Alamat ng Aso
The Legend of the Dog
Kinaiinggitan (Envied) ang mabuting samahan (the good relationship) [mabuti – good/nice] ng magkaibigang Masong at Lito (of friends Masong and Lito). Maliliit pang mga bata ([Since] small children) ay lagi na silang magkasama (they were always together) [magkasama – together]. Lagi nilang inaalala ang isa't isa (They always think each other) [Palagi /Lagi – always ; isat’isa – each other]. Lagi rin silang magkasama (They arealways together) sa bawat lakaran (in every frolic) [lakad - to walk; in this context, it refers to an activity e.g partying friends usually do].
Kinaiinggitan ang mabuting samahan ng magkaibigang Masong at Lito. Maliliit pang mga bata ay lagi na silang magkasama. Lagi nilang inaalala ang isa't isa. Lagi rin silang magkasama sa bawat lakaran.
Nanatili ang magandang samahanng dalawa (The beautiful relationship of the two continued) [nanatili/nagpatuloy – continue] kahit nang magbi-natilyo na sil (even during their teenage [years]) [binatilyo/binata- teenage/adolescent (boy); nagdalaga – teenage/adolescent (girl)]. Naging bahagi na ng buhay nila ang pag tutulungan (Helping each other was became part of their lives) [tulong - help/aid; bahagi – part; buhay - life]. Mula sa paggawa sa bukid (From working in the farm) [mula – from; bukid - farm] hanggang sa pangangahoy sa gubat (until gathering wood in the forest) [pangangahoy – logging/gathering wood] ay lagi silang magkasama (they are always together).
Nanatili ang magandang samahan ng dalawa kahit nang magbi-natilyo na sila. Naging bahagi na ng buhay nila ang pag tutulungan. Mula sa paggawa sa bukid hanggang sa pangangahoy sa gubat ay lagi silang magkasama.
Hindi inasahan ninuman (No one expected) [inasahan – expected] ang pagkakaroon ng malubhang sakit ni Masong (the contraction of a severe disease by Masong) [malubha – severe]. Humantong iyon (It resulted) sa kamatayan ng binatilyo (to the death of the teenager). Labis na nagluksa si Lito (Lito mourned deeply) [labis - excess or very much / deeply; luksa - mourn]. Hindi niya matanggap (He cannot accept) na wala na ang kaibigan (that his friend is gone) [kaibigan – friend]. Araw-araw niyang dinadalaw (Every day he visits) [dalaw – visit] ang puntod nito at nililinis (the grave [of Masong] and cleans [it]) [malinis – clean]. Madalas ay kinakausap rin niya ito (Oftentimes, he also talks to it) [kausapin – to talk] na parang nasa tabi lang (as if [he is] only beside him) [katabi – besides] at nakikinig sa kanya (and [he] is listening to him) [makinig – to listen].
Hindi inasahan ninuman ang pagkakaroon ng malubhang sakit ni Masong. Humantong iyon sa kamatayan ng binatilyo. Labis na nagluksa si Lito. Hindi niya matanggap na wala na ang kaibigan. Araw-araw niyang dinadalaw ang puntod nito at nililinis. Madalas ay kinakausap rin niya ito na parang nasa tabi lang at nakikinig sa kanya.
Minsan ay sumama ang pakiramdam ni Lito (The feeling of Lito became bad once) [Minsan – once; pakiramdam - feeling]. Kaunting mga lakad lang (A few steps only) [kunti – few] ay hilung-hilo na siya (he is already very dizzy) [hilo - dizzy; hilung hilo - very dizzy]. Pinigilan siya ng ina (He was prevented by his mother) [ina – mother] sa pagdalaw sa libingan ni Masong (in visiting the grave of Masong) [libingan – grave]. Ilang araw siyang ganoon (Several days he was like that) [Ilang araw – several days].
Minsa ay sumama ang pakiramdam ni Lito. Kaunting lakad lang ay hilung-hilo na siya. Pinigilan siya ng ina sa pagdalaw sa libingan ni Masong. Ilang araw siyang ganoon.
Sa buong panahon (In the whole time) [buo – whole] ng pagkakasakit (of his sickness) ay may isang maliit na hayop na (there is one small animal) [hayop – animal] umuwi kina Lito (that went home in Lito’s) [umuwi – went home]. Lagi iyong itinataboy ng kanyang ina (It was always driven away by his mother) ngunit balik nang balik (but it keeps) na tila nagbabantay sa kanya (as if watching him returning) [balik – return] sa tapat ng silid ng binatilyo (in front of the room of the teenager).
Sa buong panahon ng pagkakasakit ay may isang maliit na hayop na umuwi kina Lito. Lagi iyong itinataboy ng ina ngunit balik nang balik sa tapat ng silid ng binatilyo na tila nagbabantay sa kanya sa tapat ng silid ng binatilyo.
Nang mabawi ang lakas (When his strength recovered) [lakas – strength], ang unang pinuntahan ni Lito ay ang puntod ni Masong (the first [place] Lito went to is the grave of Masong). Doon ay nakita niya ang hayop (There he found the animal) [nakita – found/see] na araw-araw na itinataboy ng ina (that every day was driven away by his mother). Nakatayo iyon sa tapat ng puntod (It was standing in front of the grave) at kawag nang kawag ang buntot (and wagging its tail) [buntot – tail].
Nang mabawi ang lakas ay ang puntod ni Masong ang unang pinuntahan ni Lito. Doon ay nakita niya ang hayop na araw-araw na itinataboy ng ina. Nakatayo iyon sa tapat ng puntod at kawag nang kawag ang buntot.
Hindi na humiwalay ang hayop (The animal never parted) hanggang sa pag-uwi niya (until he was home) [hanggang – until]. Natutulog ito sa paanan niya (It is sleeping in his foot) [tulog – sleep] at pag-gising niya sa umaga (and when he woke up in the morning) [gising – wake up; umaga - morning] ay sasalubungin siya ng kahol (and meet him with a bark) [tahol/kahol –bark] at kawag sa buntot nito (and the wag in its tail). Dahil sa hayop (Because of the animal) ay nalimot ni Lito ang lungkot (Lito forgot his sadness) [limot - to forget; nalimot - involuntarily forgot; lungkot - sad] ng pagkamatay ni Masong (of the death of Masong).
Hindi na humiwalay ang hayop hanggang sa pag-uwi niya. Natu-tulog ito sa paanan niya at pag-gising niya sa umaga ay sasalubungin siya ng kahol at kawag sa buntot nito. Dahil sa hayop ay nalimot ni Lito ang lungkot ng pagkamatay ni Masong.
Pinangalanan niyang Masong ang hayop (He named the animal Masong) [pangalan - name<noun>; pinangalanan - named<past tense verb] pero nang lumaon (but as time went by) ay naging aso ang tawag dito (it was became called ASO) [naging – became; ASO - dog].
Pinangalanan niyang Masong ang hayop pero nang lumaon ay naging aso ang tawag dito.