to w odniesieniu do osób prawnych i ułomnych osób prawnych lub osób fizycznych reprezentowanych przez pełnomocnika/pełnomocników.
Przykładowo miałoby to więc taką postać:
Umowa darowizny
zawarta w dniu 7 kwietnia 2020 r. pomiędzy:
… – występującymi jako wspólnicy spółki cywilnej pod nazwą Złom o nr NIP: 8888888877 i nr REGON: 012293240, reprezentowanymi przez ww. Jana Kowalskiego i Zygmunta Iksińskiego i zwanymi dalej Darczyńcą,
a
…, zwanym dalej Obdarowanym,
Spółce cywilnej – choć nie jest ona ułomną osobą prawną w rozumieniu polskiego prawa cywilnego i umowy zawiera się w tym prawie nie w jej imieniu, lecz osób, które są jej stronami – oprócz tego, że zwyczajowo określa się jej nazwę w jej umowie, nadaje się również odrębny od numerów jej wspólników numer NIP64 i REGON65.
W odniesieniu do umów, które mają więcej stron niż dwie, podane powyżej zasady dla oznaczania stron i składania podpisów pod tekstem umowy stosuje się odpowiednio.
W przypadku niektórych umów może zachodzić też konieczność wyrażenia zgody na ich zawarcie przez osobę trzecią, taką jak przedstawiciel ustawowy jej strony lub stron. Wówczas również od tej osoby powinno się oczekiwać złożenia podpisu pod tekstem umowy wraz z oznaczeniem roli, w jakiej ona występuje, chyba że jej zgoda na zawarcie umowy została już wcześniej wyrażona w odrębnym dokumencie lub ma zostać wyrażona w takim dokumencie później (zob. art. 63 § 1 i 2 k.c.)66.
Przykładowo umowa taka mogłaby mieć postać:
Umowa sprzedaży
nazwa umowy
zawarta w dniu 15 lipca 2017 r. pomiędzy:
data zawarcia umowy
1. Janem Kowalskim zamieszkałym przy ulicy Wiślanej 36 w Katowicach (43-200), legitymującym się legitymacją szkolną nr 556 i mającym nr PESEL: 1111801456, zwanym dalej Kupującym,
oznaczenie pierwszej ze stron umowy
a
2. Krzaczkiem Robaczkiem spółką z o.o. z siedzibą przy ul. Królewskiej 77a w Krakowie (35-221), zarejestrowaną pod numerem KRS 0000007763, której akta rejestrowe znajdują się w Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia Wydział XI Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, o kapitale zakładowym 7 680 648,00 zł i nr NIP: 734-00-09-56, reprezentowaną przez Prezesa Zarządu Zygmunta Iksińskiego, zwaną dalej Sprzedającym,
za zgodą:
oznaczenie drugiej strony umowy
Zygmunta Kowalskiego zamieszkałego przy ulicy Wiślanej 36 w Katowicach (43-200), legitymującego się dowodem osobistym o serii: AAD i numerze: 544456 i mającego nr PESEL: 1111801496, będącego przedstawicielem ustawowym ww. Jana Kowalskiego, zwanego dalej Przedstawicielem,
oznaczenie osoby trzeciej udzielającej zgody na zawarcie umowy
o następującej treści:
treść umowy
§ 1
……
§ 2
……
§ 3
……
|
........................... Za Sprzedającego [podpis ww. Prezesa Zarządu] |
........................... Kupujący [podpis ww. Jana Kowalskiego] |
........................... Przedstawiciel [podpis ww. Zygmunta Kowalskiego] |
1. Podpis składa się:
a) nad tekstem umowy,
b) pod tekstem umowy,
c) zawsze pośrodku strony.
2. Za osobę fizyczną może podpisać się jej pełnomocnik, jeśli został on przez nią ustanowiony a zawierana umowa mieści się w zakresie posiadanego przez niego umocowania:
a) tak,
b) nie.
3. W przypadku spółki cywilnej:
a) umowa jest zawierana w imieniu tej spółki,
b) stroną umowy są wspólnicy tej spółki,
c) nigdy umowa nie może być podpisana tylko przez niektórych ze wspólników tej spółki.
