Alamat Ng Buto Kasoy
The Legend of The Cashew Seed
Nakakita na ba kayo ng kasoy? ([Have] you seen a cashew?) [kasoy – cashew]. Ito ay hugis kampana (It is bell-shaped) [hugis - shape], kulay dilaw at matamis pag hinog na (yellow colored and sweet when ripe) [dilaw – yellow; hinog - ripe]. Kaiba sa ibang prutas (Different from other fruits), ang buto ng kasoy ay nasa labas (the seed of the cashew is outside). Bakit kaya nasa labas ang buto ng kasoy (Why is it the seed of the cashew is outside) [labas - outside] ang siyang sasagutin ng alamat na ito (in this legend will answer) [sagot - answer].
Nakakita na ba kayo ng kasoy? Ito ay hugis kampana, kulay dilaw at matamis pag hinog na. Kaiba sa ibang prutas, ang buto ng kasoy ay nasalabas. Kung bakit nasa labas ang buto ng kasoy ang siyang sasagutin ng alamat na ito.
Sa isang gubat (In a forest) [isa - one] ay may kasayahan (there was a party). Lahat ng uri ng hayop (All types of animals) ay naroroon (was there). Silang lahat ay masasaya (All of them are happy), nagkakantahan at nagsasayawan (singing and dancing). Hindi kalayuan sa kasayahan (Not far from the party) [saya – happiness; kasayahan - a gathering for happiness/amusement] ay may isang bagay (there is one thing) [bagay - thing] na nakikinig at naiinggit (that is listening and envious) [inggit - envy] sa kapistahang nagaganap (of the festivity that’s happening). Ito ay walang iba kung hindi ang buto ng kasoy (This is no other than, the seed of cashew).
Sa isang gubat ay may kasayahan. Lahat ng uri ng hayop ay naroroon. Silang lahat ay masasaya, nagkakantahan at nagsasayawan. Hindi kalayuan sa kasayahan ay may isang bagay ang nakikinig at naiinggit sa kapistahang nagaganap. Ito ay walang iba kungdi ang buto ng kasoy.
"Sana’y makalaya ako (I hope I can be free) [sana - hopefully; laya - free, makalaya - can be free] dito sa aking madilim na kinalalagyan!" (here in my dark place) [dark - madilim]. Dasal ng buto ng kasoy (The prayer of the seed of cashew) [dasal/panalangin - prayer].
"Sanay makalaya ako dito sa aking madilim na kinalalagyan!" Dasal ng buto ng kasoy.
Nagpatuloy ang kasayahan sa labas (The festivity continued outside) [patuloy - continue] at patuloy din ang dasal ng buto ng kasoy (and the prayer of the seed of the cashew also continued). Sa mga oras na iyon (In those times) ay may isang engkantada (there was a goddess) na naakit sa (that was allured to) ingay ng kasayahan (the noise of the festivity) [maingay - noisy]. Naganyak siyang makisaya (She was tempted to join) [naganyak – convinced; makisaya - to join in merriment] sa mga hayop (with the animals). Sa gitna ng pagdiriwang (In the middle of the celebration) [gitna - middle] ay may naulinigan ang engkantadata (the goddess heard [something]), isang tinig ng naghihirap (a voice that is suffering) [tinig/boses - voice] at humihingi ng tulong (and asking for help).
Nagpatuloy ang kasayahan sa labas at patuloy din ang dasal ng buto ng kasoy. Sa mga oras na iyon ay may isang engkantada na naakit sa ingay ng kasayahan. Naganyak siyang makisaya sa mga hayop. Sa gitna ng pagdiriwang ay may naulinigan ang engkantadata, isang tinig ng naghihirap at humihingi ng tulong.
Nagsalita ang engkanada (The goddess spoke) [salita - speak; nagsalita - spoke] "Sino kaya iyon (who might that be), kawawa naman siya (he is pitiful) [awa - pity]." Naririnig siya ng buto ng kasoy (The seed of the cashew hears her) [narinig - hear]. "Oh, makapangyarihang engkantada! (Oh, powerful goddess!) [kapangyarihan - power] Para mo nang habag (For mercy’s sake; for your mercy), ilabas mo ako dito!" (get me out of here!) [labas - out], Sagot ng buto (Replied by the seed).
Nagsalita ag engkanada. "Sino kaya iyon, kawawa naman siya. Naririnig siya ng buto ng kasoy. "Oh, makapangyarihang engkantada! Para mo nang habag, ilabas mo ako dito!" Sagot ng buto.
Naawa ang engkantada (The goddess had pity). Sa isang kumpas niya (In her one wave) ay biglang lumabas ang buto ng kasoy (suddenly the seed of the cashew went out). Tuwang-tuwa ang buto (The seed was so happy) sa kagandahan ng paligid (on the beauty of the surroundings). "Butihing diwata (Kind goddess), nais ko sanang manatili (I want to hopefully stay) [nais/gusto - want] dito sa labas (here outside). Ayoko nang bumalik (I don’t want to go back) sa madilim na pinanggalingan ko (in the dark place I came from)," pakiusap ng buto ng kasoy sa engkantada (begged by the seed of the cashew to the goddess).