4. W przypadku zawierania umowy z osobą prawną:
a) warto sprawdzić sposób jej reprezentacji i imiona oraz nazwiska członków jej organów w Krajowym Rejestrze Sądowym,
b) gdy umowę ma podpisać pełnomocnik, warto poprosić o dokument, z którego wynika umocowanie tego pełnomocnika do działania w imieniu tej osoby,
c) warto sprawdzić sposób jej reprezentacji i imiona oraz nazwiska członków jej organów w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
5. W razie zawarcia umowy z osobą, która podawała się za członka organu osoby prawnej, nie będąc faktycznie takim członkiem, dochodzenie od niej odszkodowania może być utrudnione z powodu domniemania powszechnej znajomości i prawdziwości danych składających się na wpisy w Krajowym Rejestrze Sądowym:
a) tak,
b) nie.
6. Parafki w celu uniemożliwienia podmiany stron umowy przesyłanej do podpisu drugiej stronie pocztą składa się:
a) tylko na pierwszej stronie takiej umowy,
b) zawsze na pierwszej i kolejnych stronach takiej umowy, ale już nie na ostatniej stronie takiej umowy,
c) najlepiej na wszystkich stronach takiej umowy łącznie ze stroną, na której mają być złożone podpisy.
Przypisanie stronom umowy szczególnej nazwy (zwroty przy oznaczaniu stron w umowie typu: „…, zwany dalej Kupującym”, „…, zwana dalej Sprzedawcą”, „…, zwany dalej Dającym Zlecenie”, „…, zwany dalej „Wydawcą””) pozwala skrócić tekst umowy i uczynić go bardziej przejrzystym. Dzięki takiemu zabiegowi nie trzeba mianowicie przywoływać już pełnych oznaczeń stron umowy podczas określania ich praw i obowiązków mających wynikać z umowy. W przypadku gdy obowiązki/uprawnienia, o jakich mowa w danym postanowieniu umownym, przysługują każdej ze stron zamiast zwrotu przyjętego na określenie każdej z nich z osobna można użyć też wyrazu: „strony” i mu podobnych – np. „Strony zobowiązują się do …” albo „Każda ze stron uprawniona jest do…”.
Ponadto przy ponazywania stron umowy jej tekst może później łatwo posłużyć do zawarcia podobnej umowy między innymi stronami – o ile się oczywiście one na znajdujące się w nim postanowienia zgodzą. Wówczas bowiem wystarczy często zmienić same tylko oznaczenia stron i ewentualnie wyrażenia wskazujące na to, w jakiej roli, kto się pod tekstem umowy podpisuje.
Przy tym nazwy stron umowy – co do zasady – powinny odpowiadać nazwom stron umów nazwanych, jakimi posługuje się Kodeks cywilny lub być do nich zbliżonymi (jak np. „Zbywca” i „Nabywca” w przypadku umowy sprzedaży). W przeciwnym razie, zwłaszcza jak obrane dla stron umowy oznaczenia będą nieadekwatne w stosunku do rodzaju umowy, jaką strony chciały zawrzeć, mogą powstać wątpliwości odnośnie do tego, jakiego rodzaju jest to umowa.
Zwyczajowo w umowach oznacza się zarówno to, kiedy zostały one zawarte, jak i to, w jakim miejscu doszło do ich zawarcia. W razie braku zamieszczenia informacji na ten temat z pomocą przychodzi tu art. 70 § 1 i 2 k.c.67. Pewnym problemem pozostaje jednak wpisanie w umowie daty innej niż data złożenia ostatniego podpisu pod umową i miejsca odmiennego od tego, w którym strony w chwili składania pod jej tekstem podpisów przebywały. W przypadku kontrfaktycznej daty – jak się wydaje – należy przyjąć, iż strony chciały, aby umowa wywołała swoje skutki prawne od niej, a nie od momentu, w jakim umowa została przez nie zawarta. Nie zmienia to jednak tego, że bardziej właściwym byłoby tutaj wpisanie daty pokrywającej się – choćby mniej więcej – z chwilą złożenia pod umową ostatniego podpisu i umieszczenie w postanowieniach końcowych umowy zapisu, iż „Umowa wchodzi w życie z dniem … [takim to a takim]” albo iż „Umowa ma moc wsteczną od dnia … [takiego to a takiego].” By zaś umożliwić stronom podanie w tekście umowy daty, w jakiej ta rzeczywiście zostaje zawarta, można wykropkować w nim pole na jej wpisanie, które będzie uzupełnione w chwili składania przez nie pod tym tekstem ich podpisów (ostatniego podpisu). Samo miejsce zawarcia umowy, gdy jest ono inne niż miejsce, w którym przebywa każda z jej stron, wydaje się natomiast, że może być obierane dość dowolnie, pod warunkiem jednak że nie zmierza to w jakiś sposób do obejścia prawa.
Szczególny przypadek stanowi antydatowanie umowy, które ma na celu wprowadzenie innych w błąd. Może ono bowiem zostać wtedy uznane za przestępstwo fałszowania dokumentu (zob. art. 270 § 1, 2a i 3 i art. 115 § 14 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)68.
1. W razie braku podania w jej treści daty i miejsca zawarcia umowa jest nieważna z mocy prawa:
a) tak,
b) nie.
2. Wpisanie do umowy kontrfaktycznej daty jej zawarcia (np. wcześniejszej o dwa miesiące) skutkuje tym, że jest ona nieważna z mocy prawa i nie może być później w żaden sposób konwalidowana („uzdrowiona”):
a) tak,
b) nie.
* „Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą”. „Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej”.
* „Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły”.
* „Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2017 r. poz. 847 oraz z 2018 r. poz. 650), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej”. „Osoba wykonująca działalność, o której mowa w ust. 1, może złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku”. „Jeżeli przychód należny z działalności, o której mowa w ust. 1, przekroczył w danym miesiącu wysokość określoną w ust. 1, działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1”. „W przypadku, o którym mowa w ust. 3, osoba wykonująca działalność gospodarczą składa wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1”. „Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej”. „Przez przychód należny, o którym mowa w ust. 1, rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont”.
* „Działalność gospodarczą można podjąć w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej”. „Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed wpisem do rejestru przedsiębiorców”.
* „Przedsiębiorca umieszcza w oświadczeniach skierowanych w zakresie wykonywanej działalności gospodarczej do oznaczonych osób i organów numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługuje się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym”.
* „Przedsiębiorca oferujący towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych umieszcza w ofercie co najmniej swoją firmę, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz siedzibę albo adres”. Przepis ten zdaje się mieć zastosowanie do umów zawieranych w trybie złożenia oferty i jej przyjęcia lub składania ofert w związku z udziałem w przetargu (pisemnym).
* „Podmioty wpisane do Rejestru są obowiązane umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych osób i organów, następujące dane: 1) firmę lub nazwę; 2) oznaczenie formy prawnej wykonywanej działalności; 3) siedzibę i adres; 4) NIP; 5) oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe podmiotu oraz numer podmiotu w Rejestrze”. „Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych”. „W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, sąd rejestrowy, który stwierdzi niedopełnienie takiego obowiązku, może nałożyć grzywnę na osoby odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku”. „Grzywna, o której mowa w ust. 3, nie może być wyższa niż 5.000 złotych”. „Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy oświadczeń woli skierowanych do osób pozostających ze spółką w stałych stosunkach umownych”.
* Przy zamieszczaniu danych osobowych w treści umowy warto też śledzić na bieżąco przepisy Ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2018 poz. 1000 z późn. zm.).
* „Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania”. „Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody”. „Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu”. „Osoby, o których mowa w § 1, nie ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji”.
* „Osoby, o których mowa w ust. 1-2a [osoby zobowiązane do zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości danego podmiotu], ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie określonym w ust. 1 [trzydzieści dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości] lub 2a, chyba że nie ponoszą winy”. Według art. 20 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535 z późn. zm.) do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości danego podmiotu uprawniony – ale nie zobowiązany – jest również każdy z wierzycieli osobistych tego podmiotu. Przy tym upadłość ogłasza się w stosunku do podmiotu, który stał się niewypłacalny. Przez to ostatnie rozumie się utratę zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych i domniemywa się, że doszło do niego, gdy opóźnienie w wykonaniu takich zobowiązań przekracza trzy miesiące. Ponadto osobę prawną albo ułomną osobę prawną uważa się za niewypłacalną również wtedy, gdy jej zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jej majątku, a stan taki utrzymuje się przez okres dłuższy niż 24 miesiące (zob. art. 10, 11 ust. 1, 1a i 2 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535 z późn. zm.)).