Naawa ang engkantada. Sa isang kumas niya ay biglang lumabas ang buto ng kasoy. Tuwang-tuwa ang buto sa kagandahan ng paligid. "Butihing diwata, nais ko sanang manatili dito sa labas. Ayoko nang bumalik sa madlim na pinanggalingan ko," pakiusap ng buto ng kasoy sa engkantada.
Pinagbigyan ng engkantada (The goddess granted) ang kahilingan ng buto (the request of the seed). Wala namang pagsidlang ([There’s] nowhere to place) [sisidlan - a vessel] sa tuwa ang buto ng kasoy (the joy of the seed of the cashew). Pagkaraan ng ilang oras (A few hours passed) ay tapos na ang pagdiriwang (the celebration was done) [pagdiriwang - celebration]. Nagsiuwian na ang lahat (Everybody went home) at ang buong paligid (and the whole place) ay nalukuban ng katahimikan (was enclosed in silence) [tahimik - silent]. Hindi nagtagal, ang langit ay nagdilim (Soon the sky darkened). Lumakas ang ihip ng hangin (The blow of the wind became stronger) [malakas – strong; ihip – blow; hangin - wind] at bumagsak ang isang malakas na ulan (and a strong rain fell) [ulan – rain]. Malakas ang kulog (The thunder is strong) at matalim ang kidlat (and the lighting sharp) [matalim – sharp].
Pinagbigyan ng engkantada ang kahilingan ng buto. Wala namang pagsidlang sa tuwa ang buto ng kasoy. Pagkaraan ng ilang oras ay tapos na ang pagdiriwang. Nagsiuwian na ang lahat at buong paligid ay nalukuban ng katahimikan. Hindi nagtagal, ang langit ay nagdilim. Lumakas ang ihip ng hangin at bumagsak ang isang malakas na ulan. Malakas ang kulog at matalim ang kidlat.
Sa pagsungit na ito ng panahon (In this harshening of the weather) [masungit – peevish/harsh] ay natakot ang buto ng kasoy (the seed of the cashew became fearful) [takot – fear]. Muli siyang tumawag sa engkantada (Again he called the goddess). Oh, maawaing diwata (Oh, merciful goddess). Pakinggan mo ako (Hear me). Ibalik po ninyo ako sa aking silid (Return me in my room). Basang-basa na ako (I am very wet) [basa – wet; basang-basa – very wet] at giniginaw na (and already cold) [giniginaw/nilalamig – feeling cold]. Nakakatakot pala dito sa labas! (It is frightening here outside!) Pagmamakaawa ng buto ng kasoy (Begged by the seed of the cashew).
Sa pagsungit na ito ng panahon ay natakot ang buto ng kasoy. Muli siyang tumawag sa engkantada. Oh, maawaing diwata. Pakinggan mo ako. Ibalik po ninyo ako sa aking silid. Basang-basa na ako at giniginaw na. Nakkatakot pala dito sa labas! Pagmamakaawa ng buto ng kasoy.
Subalit anumang dasal ang gawin niya (However, whatever prayer he makes) [dasal/panalangin - prayer] ay walang kasagutang nangyari (no answer happened) dahil sa wala sa kapaligiran ang engkantada (because the goddess was not around). Nang tumigil na ang unos (When the storm already ended) [unos/bagyo – storm] ay muling nagpakita ang engkantada (the goddess showed herself again) [pakita – show]. Nakita niya ang buto (She saw the seed) na nakabaluktot (in a bent position) at halos hindi na magawang magsalita (and almost unable to speak) [“hindi magawa” - unable].
Subalit anumang dasal ang gawin niya ay walang kasagutang nangyari dahil sa wala sa kapaligiran ang engkantada. Nang tumigil na ang unos ay muling nagpakita ang engkantada. Nakita niya ang buto na nakabaluktot at halos hindi na magawang magsalita.
Nagsalita ang engkantada (The goddess spoke) "Ito'y isang aral sa iyo (this is a lesson to you). Ang lahat ng bagay (All things) ay may dapat na kalalagyan (have their proper place). Ito ay kailangan mong tanggapin (This is you need to accept) [kailangan – need; tanggapin– accept] dahil sa ito ang ipinagkaloob (because this was given) sa iyo ng Diyos (to you by the Lord)! Pagkasabi nito ay (Upon saying this) naglaho na ang engkantada (the goddess disappeared). Magmula noon (From then on) ang buto ng kasoy (the seed of the cashew) ay nasa labas na ng prutas (was outside the fruit).
Nagsalita ang engkantada. "Ito'y isang aral sa iyo. Ang lahat ng bagay ay may dapat na kalalagyan. Ito ay kailangan mong tanggapin dahil sa ito ang ipinagkaloob sa iyo ng Diyos! Pagkasabi nito ay naglaho na ang engkantada. Magmula noon ang buto ng kasoy ay nasa labas na ng prutas.