* Wniosek o udostępnienie danych jednostkowych z rejestru PESEL i rejestru mieszkańców można pobrać ze strony internetowej: http://www.cpd.mswia.gov.pl/udostepnianie_danych/wzory_wnioskow_i_akty_prawne [opis rubryki nr 6 (Uzasadnienie potrzeby uzyskania danych) to: „Potrzeba uzyskania danych może wynikać z interesu faktycznego lub interesu prawnego. W przypadku powołania się na interes prawny wnioskodawca jest zobowiązany wskazać podstawę prawną, z której wywodzi uprawnienie do żądania udostępnienia danych innej osoby i załączyć dokumenty potwierdzające ten interes. Przykładowe sytuacje wskazujące na posiadanie interesu prawnego to: dochodzenie wierzytelności, zobowiązanie sądu do wskazania danych osoby poszukiwanej, trwające postępowanie sądowe”].
* Na temat tego, co musi, a co może wchodzić w skład firmy, zob. art. 433-436 i 438 k.c.
* Zob. art. 24, 90, 104, 127, 160 i 305 tej ustawy.
* Zob. art. 435 § 4 k.c.
* „Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu”.
* „Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający”.
* Na temat pełnomocnictwa i prokury zob. odpowiednio art. 98-108 i 1091-1098 k.c.
* Art. 98 § 1-3 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.): „Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka”. „Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka: 1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską; 2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania”. „Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym”.
* Art. 159 § 1-2 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.): „Opiekun nie może reprezentować osób pozostających pod jego opieką: 1) przy czynnościach prawnych między tymi osobami; 2) przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem,
zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką”. „Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym”.
* Art. 99 i 181 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.): „Jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy”. „Kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi”.
* Zob. też art. 1121 § 1-2 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59 z późn. zm.): „Obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem: 1) umieszczonym w pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka albo kierującego placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym; 2) pozbawionym opieki i wychowania rodziców umieszczonym w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do kierującego odpowiednio zakładem opiekuńczo-leczniczym, zakładem pielęgnacyjno-opiekuńczym lub zakładem rehabilitacji leczniczej. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka”. „Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli sąd opiekuńczy postanowił inaczej”.
* Zob. art. 548-551 k.p.c.
* Zob. Ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535 z późn. zm.).
* Zob. Ustawę z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 z późn. zm.).
* Odnośnie do takich instytucji jak wykonawca testamentu w przypadku śmierci osoby fizycznej i zarządca sukcesyjny w przypadku śmierci przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej zob. odpowiednio: art. 986-9901 k.c. i Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. 2018 poz. 1629).
* Zob. art. 42 § 1-4 i 331 § 1 k.c.: „Jeżeli osoba prawna nie może być reprezentowana lub prowadzić swoich spraw ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania, sąd ustanawia dla niej kuratora. Kurator podlega nadzorowi sądu, który go ustanowił”. „Do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu, o którym mowa w § 1, albo ustanowienia likwidatora kurator reprezentuje osobę prawną oraz prowadzi jej sprawy w granicach określonych w zaświadczeniu sądu”. „ Kurator niezwłocznie podejmuje czynności zmierzające do powołania albo uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania, a w razie potrzeby do jej likwidacji”. „Pod rygorem nieważności kurator jest obowiązany uzyskać zezwolenie sądu rejestrowego na: 1) nabycie i zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz na dokonanie czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do czasowego korzystania; 2) nabycie i zbycie oraz obciążanie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości”. „Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych”.
* Zob. Ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2003 nr 60 poz. 535 z późn. zm.).
* Zob. Ustawę z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015 poz. 978 z późn. zm.).
* Zob. art. 67-84, 150, 170, 274-290, 326, 461-478 Ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późn. zm.).
* W razie gdy istnieje więcej egzemplarzy umowy i w jednym z nich znajduje się jakaś treść, której w innym (innych) nie ma, należy domniemywać, iż treść ta została dopisana przez jedną ze stron umowy bez zgody drugiej strony. Obalać takie domniemanie będą przy tym parafki – a już na pewno podpisy – obu stron złożone specjalnie przy tej treści.
* Z faktu przystąpienia przez strony do wykonywania umowy, której tekst został przez nie tylko zaparafowany lub nawet opatrzony ich inicjałami w miejscach na złożenie podpisów, można jednak próbować wywodzić wniosek, iż doszło między nimi do zawarcia umowy o treści odpowiadającej temu tekstowi per facta concludentia.
* W razie otrzymania pocztą umowy podpisanej przez drugą stronę powinno się ją podpisać i odesłać tej stronie od razu, w przeciwnym razie może się bowiem okazać, że nie doszło do jej zawarcia – zob. art. 66 § 2 i 67 k.c.: „Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia”. „Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub z okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za nie zawartą”.
* Będąc przedsiębiorcą, trzeba też bardzo uważać na korespondencję od innych przedsiębiorców, w której kontrfaktycznie zostało stwierdzone, że zawarło się z nimi jakąś umowę. W takim bowiem przypadku – by nie być na pewno taką umową związanym – należy tego rodzaju stwierdzeniom bezzwłocznie korespondencyjnie zaprzeczyć. Zob. art. 771 § 1-2 k.c.: „W wypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania formy pisemnej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła na piśmie”. „W przypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania formy dokumentowej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w dokumencie skierowanym do drugiej strony, a dokument ten zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w dokumencie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła w dokumencie”.
* Do czasu poczynienia takiego potwierdzenia bądź upływu takiego terminu umowa zawarta przez osobę działającą jako członek organu/ przedstawiciel ustawowy osoby prawnej lub ułomnej osoby prawnej niemającą umocowania do jej zawarcia w imieniu tej osoby jest „kulejąca”, tj. stanowi tzw. po łacinie negotium claudicans.
* Zob. też art. 39 § 4 k.c.: „Jednostronna czynność prawna dokonana przez działającego jako organ osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w imieniu osoby prawnej, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania”.
* „Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu”. „W przypadku rozbieżności między wpisem do Rejestru a ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym obowiązuje wpis w Rejestrze. Jednak osoba trzecia może powoływać się na treść ogłoszenia, chyba że podmiot wpisany do Rejestru udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu”. „Osoba trzecia może się powoływać na dokumenty i dane, w odniesieniu do których nie dopełniono jeszcze obowiązku ogłoszenia, jeżeli niezamieszczenie ogłoszenia nie pozbawia jej skutków prawnych”.
* „Jeżeli wpis do Rejestru nie podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w Rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie”.
* „Domniemywa się, że dane wpisane do Rejestru są prawdziwe”. „Jeżeli dane wpisano do Rejestru niezgodnie ze zgłoszeniem podmiotu lub bez tego zgłoszenia, podmiot ten nie może zasłaniać się wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze zarzutem, że dane te nie są prawdziwe, jeżeli zaniedbał wystąpić niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu”.
* „Podmiot obowiązany do złożenia wniosku o wpis do Rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich działających w dobrej wierze na dane, które nie zostały wpisane do Rejestru lub uległy wykreśleniu z Rejestru”.
* Istnieją trzy rodzaje pełnomocnictwa: a) ogólne (umocowuje do dokonywania czynności prawnych wchodzących w zakres tzw. zwykłego zarządu), b) rodzajowe (umocowuje do dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju), c) do poszczególnej czynności (umocowuje do dokonania konkretnej czynności prawnej) – zob. art. 98 k.c. Szczególny przypadek stanowią tu osoby czynne w lokalu danego przedsiębiorstwa, jaki przeznaczony jest do obsługiwania publiczności, które z mocy prawa (bez konieczności posiadania przez nie pełnomocnictwa) poczytywane są – w razie wątpliwości – za umocowane do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa – zob. art. 97 k.c.
* Do czasu poczynienia takiego potwierdzenia bądź upływu takiego terminu umowa zawarta przez osobę niebędącą pełnomocnikiem lub przekraczającą zakres swojego umocowania jest „kulejąca”, tj. stanowi tzw. po łacinie negotium claudicans.
* Odnośnie do rodzajów prokury: oddzielna, łączna, łączna niewłaściwa i oddziałowa, zob. art. 1094 § 1 i 11 i art. 1095 k.c.: „Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie”. „Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej [łączna niewłaściwa]”. „Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa)”.
* „W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw”. „Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki”. „Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników”. „Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty”.
* Zob. art. 5 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. 1995 nr 142 poz. 702 z późn. zm.).
* Zob. art. 42 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. 1995 nr 88 poz. 439 z późn. zm.) w związku z art. 5 ust. 3 Ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. 1995 nr 142 poz. 702 z późn. zm.).
* „Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty”. „Jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie”.
* „W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane – w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy”. „W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy”.
* „Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. „W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. „Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. „Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne”.